Η θεία του παντρεύτηκε έλληνα μετανάστη από την Κομοτηνή. Εχει κάνει οικογενειακές διακοπές στη Θράκη, έχει πάρει μέρος σε ελληνικά γλέντια. Με σπουδές Θεολογίας και Κλασικής Φιλολογίας, ο Ματίας Μακόβσκι δεν είναι ο μέσος Γερμανός. Είναι ο ενδιάμεσος. Διαμεσολαβητής μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Γκαίτε στην Ελλάδα, ο οποίος με χαρά ανέλαβε τον διορισμό του το 2012 και μετακόμισε στην Αθήνα με την οικογένειά του, επωμίστηκε τη διοίκηση του μορφωτικού γερμανικού ινστιτούτου σε μια πολύ ευαίσθητη εποχή για τις ελληνογερμανικές σχέσεις.
Οταν ανέλαβε τη θέση, το Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας, το πρώτο και παλαιότερο του δικτύου των Ινστιτούτων Γκαίτε, συμπλήρωνε 60 χρόνια λειτουργίας. «Είχαμε τότε την πρώτη μεγάλη κορύφωση της κρίσης και γνωρίζαμε ότι είχε αρχίσει να αναπτύσσεται ένα κλίμα εχθρότητας προς τη Γερμανία. Τι ήταν συνετότερο να κάνουμε; Να προσπεράσουμε την επέτειο ή να κάνουμε ένα μεγάλο πάρτι καλώντας τους πάντες;». Τελικά αποφασίστηκαν σεμνοί εορτασμοί, που άρχισαν με τον Γκέρχαρντ Φάλκνερ, ο οποίος διάβασε ποιήματά του στη Ρωμαϊκή Αγορά, «σε ένα σημείο συμβολικό, στην Αγορά, όπου βρίσκεται η καρδιά της ελληνικής ταυτότητας. Σήμερα δεν λέω ότι πρέπει να αρχίσουμε από το μηδέν, αλλά τα πράγματα δεν είναι φυσιολογικά. Εχει χαθεί κάθε κανονικότητα. Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουν βήματα αλληλοκατανόησης των δύο λαών μέσα από τον διάλογο και ποικίλα πολιτιστικά προγράμματα».
Η ένταση στις ελληνογερμανικές σχέσεις έχει επηρεάσει την ελληνική συμμετοχή στις δραστηριότητες του Ινστιτούτου Γκαίτε; τον ρωτήσαμε. Παρότι η συμμετοχή στις πολιτιστικές εκδηλώσεις παραμένει ενθουσιώδης, ο Ματίας Μακόβσκι παραδέχεται ότι από το 2013 έχει υπάρξει μείωση της τάξεως του 5%-10% στις αιτήσεις για πιστοποιητικά γλωσσομάθειας. «Δεν το θεωρώ δείγμα αντιγερμανικών αισθημάτων αλλά αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης» αποφαίνεται. «Η ελληνική μεσαία τάξη που ενδιαφερόταν για την εκπαίδευση των παιδιών της και τον εξοπλισμό τους με πτυχία είναι κατ’ εξοχήν θύμα της κρίσης».
Πώς αντιμετώπισε τα πρόσφατα δημοσιεύματα περί κατάσχεσης του ακινήτου του Ινστιτούτου Γκαίτε; «Το κτίριο είναι ιδιοκτησία του γερμανικού κράτους και όχι του Ινστιτούτου Γκαίτε. Από αυτή την άποψη, η κατάσχεση δεν απειλεί το Ινστιτούτο, θα μας ανάγκαζε όμως να αναζητήσουμε νέους χώρους» απαντά. «Αυτή είναι η πρακτική πλευρά του ζητήματος. Παλιότεροι συνάδελφοι ανακάλεσαν όμως με τρόμο εικόνες από τον Ιούλιο του 2000, όταν δικαστικοί κλητήρες είχαν έρθει εδώ για να εκτελέσουν την απόφαση του Αρείου Πάγου σχετικά με τις αποζημιώσεις που είχαν επιδικαστεί στους συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου. Αυτή τη φορά είχαμε τόσο θερμή υποστήριξη από τα μέσα επικοινωνίας, από ιδρύματα και φορείς με τους οποίους συνεργαζόμαστε που δεν φοβήθηκα ότι θα επαναληφθούν οι σκηνές του 2000».
Το Ινστιτούτο Γκαίτε δεν είναι μορφωτική υπηρεσία του γερμανικού κράτους, διευκρινίζει. Ο ίδιος δεν είναι διπλωμάτης, όπως συμβαίνει σε άλλα ξένα μορφωτικά ινστιτούτα, δεν παίρνει εντολές από τον γερμανό πρέσβη. «Το Ινστιτούτο Γκαίτε είναι ανεξάρτητο. Παρότι ακολουθεί σε γενικές γραμμές την πολιτική του γερμανικού κράτους, έχει έναν σημαντικό βαθμό ελευθερίας που του επέτρεψε σε κρίσιμες στιγμές να παίξει σημαντικό ρόλο. Πάρτε για παράδειγμα την περίοδο της χούντας. Οι διπλωμάτες δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν, αλλά η βιβλιοθήκη του Γκαίτε ήταν πάντα ανοιχτή και γεμάτη κόσμο που διάβαζε άφοβα τον ξένο Τύπο, που άκουγε τις ειδήσεις της Deutsche Welle. Το Ινστιτούτο Γκαίτε είναι μια εστία όπου οι δυο λαοί μας μπορούν να συναντηθούν και να συζητήσουν. Αν λείψει αυτή η εστία, πώς θα πορευτούμε στο μέλλον;».
