Στην Ελευθερούπολη Καβάλας, εκεί όπου οι πλαγιές γεμίζουν φασαριόζικες μέλισσες από τις πρώτες ανοιξιάτικες μέρες, η Θεοδώρα Νοβακίδου συνεχίζει μια οικογενειακή παράδοση σχεδόν ενός αιώνα. Τρίτη γενιά μελισσοκόμος, με σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων αλλά και πιστοποίηση στη μελισσοκομία, διαχειρίζεται εδώ και 24 χρόνια το Melino παράγοντας αποκλειστικά βιολογικά μέλια. «Γεννήθηκα μέσα στις κυψέλες», λέει γελώντας. «Η μυρωδιά από το καπνιστήρι είναι για μένα σαν άρωμα παιδικής ηλικίας».
Η Θεοδώρα Νοβακίδου μάς μυεί στα μυστικά του μελιού.
Η Ελλάδα έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το μέλι. Δεν είναι απλώς τρόφιμο, είναι πολιτισμός, αρχαίο φάρμακο, τελετουργικό, γεύση καλοκαιριού σε γυάλινο βάζο, και αυτό το γνωρίζουν καλά όσοι το παράγουν. «Τα ελληνικά μέλια θεωρούνται από τα καλύτερα στον κόσμο», εξηγεί η Θεοδώρα, προσθέτοντας: «Και αυτό οφείλεται στη βιοποικιλότητα. Έχουμε περίπου οχτακόσια ενδημικά φυτά που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Η μέλισσα μαζεύει μοναδικά αρώματα».
Η ελληνική ποικιλία μελιών μοιάζει με γευστική γεωγραφία. Θυμαρίσιο, ανθόμελο, βανίλια ελάτης, βελανιδιά, κουμαριά, ρείκι, κόκκινο έλατο, καστανιά, σουσούρα –το φθινοπωρινό ρείκι–, πευκόμελο, βαμβακόμελο, μια λίστα που διαβάζεται σαν ταξιδιωτικός χάρτης. Η Θεοδώρα τα ξεχωρίζει ένα ένα με τη σιγουριά που μόνο η εμπειρία και η γνώση προσφέρουν. Το μέλι βελανιδιάς, «κατάμαυρο, σχεδόν δραματικό», με ήπια γλυκύτητα. Το κόκκινο έλατο, που όταν το σηκώσεις στο φως παίρνει «το βαθύ κόκκινο του κρασιού». Το ρείκι, με άρωμα που, όπως λέει, «θυμίζει κηρύθρα και γη» και παγώνει γρήγορα λόγω της υψηλής του πρωτεΐνης.
Φωτό: Shutterstock
Έπειτα έρχεται ο βασιλιάς: το θυμαρίσιο. Αρωματικό, παχύρρευστο, σπάνιο. «Δεν βγαίνει πουθενά όπως στην Ελλάδα», επιμένει. «Και παγώνει πολύ δύσκολα, μπορεί να περάσουν και 18 μήνες». Η κρυστάλλωση, άλλωστε, είναι φυσικό φαινόμενο. «Ο κόσμος νομίζει ότι κάτι πάει λάθος, αλλά το πάγωμα είναι η απόδειξη πως το μέλι είναι αγνό. Αν δεν παγώνει ποτέ, κάτι έχει πειραχτεί».
Η Θεοδώρα εξηγεί και τον απλό σπιτικό έλεγχο για την ποιότητα: «Ρίχνεις μια κουταλιά μέλι σε ένα ποτήρι με νερό. Το καλό μέλι δεν διαλύεται σαν σιρόπι. Και όταν το αφήνεις να τρέξει από το κουτάλι, έχει συνεχή ροή, όχι διακεκομμένη». Οι Έλληνες παραγωγοί, τονίζει, κρατούν ακόμη την παράδοση ζωντανή. «Δεν κάνουμε μείξεις, δεν θερμαίνουμε το μέλι, δεν αφαιρούμε τη γύρη του. Αν το επεξεργαστείς, γίνεται κάτι σαν πλαστικό σιρόπι. Δεν έχει αξία».
Φωτό: Shutterstock
Όσο για τη διατήρηση; Απλό: σκοτεινό ντουλάπι, δροσερό περιβάλλον και μακριά από έντονα αρώματα. «Το μέλι δεν χαλάει ποτέ ουσιαστικά», λέει με ένα χαμόγελο γνώσης. «Έχει βρεθεί μέλι τριών χιλιάδων ετών σε αρχαία αγγεία και ήταν μια χαρά».
Στο τέλος της συζήτησης, μένει η αίσθηση πως το ελληνικό μέλι δεν είναι απλώς προϊόν, είναι τόπος, άρωμα και χαρακτήρας. Και ίσως αυτή είναι η μεγαλύτερη αλήθεια που μοιράζεται η Θεοδώρα Νοβακίδου: ότι κάθε κουταλιά κρύβει μια ιστορία που μόνο η μέλισσα και ο άνθρωπος που τη φροντίζει μπορούν να αφηγηθούν.
Μελομακάρονα
Φωτό: Γιώργος Δρακόπουλος
Food styling: Olivia Artemis Webb
Χρόνος προετοιμασίας: 15΄
Χρόνος ψησίματος: 15΄
Βαθμός δυσκολίας: *
Υλικά για 70 τμχ.
- 2 φλιτζ. καρύδι χοντροκομμένο + επιπλέον τριμμένο για το σερβίρισμα
- 2 φλιτζ. ηλιέλαιο
- 1 φλιτζ. ζάχαρη
- 1 φλιτζ. φρεσκοστυμμένο χυμό πορτοκαλιού
- Ξύσμα από 1-2 ακέρωτα πορτοκάλια
- 1/2 φλιτζ. κονιάκ
- 1 κ.γ. μαγειρική σόδα
- 1 κ.γ. μπέικιν πάουντερ
- 1 κ.σ. κανέλα σε σκόνη
- 1/4 κ.γ. γαρίφαλο σε σκόνη
- 1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- Καρύδι τριμμένο για το γαρνίρισμα
Για το σιρόπι
- 1 φλιτζ. μέλι
- 2½ φλιτζ. νερό
- 2 φλιτζ. ζάχαρη
- 2 ξυλαράκια κανέλας
- Φλούδα από 1 λεμόνι
Εκτέλεση
- Ρίχνουμε στο κάδο του μίξερ όλα τα υλικά για τα μελομακάρονα και τα χτυπάμε με το εξάρτημα του φτερού μέχρι να ενοποιηθούν σε μια μαλακή ζύμη. Κόβουμε μικρά κομμάτια ζύμης, τα πλάθουμε μπαλίτσες και τους δίνουμε στενόμακρο σχήμα.
- Αραδιάζουμε τα μελομακάρονα σε ταψί στρωμένο με αντικολλητικό χαρτί και τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο, στους 165°C, για 15 λεπτά περίπου.
- Στο μεταξύ, ετοιμάζουμε το σιρόπι: Ρίχνουμε σε μια κατσαρόλα όλα τα υλικά και βράζουμε το μείγμα για 5 λεπτά, ανακατεύοντας. Το αποσύρουμε από τη φωτιά και το αφήνουμε για 10 λεπτά στην άκρη.
- Μόλις ψηθούν τα μελομακάρονα, τα «βαφτίζουμε» στο χλιαρό σιρόπι και τα μεταφέρουμε κατευθείαν σε μια σχάρα να κρυώσουν. Τα πασπαλίζουμε με τριμμένο καρύδι και σερβίρουμε.
