Την περασμένη Παρασκευή άρχισαν οι πανελλήνιες εξετάσεις για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια της χώρας. Για τις υποψήφιες και τους υποψήφιους αυτό το διάστημα μοιάζει με κατώφλι (ή τείχος) που χωρίζει την εποχή απόκτησης των βασικών γνώσεων με την περίοδο της ανώτατης εκπαίδευσης που (υποτίθεται ότι) οδηγεί στην εξειδίκευση, στην επαγγελματική αποκατάσταση και στην αρχή της «ενήλικης» ζωής τους.

Δυστυχώς η λέξη-κλειδί στην προηγούμενη πρόταση είναι το «υποτίθεται» στην παρένθεση. Διότι οι παρούσες συνθήκες, εγχώριες και διεθνείς, υπονομεύουν ήδη το μέλλον της πλειονότητας των παιδιών που ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα να δίνουν τον μεγαλύτερο αγώνα τους – μέχρι τον επόμενο.

68.788 είναι ο συνολικός αριθμός των εισακτέων στα ΑΕΙ της χώρας για το ακαδημαϊκό έτος 2025-26 σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας

Το πείραμα

Πότε θα είναι ο επόμενος; Ας κάνουμε ένα διανοητικό πείραμα από αυτά στα οποία αρέσκεται η στήλη, κι ας φανταστούμε (σε ένα ελληνικό κράτος που παραμένει το ίδιο επιτελικό με σήμερα) τον/η μέσο/η υποψήφιο/α από μια μέσης οικονομικής κατάστασης οικογένεια που θα πετύχει στις φετινές εξετάσεις και θα αποφοιτεί με «λίαν καλώς» ένα ζεστό πρωινό του Ιουνίου του 2030.

Ας φανταστούμε πρώτα από όλα πού θα μένουν αυτά τα παιδιά. Πιθανότατα στο χαριτωμένο παιδικό δωμάτιό τους, διακοσμημένο ακόμη με τις αφίσες του αγαπημένου εφηβικού τους συγκροτήματος ή του Λεμπρόν Τζέιμς, που – ποιος ξέρει; – μπορεί να παίζει ακόμη στα 46 του. Αν δεν μπορεί μια οικογένεια με δύο εργαζομένους να αντεπεξέλθει σήμερα σε ένα τετραψήφιο ενοίκιο, πώς θα καταφέρει να το κάνει μια 24χρονη που μόλις πήρε πτυχίο; Και μπορεί για το στερεότυπο της μέσης ελληνίδας μάνας η παραμονή του σπλάχνου της στην οικογενειακή εστία να είναι ευλογία, για το ίδιο, πάντως, αποτελεί ένα βήμα πίσω στη διαδικασία ανεξαρτητοποίησής του.

Ας φανταστούμε και τα σχέδια για τη σταδιοδρομία τού εν λόγω σπλάχνου. Αν δεν έχει σπουδάσει κάτι σχετικό με τουριστικές επιχειρήσεις και αν θέλει όντως να φύγει από το πατρικό (αλλά όχι να βγει και στην παρανομία), τότε μοιάζει μονόδρομος η φυγή στο εξωτερικό. Εκεί όπου θα του δοθούν ευκαιρίες είτε για μια πρώτη απασχόληση με αξιοπρεπή μισθό ή για συνέχιση των σπουδών υπό όρους που δεν θα υποθηκεύσουν το μέλλον του ίδιου και της οικογένειάς του.

Ας φανταστούμε τώρα τις προοπτικές δημιουργίας οικογένειας. Πολύ σωστά, πράγματι ανάγονται στη σφαίρα της φαντασίας, ειδικά όταν καθισμένη στο μονό κρεβάτι σου και ακούγοντας τον πατέρα σου να βλέπει αθλητικά στο διπλανό δωμάτιο, ψάχνεις στις μικρές αγγελίες για δουλειά με τον βασικό μισθό, την οποία δεν την κάνει ήδη κάποιο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης. Από αυτά που θα έχουν βγει ως το 2030 και για τα οποία θα εκφράζουμε όλες και όλοι τον θαυμασμό μας, μέχρι να δούμε τους δείκτες ανεργίας του πρώτου εξαμήνου του 2031.

Ας φανταστούμε, τέλος, την ψυχολογική κατάσταση της απόφοιτου του 2030. Σε τι επίπεδα θα έχει φτάσει το άγχος, όταν είσαι αντιμέτωπη με την αβεβαιότητα για το οικονομικό, επαγγελματικό, οικογενειακό μέλλον σου;

Τα δάκρυα

Αναγνωρίζω ότι περιγράφω μια δυστοπία με χιλιάδες νέους και νέες επιβαρυμένους με ψυχολογικά προβλήματα και εξαρτημένους από τους γονείς τους να προσπαθούν να βρουν μια δουλειά στις χαραμάδες απασχόλησης που θα έχει αφήσει η τεχνητή νοημοσύνη. Ας δούμε όμως και τη «θετική» πλευρά. Δεν μιλάω για τώρα, μιλάω για το 2030.

Οσο καλά ή κακά γράψουν τα παιδιά στις Πανελλήνιες, οι πραγματικές εξετάσεις είναι αυτές που πρέπει να δώσει η κυβέρνηση, η όποια κυβέρνηση. Γιατί όσο η στεγαστική κρίση αντιμετωπίζεται με σχέδια και επιτροπές, όσο η ανάπτυξη συνδέεται με «το νέο ρεκόρ αφίξεων ξένων τουριστών», όσο η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης παραμένει ανεξέλεγκτη και αρρύθμιστη, τόσο πιο κροκοδείλια και εξοργιστικά θα είναι τα δάκρυα για το «brain drain» και το δημογραφικό…