Ο Ματίας Μακόβσκι έχει διαβάσει τον Παγκόσμιο Μινώταυρο (Λιβάνης, 2012) του Γιάνη Βαρουφάκη και θεωρεί ότι ορισμένες προτάσεις του έχουν ενδιαφέρον. Θαύμασε μάλιστα το θάρρος του έλληνα υπουργού Οικονομικών που δέχθηκε «να μπει στο κλουβί με τα λιοντάρια» και να εμφανιστεί στην εκπομπή του Γκίντερ Γιάουχ στο γερμανικό κανάλι ARD. Χωρίς όμως να υποτιμά καθόλου τα οικονομικά προβλήματα, είναι πεπεισμένος ότι υπάρχουν λύσεις γι’ αυτά. «Αλλα είναι τα σοβαρά προβλήματα στη γειτονιά της Ευρώπης, στα οποία η Ελλάδα παίζει σοβαρό ρόλο λόγω της στρατηγικής θέσης της» εκτιμά. «Μου έστειλε προχθές ο Νίκος Πηλός φωτογραφίες λαθρομεταναστών από τον Εβρο. Οι μετανάστες αυτοί αποτελούν πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ενωση θέτοντας επιτακτικά ερωτήματα: Ποια είναι η φιλοσοφία της Ευρώπης; Είναι μια ανοιχτή ή μια κλειστή κοινωνία; Πρέπει να υψώσουμε φράχτες και σύνορα σε αυτούς τους μετανάστες ή να βρούμε τρόπο να δείξουμε ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα καθορίσουν το μέλλον των παιδιών μας περισσότερο από την πορεία του χρέους».
Αλληλοκατανόηση με όχημα τον πολιτισμό
Οι μουσικές βραδιές, με έμφαση στην τζαζ μουσική, και οι κινηματογραφικές προβολές στο Γκαίτε έχουν αφήσει εποχή. Από τη Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Γκαίτε ξεκίνησε και η πρωτοβουλία σύστασης της Οργανωτικής Επιτροπής Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών που διοργανώνει ετήσια συνέδρια ενημέρωσης για τις εξελίξεις στον χώρο των βιβλιοθηκών. Τον Μάιο το Ινστιτούτο Γκαίτε συμμετέχει στη «Νύχτα Φιλοσοφίας» που διοργανώνει το Γαλλικό Ινστιτούτο. Στα τέλη του ίδιου μήνα, σε συνεργασία με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, φιλοξενεί την παράσταση «X Apartments» του πρωτοποριακού γερμανού καλλιτέχνη Ματίας Λίλιενταλ. Διευθυντής των Ινστιτούτων Γκαίτε στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ο Ματίας Μακόβσκι είναι υπεύθυνος για μια ευρεία περιοχή που έχει δοκιμαστεί από πολέμους και συγκρούσεις αλλά μοιράζεται την ίδια Ιστορία. Τον Ιούνιο το Ινστιτούτο Γκαίτε παρουσιάζει στο Μουσείο Μπενάκη σε μια κοινή εικαστική εκδήλωση έργα καλλιτεχνών από 11 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ξεχωριστές ματιές αυτής της κοινής Ιστορίας.
Οι μουσικές βραδιές, με έμφαση στην τζαζ μουσική, και οι κινηματογραφικές προβολές στο Γκαίτε έχουν αφήσει εποχή. Από τη Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Γκαίτε ξεκίνησε και η πρωτοβουλία σύστασης της Οργανωτικής Επιτροπής Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών που διοργανώνει ετήσια συνέδρια ενημέρωσης για τις εξελίξεις στον χώρο των βιβλιοθηκών. Τον Μάιο το Ινστιτούτο Γκαίτε συμμετέχει στη «Νύχτα Φιλοσοφίας» που διοργανώνει το Γαλλικό Ινστιτούτο. Στα τέλη του ίδιου μήνα, σε συνεργασία με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, φιλοξενεί την παράσταση «X Apartments» του πρωτοποριακού γερμανού καλλιτέχνη Ματίας Λίλιενταλ. Διευθυντής των Ινστιτούτων Γκαίτε στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ο Ματίας Μακόβσκι είναι υπεύθυνος για μια ευρεία περιοχή που έχει δοκιμαστεί από πολέμους και συγκρούσεις αλλά μοιράζεται την ίδια Ιστορία. Τον Ιούνιο το Ινστιτούτο Γκαίτε παρουσιάζει στο Μουσείο Μπενάκη σε μια κοινή εικαστική εκδήλωση έργα καλλιτεχνών από 11 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ξεχωριστές ματιές αυτής της κοινής Ιστορίας.
Συνεργασίες, επικοινωνία, διάλογος, αλληλοκατανόηση είναι οι βασικές αρχές του Ινστιτούτου Γκαίτε σε τούτη τη δύσκολη περίοδο για τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Στόχος του Ματίας Μακόβσκι είναι οι σχέσεις αυτές να βελτιωθούν. «Εχουμε πολλές εφημερίδες και στις δύο χώρες που δεν κάνουν καλό στη σχέση αυτή αλλά έχουμε και βιβλία, εκθέσεις, ταινίες που παρουσιάζουν διαφορετικούς τρόπους για να αναλύσει κάποιος τον κόσμο και την πολιτική, τρόπους που αναδεικνύουν ότι η Ευρώπη δεν είναι μια ένωση κονφορμιστική αλλά μια ένωση που αντλεί τη δύναμή της από την ποικιλία των συστατικών της. Η ποικιλομορφία, η ιδιοπροσωπία κάθε χώρας, οι διαφορές μας είναι που κάνουν την Ευρώπη ενδιαφέρουσα και δυνατή ως σύνολο».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
