Οι Εκδόσεις Ιδιομορφή στη Σπάρτη αποτελούν έναν σημαντικό τοπικό εκδοτικό οίκο και ατελιέ γραφικών τεχνών. Με πάνω από 25 χρόνια παράδοσης, ο ιδρυτής τους Γιώργος Κώτσος μάς ανοίγει τον κόσμο της τυπογραφίας και της έκδοσης, αποκαλύπτοντας πώς ένα μικρό εργαστήριο στη Σπάρτη μπορεί να δημιουργεί αλλαγή μέσω του ποιοτικού βιβλίου. Στο εργαστήριο διατηρεί παλαιά μηχανήματα και εξοπλισμό σαν μια γέφυρα ανάμεσα στο χθες και το σήμερα. Ο ίδιος αφηγείται την πορεία του και μιλάει για τις προκλήσεις της τυπογραφίας στην ψηφιακή εποχή, την επιμονή στην ποιότητα και το πώς κατάφερε να δημιουργήσει γέφυρες επικοινωνίας με την τοπική κοινωνία μέσα από το βιβλίο.
Τι σας οδήγησε να εγκατασταθείτε στη Σπάρτη;
«Στη Λακωνία ήρθαμε το 1996 από την Αθήνα, γιατί η μεγάλη πόλη είχε τελειώσει για εμάς. Είχα μεγαλώσει και ζήσει όλη μου τη ζωή στο τσιμέντο. Στη Σπάρτη συνεχίσαμε την επαγγελματική μας δραστηριότητα της Αθήνας. Η Σοφία, με καταγωγή το Δαφνί Λακωνίας, ήταν επιμελήτρια και διορθώτρια κειμένων σε εκδοτικές επιχειρήσεις κι εγώ, με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, ήμουν λιθογράφος με ένα ατελιέ γραφικών τεχνών στην Αθήνα και προϋπηρεσία στην Ιταλία την περίοδο της δικτατορίας ως φωτογράφος αναπαραγωγής φιλμ για εκτύπωση όφσετ».
Ποιο είναι το όραμά σας για τη δουλειά σας ως λιθογράφος και εκδότης;
«Στόχος μας ήταν να καταθέσουμε μια σειρά έντυπα και βιβλία που αναδεικνύουν τον πολιτισμό της Λακωνίας, και ένα ατελιέ γραφικών τεχνών προετοιμασίας και σχεδιασμού έντυπου λόγου και εικόνας με έμπνευση, δημιουργικότητα και φαντασία. Πέραν αυτού θέλαμε να βοηθήσουμε την τοπική κοινωνία στο να αγαπήσει το βιβλίο».
Υπάρχουν τίτλοι που ξεχωρίζουν ιδιαίτερα για την τοπική ιστορία ή τον πολιτισμό;
«Τα βιβλία μας είναι πολλά και πολυποίκιλα. Δύσκολα μπορούμε να ξεχωρίσουμε κάποιο από τα… παιδιά μας! Λάκωνες και μη, μας εμπιστεύτηκαν τα κείμενά τους για τον Μιστρά, τη Νέα Σπάρτη, Το Πριγκιπάτο του Μορέως, τη Λακωνία στην αρχαιότητα. Ακόμα, λευκώματα και επετειακές εκδόσεις του Εμπορικού Συλλόγου Σπάρτης, του Επιμελητηρίου Λακωνίας, του Σπαρτιατικού Συνδέσμου και της Περιφέρειας Πελοποννήσου (Ναυμαχία του Ναυαρίνου – αρχεία Τάντουλου). Επίσης προσπαθήσαμε να συμβάλουμε στην τοπική ιστορία του Εμφυλίου στη Λακωνία όπου εκδώσαμε τέσσερις σημαντικές μαρτυρίες και το “Αεροδρόμιο των Μολάων” με σπάνιες φωτογραφίες την περίοδο της Αντίστασης. Για τη Νομαρχία Λακωνίας, εκτός από έναν έντυπο τουριστικό οδηγό πραγματοποιήσαμε με τον μανιάτη σκηνοθέτη Ν. Αλευρά ένα ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας με τον τίτλο “Το χαμόγελο της Ωραίας Ελένης”. Μια περιήγηση στη Λακωνία της φανταστικής Ωραίας Ελένης σήμερα, δίνοντας έμφαση στο φαντασιακό του επισκέπτη στην ιστορία και τα αξιοθέατα».
Τι σημαίνει να είσαι λιθογράφος/τυπογράφος στην εποχή της ψηφιακής εκτύπωσης;
«Οι ειδικότητες αυτές έχουν ήδη χαθεί. Στην εποχή μας η προεργασία του κάθε εντύπου και του βιβλίου γίνεται πλέον στον υπολογιστή. Εμείς έχουμε φυσικά προσαρμοστεί, αλλά, κατέχοντας την πρότερη γνώση, έχουμε διαφορετικές ευαισθησίες, μονομανίες θα λέγαμε, στην παρουσίαση, στο στήσιμο των βιβλίων κ.λπ.».
Στον χώρο σας διατηρείτε κάποιον «μουσειακό» εξοπλισμό. Μπορείτε να περιγράψετε ένα αγαπημένο μηχάνημα ή το στάδιο της παραγωγής;
«Ο χώρος μας διακοσμείται με έναν επαγγελματικό μεγεθυντικό φακό και φωτογραφική μηχανή γραφικών τεχνών μεγάλων διαστάσεων, για την αναπαραγωγή φιλμ της δεκαετίας του ’70. Φωτεινά τραπέζια, φακοί, φιλμ τετραχρωμίας και γραφομηχανή. Εχουμε κατά καιρούς παρουσιάσει σε μαθητές πώς παραγόταν ένα βιβλίο».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην εφημερίδα TO BHMA της Σπάρτης που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 30 Νοεμβρίου 2025.
