Την πλήρη απαγόρευση της πρόσβασης της Ρωσίας σε ναυτιλιακές υπηρεσίες εξετάζουν οι χώρες της Ομάδας των Επτά (G7) και η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς ψάχνουν τρόπους να αυξήσουν την πίεση προς την Μόσχα, αλλά και να αντικαταστήσουν την επιβολή πλαφόν στις τιμές των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου.  Στόχος της κίνησης, την οποία αναφέρει το Reuters επικαλούμενο έξι πηγές με γνώση του θέματος είναι να μειωθούν τα έσοδα από το πετρέλαιο που χρηματοδοτούν τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Περισσότερο από το ένα τρίτο των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου μεταφέρεται με δυτικά δεξαμενόπλοια — κυρίως προς την Ινδία και την Κίνα — με χρήση δυτικών ναυτιλιακών υπηρεσιών. Η απαγόρευση αυτή θα τερμάτιζε το εμπόριο αυτό, το οποίο γίνεται κυρίως μέσω στόλων χωρών της ΕΕ με μεγάλη ναυτιλιακή παρουσία, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα.

Τα υπόλοιπα δύο τρίτα των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου πραγματοποιούνται μέσω εκατοντάδων δεξαμενόπλοιων που λειτουργούν εκτός δυτικού ελέγχου και ναυτιλιακών προτύπων — του λεγόμενου «σκοτεινού» ή «σκιώδους» στόλου. Η Ρωσία θα αναγκαστεί να αυξήσει αυτόν τον στόλο σε περίπτωση που η G7 και η ΕΕ επιβάλουν την απαγόρευση παροχής ναυτιλιακών υπηρεσιών.

Η απαγόρευση, σύμφωνα με όσα αναφέρει το Reuters, θα μπορούσε να αποτελεί μέρος του επόμενου πακέτου κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, το οποίο αναμένεται στις αρχές του 2026. Η ΕΕ των 27 θα ήθελε να εγκρίνει την απαγόρευση στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας με την G7, πριν την προτείνει επίσημα στο ευρωπαϊκό πακέτο, ανέφεραν δύο από τις πηγές στο Reuters.

Την κίνηση προωθούν Βρετανία και ΗΠΑ

Βρετανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι προωθούν ενεργά την ιδέα στις τεχνικές συναντήσεις της G7, ανέφεραν οι πηγές. Οποιαδήποτε τελική απόφαση των ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από την στρατηγική πίεσης που θα επιλέξει η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, εν μέσω των συνεχιζόμενων ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας των οποίων και μεσολαβεί.

Παρότι η G7 και η ΕΕ έχουν σχεδόν πλήρως διακόψει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου από το 2022, το νέο μέτρο θα είναι το πιο κοντινό που έχουν φτάσει ποτέ σε μια συνολική απαγόρευση όχι μόνο των εισαγωγών, αλλά και της μεταφοράς και των ναυτιλιακών υπηρεσιών που σχετίζονται με το ρωσικό αργό και τα προϊόντα του.

Σύμφωνα με το Reuters, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, ο Λευκός Οίκος, το υπουργείο ναυτιλίας της Κύπρου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Εξωτερικών του Καναδά δεν απάντησαν άμεσα σε αιτήματα για σχόλιο. Αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν διαθέσιμοι για δηλώσεις.

Η G7 επέβαλε πλαφόν στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου το 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με στόχο να περιορίσει τα έσοδα του Κρεμλίνου, επιτρέποντας ταυτόχρονα σε τρίτες χώρες να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο με χρήση δυτικών υπηρεσιών — αλλά μόνο εφόσον πλήρωναν λιγότερο από το ανώτατο όριο τιμής.

Τι έκανε η Ρωσία για να παρακάμψει το πλαφόν

Για να παρακάμψει το πλαφόν, η Ρωσία ανακατεύθυνε μεγάλο μέρος των εξαγωγών της προς την Ασία με δικά της πλοία, πολλά από τα οποία τελούν πλέον υπό καθεστώς κυρώσεων από τη Δύση. Τα δεξαμενόπλοια αυτά είναι παλαιά, με αδιαφανές καθεστώς ιδιοκτησίας, και πλέουν χωρίς δυτική ασφαλιστική κάλυψη.

Η κυβέρνηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, υποστήριζε ότι όσο περισσότερα χρήματα ξόδευε η Ρωσία για την αγορά και λειτουργία δεξαμενόπλοιων, τόσο λιγότερα θα είχε για να συνεχίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει εκφράσει μεγαλύτερο σκεπτικισμό απέναντι στο πλαφόν και αρνήθηκε να στηρίξει τη Βρετανία, την ΕΕ και τον Καναδά όταν συμφώνησαν στη μείωσή του από τα 60 δολάρια το βαρέλι στα 47,6 δολάρια τον Σεπτέμβριο του 2025.

Τον Οκτώβριο, η Ρωσία εξήγαγε το 44% του πετρελαίου της με δεξαμενόπλοια του σκιώδους στόλου , σύμφωνα με ανάλυση του ανεξάρτητου Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα, με έδρα τη Φινλανδία.

Περίπου 18% των εξαγωγών πραγματοποιήθηκαν με πλοία του σκιώδους στόλου που δεν βρίσκονται στον κατάλογο των κυρώσεων, ενώ 38% μεταφέρθηκε από πλοία με δεσμούς με χώρες της G7, την ΕΕ και την Αυστραλία.

Ο συνολικός στόλος που μεταφέρει το υπό καθεστώς κυρώσεων πετρέλαιο από τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα και ανέρχεται σε 1.423 δεξαμενόπλοια, εκ των οποίων τα 921 υπόκεινται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο ή την ΕΕ, σύμφωνα με την εταιρεία ναυτιλιακών δεδομένων Lloyd’s List Intelligence.