Η εφετινή επέτειος του Πολυτεχνείου εορτάζεται πάλι με συγκρούσεις φοιτητών και Αστυνομίας και «δρακόντεια μέτρα» ασφαλείας. Ποιον κίνδυνο αντιπροσωπεύουν άραγε οι άοπλοι φοιτητές της Νομικής; Από ποια απειλή χρειάζεται να προστατευθούν το Πανεπιστήμιο και η κοινωνία; Ποιος φόβος κρύβεται πίσω από την παράταξη των αστυνομικών δυνάμεων;
Στην πραγματικότητα, η εικόνα αυτή είναι πλέον κοινότοπη. Σχολεία υπό κατάληψη, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες φοιτητών, αναρχικοί στα Εξάρχεια, χούλιγκαν στα γήπεδα συγκροτούν τη βασική ειδησεογραφία περί νεολαίας σήμερα. Η εικόνα μιας νεολαίας σε συνεχή εξέγερση, συχνά βίαιης, διακινείται με ρητή ή υπόρρητη υποσημείωση για την επικινδυνότητά της. Αυτή η νεολαία θεωρείται «επικίνδυνη» για την υπόλοιπη κοινωνία και τις αξίες της, όπως αυτές προβάλλονται από την πλειονότητα των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων, αλλά και για τους υπόλοιπους νέους, εκείνους που ακολουθούν την «ορθή πορεία», που δεν αμφισβητούν. Από την άλλη πλευρά, στα lifestyle έντυπα κάποιοι άλλοι νέοι προβάλλουν τον «ακίνδυνο» καταναλωτισμό και τον ευδαιμονισμό μιας κοινωνίας σε κρίση. Αλλά αυτοί δεν αποτελούν «είδηση».
Ο φόβος για την ανατρεπτική δράση των νέων αφενός και για τη διαφθορά και το ηθικό τους παραστράτημα αφετέρου δεν αποτελεί σύγχρονο φαινόμενο. Ηδη από τις αρχές του 19ου αιώνα η νεότητα είχε συνδεθεί με ριζοσπαστικά συμφραζόμενα, με την αναγέννηση και την επανάσταση. Οι ιδιότητες αυτές ακολουθούν στερεοτυπικά τη νεανική δράση και προκαλούν συντηρητικά ανακλαστικά εκ μέρους των ηλικιακά γηραιότερων γενεών, ακόμη κι όταν δεν πρόκειται για πολιτική δράση αλλά για πολιτισμικές συμπεριφορές, όπως η μουσική, το ντύσιμο και το κούρεμα.
Η δυναμική εμφάνιση της νεολαίας μεταπολεμικά και κυρίως από τη δεκαετία του ’60 ως πρωταγωνιστή των κοινωνικών κινημάτων και της πολιτικής διαμαρτυρίας, σε συνδυασμό με μια νεανική κουλτούρα σεξουαλικής απελευθέρωσης και ηδονισμού, ενίσχυσε την εικόνα της «ατίθασης» και «παραστρατημένης» νεολαίας και οδήγησε στον λεγόμενο «ηθικό πανικό». Στην Ελλάδα σημείο καμπής για τον ορισμό της νεολαίας, που έχουμε κληρονομήσει μέχρι σήμερα, υπήρξε αναμφίβολα το Πολυτεχνείο, που ανέδειξε σε ηγετικό ρόλο μέσα στη νεολαία τους φοιτητές. Λόγω και της μαζικοποίησης της φοιτητικής ιδιότητας από τη δεκαετία του 1980, οι φοιτητές όχι μόνο ταυτίζονται με τη νεολαία αλλά σχεδόν την απορροφούν ως έννοια.
Η ιστορική έρευνα για τους νέους στη μεταπολεμική Ελλάδα έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με στόχο την κατανόηση της κοινωνικής σύνθεσης, της πολιτικής δράσης και της κουλτούρας της νεολαίας μέσα στο συνολικό πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας. Οπωσδήποτε έχει δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις πολιτικές εκφράσεις του νεανικού ριζοσπαστισμού μέσα από το φοιτητικό κίνημα και τις πολιτικές νεολαίες. Το συνέδριο με τίτλο «Νεανικές κουλτούρες αμφισβήτησης στη μεταπολεμική Ελλάδα» που οργανώθηκε από την Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ) και το Κέντρο Ερευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ) στο Πάντειο στις 12 Νοεμβρίου ασχολήθηκε με τη νεανική «δυσφορία» που δεν εκφράστηκε μέσα από πολιτική δράση αλλά μέσα από την πανκ ή τη ροκ μουσική, τον χιπισμό, τα ναρκωτικά, τον χουλιγκανισμό και παραβατικές συμπεριφορές. Στο σημερινό αφιέρωμα δημοσιεύονται συντομευμένες τέσσερις από τις ανακοινώσεις του συνεδρίου.
Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