Δικαστική διαμάχη μαίνεται ξανά στην Ισπανία ανάμεσα στο κράτος και την οικογένεια του Φρανθίσκο Φράνκο ο οποίος αιματοκύλισε τη χώρα κατά την περίοδο του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, 1936-1939 και κυβέρνησε ως δικτάτορας μέχρι το θάνατό του το 1975.
Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκεται το παλάτι του Φράνκο στο βορρά της χώρας, τη Γαλικία. Η τεράστια έκταση, ονόματι Πάθο ντε Μέιρας, που πλέον έχει περάσει στην 83χρονη κόρη του, Κάρμεν Φράνκο – Πόλο, αποτελεί την έδρα του «Εθνικού Ιδρύματος Φρανθίσκο Φράνκο», ενός φορέα που, όπως ευαγγελίζεται, στοχεύει στην «προστασία της κληρονομιάς του δικτάτορα».
Η αχανής αυτή έκταση, με απόφαση της κυβέρνησης του πρώην πρωθυπουργού Χοσέ Μαρία Αθνάρ, δεχόταν μέχρι το 2007 παχυλές κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες καταργήθηκαν επί πρωθυπουργίας του Χοσέ Λουίς Θαπατέρο. Το ίδρυμα έχει ασκήσει αγωγή κατά του ισπανικού δημοσίου και απαιτεί να εισπράττει εκ νέου την επιχορήγηση.
Πολλοί Ισπανοί θεωρούν «εθνική ντροπή» για την ισπανική κυβέρνηση να χορηγεί δημόσιο χρήμα σε ένα ίδρυμα που δοξάζει τη μνήμη ενός δικτάτορα. Το ίδρυμα, το οποίο έχει δεχτεί επικρίσεις επειδή έχει απαγορεύσει σε ιστορικούς την πρόσβαση στα περίπου 30 χιλιάδες έγγραφα τα οποία διατηρεί στα αρχεία του, αποτελεί μόνο ένα μέρος της συνολικής περιούσιας του Φράνκο, η οποία ανέρχεται, σύμφωνα με υπολογισμούς, μεταξύ 300-500 εκατ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται μια δεύτερη έπαυλη έξω από τη Μαδρίτη και ένα παλάτι του 18ου αιώνα στην περιοχή Κορούνια.
Το παρελθόν του δικτάτορα εξακολουθεί να διχάζει τον ισπανικό λαό. Πέρσι, ο ισπανός δικαστής Μπαλτάσαρ Γκαρθόν παραπέμφθηκε σε δίκη επειδή αναμόχλευσε «παραγραφέντα εγκλήματα». Ο κ. Γκαρθόν τόλμησε και αναψηλάφησε δίκες, αναζήτησε μαρτυρίες και διέταξε το άνοιγμα 19 ομαδικών τάφων σχετιζόμενων με τις εκτελέσεις αμάχων την εποχή του εμφυλίου.
