Τι είναι αυτό που μας φέρνει κοντά, μας δίνει ώθηση και μας κάνει να νιώθουμε ελεύθεροι σε έναν κόσμο γεμάτο φόβο; Η Μαρία Κολιοπούλου αναζητεί την απάντηση μέσα από τον Χορό των «Βακχών» του Ευριπίδη, εξερευνώντας την έννοια της συλλογικότητας, της τελετουργίας και της έκστασης. Το «Hounds of Madness» είναι λοιπόν μια χορογραφία εμπνευσμένη από την πρώτη σωζόμενη, ιστορικά, αφήγηση γύρω από την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος.
Είναι μια ιδέα δική της όσο και της Βάσιας Μπακετέα, την οποία υλοποιεί με μια ομάδα γυναικών με ή χωρίς κινητική και αισθητηριακή αναπηρία, άτομα δηλαδή που σπάνια έχουν χώρο να εκφραστούν στη σκηνή ή στην κοινωνία.
Οπως και οι γυναίκες της Θήβας που βρήκαν καταφύγιο στον Κιθαιρώνα για να ξεφύγουν από τους κοινωνικούς περιορισμούς, έτσι και εδώ δημιουργείται ένα πεδίο απελευθέρωσης, συνύπαρξης και έκφρασης μέσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών, κοντά δηλαδή στο βουνό όπου σύμφωνα με τον μύθο έλαβε χώρα η συλλογική εμπειρία έκστασης και αντίστασης.
Η χορογράφος και καλλιτεχνική διευθύντρια της Ομάδας Σύγχρονου Χορού «Πρόσχημα», Μαρία Κολιοπούλου. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
Τι σας ώθησε να επιλέξετε τον Χορό από τις «Βάκχες» ως σημείο αναφοράς για αυτή την παράσταση και πώς φθάσατε στην ιδέα ενός «μεταβακχικού σύμπαντος»;
Ξεκινώντας από την ανάγνωση των “Βακχών”ως της πρώτης σωζόμενης μυθοπλαστικής καταγραφής της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος, αναζητήσαμε στη βακχεία εκείνα τα στοιχεία που ενεργοποιούν την εκστατική δύναμη των σωμάτων ως μορφή συλλογικής αντίστασης, ρήξης και απελευθέρωσης. Πώς μέσα από την αλληλεγγύη και την υποστήριξη μπορούν να αναδυθούν η λάμψη και η δόνηση που συνεπαίρνει τα σώματα σε μια κοινή μέθεξη;
Πώς προσεγγίσατε χορογραφικά την έννοια της «αυτοδιάθεσης του σώματος», ιδιαίτερα μέσα από τα σώματα των ερμηνευτριών με κινητική και αισθητηριακή αναπηρία;
Μέσα από την κίνηση, τη φωνή και τη μουσική μια ομάδα γυναικών αλληλοϋποστηρίζεται αψηφώντας τον φόβο και κινητοποιείται συλλογικά προκειμένου να διώξει τον τρόμο, να διεκδικήσει, να ελευθερωθεί.
Μία φράση-καταλύτης για τη σύνθεση του έργου: “Σηκωθείτε. Θάρρος. Διώξτε τον τρόμο από τα σώματά σας”. Τι απαιτείται για να διώξει μια γυναίκα τον αρχέγονο τρόμο που κυριαρχεί στο σώμα της; Πώς συνδέεται το σώμα με τη φωνή της; Πώς αποκτούν φωνή σήμερα σώματα καταπιεσμένα, εκτοπισμένα, προκειμένου να καταστούν ορατά;
Εχω την τύχη να συνεργάζομαι με ανάπηρες χορεύτριες πολλά χρόνια, εμπνεόμενη από τους αγώνες και τις διεκδικήσεις τους, αλλά και την ελευθερία από κανόνες και φόρμες που μπορεί να στυλιζάρουν τον χορό. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθώ πως τα όρια στα σώματα μπορούν να δημιουργούν τις συνθήκες για εύρεση διαφορετικού κινητικού υλικού με ειλικρίνεια και γενναιοδωρία επαναπροσδιορίζοντας τον σύγχρονο χορό.
Το έργο φαίνεται να συνομιλεί τόσο με την πατριαρχική τάξη της αρχαίας Θήβας όσο και με τις σημερινές δομές αποκλεισμού. Ποια κοινά βλέπετε ανάμεσα στις θηβαίες γυναίκες και τις σύγχρονες «αόρατες» θηλυκότητες στην Ελλάδα;
Η ανδρική ματιά έχει επιβληθεί στα σώματά μας μέσα στους αιώνες και το πατριαρχικό σύστημα είναι τόσο βαθιά ριζωμένο που συχνά διαπερνά ακόμα και τη γυναικεία εμπειρία, σε βαθμό που δύσκολα αναγνωρίζεται ακόμη κι από εμάς τις ίδιες.
