Τα αδιέξοδα των δύο ευρωπαϊκών πόλων

Μιλούν πολλοί σήμερα για την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να έχει πραγματική κοινή οικονομική πολιτική, για τη μη εφαρμογή ενός δημοσιονομικού συντονισμού που δεν θα οδηγεί στην ασφυξία την πραγματική οικονομία, τη μη Αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, τη μη υπογραφή ενός δεσμευτικού Συμφώνου για την Απασχόληση, τη μη διαμόρφωση ενός πλαισίου ελέγχου της λειτουργίας των οίκων αξιολόγησης, την αδυναμία αντιμετώπισης των «φορολογικών παραδείσων», τη μη προώθηση της τραπεζικής ένωσης και της ενιαίας τραπεζικής εποπτείας, την ατολμία έκδοσης ευρωομολόγου (eurobonds) και ειδικών αναπτυξιακών ευρωομολόγων (Project bonds) για επενδύσεις σε υποδομές ευρωπαϊκής κλίμακας, τη μη αντιμετώπιση των δημοκρατικών ελλειμμάτων με πλήρη αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο στο εξής θα έχει τον κύριο ρόλο στην επιλογή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα εκλέγει προέδρο της Ενωσης. Ολα αυτά είναι όντως μεγάλα αγκάθια και εκκρεμότητες στο σώμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το μείζον όμως πρόβλημά της είναι ότι αυτή έχει απολέσει την προωθητική της δυναμική. Και την έχει απολέσει γιατί έχουν «μπουκώσει» οι μηχανές των δύο πολιτικών πόλων του μεταπολεμικού θαύματος: της Σοσιαλδημοκρατίας και της Κεντροδεξιάς.

Η μεταπολεμική οικονομική και κοινωνική ευημερία στηρίχθηκε στον ανταγωνισμό και στη συνεργασία αυτών των δύο πόλων. Ο σημαντικότατος βρετανός ιστορικός Τόνι Τζαντ (Ευρώπη μετά τον πόλεμο, Αλεξάνδρεια, μτφ.: Νικηφόρος Σταματάκης – Ελένη Αστερίου) αναφέρεται εκεί σε τέσσερεις μεγάλες περιόδους στην ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης. Στην πρώτη (1945-1953) τέθηκαν τα ζητήματα που αφορούσαν την ανόρθωση της Ευρώπης μετά τον καταστροφικό πόλεμο. Μιας ηπείρου χωρισμένης στα δύο, από τη μια πλευρά η Ευρώπη των δυτικών φιλελεύθερων δημοκρατιών και από την άλλη αυτή του ολοκληρωτικού ανατολικοευρωπαϊκού κομμουνισμού. Η δεύτερη περίοδος (1953-1971) είναι αυτή της ευημερίας αλλά και των δυσαρεστημένων και στις δύο πλευρές. Η τρίτη (1971-1989) ξεκινά με την απόφαση για την ελεύθερη διακύμανση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και συνεχίζεται με την πετρελαϊκή κρίση, την πτώση των ποσοστών κέρδους, την οικονομική ύφεση. Και η τέταρτη ξεκινά το 1989 με την πτώση του κομμουνισμού, συνεχίζει με τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος και φτάνει μέχρι τη σημερινή στασιμότητα.