Η τεχνητή νοημοσύνη μπαίνει πλέον δυναμικά στην καθημερινότητά μας, μεταμορφώνοντας όχι μόνο τον τρόπο που ζούμε, αλλά και τον τρόπο που εργαζόμαστε. Μηχανές που αναλύουν δεδομένα σε κλάσματα δευτερολέπτου, λογισμικά που «μαθαίνουν» μόνα τους, αλγόριθμοι που αυτοματοποιούν σύνθετα καθήκοντα: όλα αυτά δεν αποτελούν πια επιστημονική φαντασία, αλλά την πραγματικότητα ενός μέλλοντος που ήδη ξεκίνησε.
Είναι λογικό να υπάρχει φόβος. Πολλοί αναρωτιούνται: τι μέλλον έχει η εργασία όταν ένας αλγόριθμος μπορεί να γράψει, να υπολογίσει, να αποφασίσει; Οταν τεχνολογίες όπως το ChatGPT, τα ρομπότ στις γραμμές παραγωγής ή τα έξυπνα λογιστικά συστήματα αναλαμβάνουν ρόλους που μέχρι πρότινος απαιτούσαν ανθρώπινη κρίση, ο φόβος της αντικατάστασης είναι υπαρκτός. Ωστόσο, η ιστορία προσφέρει μια πιο ψύχραιμη προοπτική. Οπως τόνισε πρόσφατα και ο νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης, κατά την τελετή αναγόρευσής του ως Επίτιμου Διδάκτορα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάθε τεχνολογικό άλμα συνοδεύτηκε από αντίστοιχες ανησυχίες.
Από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι τη ραγδαία ψηφιοποίηση των τελευταίων δεκαετιών, η αγορά εργασίας όχι μόνο δεν κατέρρευσε, αλλά μετασχηματίστηκε δυναμικά. Παλιές ειδικότητες εξαφανίστηκαν, αλλά νέες γεννήθηκαν και μάλιστα κάποιες που δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.
Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Ναι, κάποιες δουλειές που βασίζονται σε επαναλαμβανόμενες τεχνικές δεξιότητες ενδέχεται να εκλείψουν. Ομως δημιουργούνται νέες ανάγκες, νέες ειδικότητες, νέοι ρόλοι. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν καταργεί την εργασία, αλλά την επαναπροσδιορίζει.
Στο προσκήνιο έρχονται πλέον δεξιότητες που δεν μπορούν εύκολα να αναπαραχθούν από αλγορίθμους: η κριτική σκέψη, η επίλυση σύνθετων προβλημάτων, η συναισθηματική νοημοσύνη, η δημιουργικότητα, η ικανότητα συνεργασίας. Τα αποκαλούμενα «soft skills» μετατρέπονται στα πιο πολύτιμα εφόδια της νέας εποχής.
Ομως δεν αρκεί να το αναγνωρίζουμε, χρειάζεται να προετοιμαστούμε. Το μέλλον δεν θα το κατακτήσουν μόνο οι τεχνικά καταρτισμένοι, αλλά όσοι διαθέτουν στέρεη επιστημονική γνώση, ευελιξία σκέψης και πνεύμα συνεργασίας. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι το τέλος της ανθρώπινης εργασίας. Είναι το ξεκίνημα ενός νέου κεφαλαίου, στο οποίο ο άνθρωπος καλείται να εστιάσει σε ό,τι δεν μπορεί να κάνει η μηχανή: να σκέφτεται, να δημιουργεί, να εμπνέεται και να εμπνέει. Το ερώτημα δεν είναι αν θα προσαρμοστούμε, είναι αν θα ηγηθούμε αυτής της αλλαγής.
Ο καθηγητής Αριστείδης Σάμιτας είναι αντιπρύτανης Οικονομικών και Ανάπτυξης ΕΚΠΑ, διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας.
Ο καθηγητής Πάνος Ξυδώνας είναι διευθυντής Ερευνας ESSCA École de Management, πρόεδρος της Επενδυτικής Επιτροπής της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
Ο κ. Στέφανος Θεοφίλης, PhD cand., είναι ερευνητής ΕΚΠΑ.