Η πράξη των θηβαίων γυναικών να αφήσουν τα σπίτια τους και να ανέβουν στον Κιθαιρώνα είναι μια πράξη αντίστασης. Μέσα από τη διεκδίκηση των σωμάτων τους διεκδικούν τον λόγο τους, την ύπαρξη και την ορατότητά τους. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Θηλυκότητες διεκδικούν με πολλαπλούς τρόπους την ορατότητά τους σε διάφορα πεδία, εξοργίζοντας πολλές φορές τις φωνές της “άρχουσας” τάξης. Σε αυτή την περίπτωση η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός είναι το συνηθέστερο εργαλείο καταστολής τους. Ευτυχώς αυτή η ρητορική μίσους και αποκλεισμού φθίνει και τα κίνητρά της είναι πλέον αναγνωρίσιμα σε μεγάλη μερίδα του κόσμου.
Πώς βιώθηκε η δημιουργία του έργου από τις ίδιες τις ερμηνεύτριες με αναπηρία;
Πρόθεση της Ομάδας Σύγχρονου Χορού “Πρόσχημα” είναι να φέρει σε επαφή ένα μεγάλο μέρος του κοινού με τις έννοιες της συμπερίληψης και της αναπηρίας μέσα από την τέχνη του χορού. Η συμπεριληπτική διαδικασία στον χορό δημιουργεί χώρους όπου η διαφορετικότητα όχι μόνο αναδεικνύεται, αλλά και συνδιαμορφώνει νέους τρόπους έκφρασης και συνύπαρξης. Μέσα από το ίδιο το σώμα και την κίνησή του αναπτύσσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης, εξοικειωνόμαστε με την αναπηρία και αναθεωρούμε την αισθητική για το τι είναι ένα “ιδανικό” σώμα στον χορό και τι μπορεί να κάνει.
Ο χορός, ενσωματώνοντας τη διαφορετικότητα στις εκφραστικές του προσεγγίσεις, αναδεικνύει τον πλουραλισμό της κοινωνίας και ταυτόχρονα αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της δικής του εξέλιξης. Tο έργο “Hounds of Madness”αποτελεί συνέχεια μιας μακράς συνεργασίας με την ανάπηρη χορεύτρια Ντέμη Παπαθανασίου και την πιο πρόσφατη σχετικά πορεία με την Ισμήνη Σλέιπερ, χορεύτρια με προβλήματα όρασης, καθώς και την πολύτιμη συμβολή και στήριξη των χορευτριών χωρίς αναπηρία Κατερίνα Γεβετζή, Χριστίνα Καραγιάννη και Ινώ Ρήγα.
Η ένταξη απτικής ξενάγησης πριν από την παράσταση είναι σημαντική. Τι σας ενέπνευσε να ενσωματώσετε τόσο ουσιαστικά την προσβασιμότητα στη σκηνική εμπειρία;
Τα τελευταία χρόνια η Ομάδα Σύγχρονου Χορού “Πρόσχημα” παρουσιάζει έργα της σε χώρους που δημιουργούν την οικειότητα μέσω της εγγύτητας και της άμεσης σχέσης απεύθυνσης με το κοινό που τα παρακολουθεί, ενώ παράλληλα ανοίγει τις παραστάσεις της σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, σε φοιτητές – φοιτήτριες, καθώς και πανεπιστημιακούς χώρους όπως το Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών και η aula της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, στο πλαίσιο του προγράμματος “Σημεία Στήριξης”.
Η πρόσβαση των παραστάσεών μας σε ένα πιο ευρύ κοινό είναι από τους βασικούς πυλώνες της Ομάδας Σύγχρονου Χορού “Πρόσχημα” και η εκπαίδευση της νεότερης γενιάς στη συνύπαρξη και τη συμπερίληψη μέσα από τον χορό ένας στόχος μας.
Μαζί με τη Σμαράγδα Βάγια, χορεύτρια με οπτική αναπηρία, αλλά και με την πολύτιμη συμβολή της Αννας Παγκάλου στο κομμάτι της φωνητικής προετοιμασίας και φωνητικής δραματουργίας, χτίσαμε από κοινού ένα ακουστικό σύμπαν που διατρέχει τη χορογραφία και την κάνει προσβάσιμη εκ των έσω για άτομα με οπτική αναπηρία, δηλαδή δημιουργώντας τα περιβάλλοντα εκείνα που χρειάζεται για να μεταφερθεί η πληροφορία σε άτομα με προβλήματα όρασης ή μη βλέποντες.
Δουλεύοντας τα τελευταία χρόνια μέσα από την ανάσα, τον ήχο, τον ψίθυρο και εισάγοντας σταδιακά τις λέξεις ερευνούμε τρόπους προσβασιμότητας μέσα από την ίδια την παράσταση. Στόχος μας είναι, με δημιουργικά εργαλεία προσβασιμότητας, να απευθύνουμε τις παραστάσεις μας σε ένα όλο και πιο ευρύ κοινό.
INFO
«Hounds of Μadness» από την Ομάδα Σύγχρονου Χορού «Πρόσχημα». Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών στις 20 και 21 Αυγούστου. Η παραγωγή πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος του θεσμού του υπουργείου Πολιτισμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
