Μαρτυρίες που συγκλονίζουν, άγνωστες πτυχές για το αποκαλούμενο «χτύπημα του Φλεβάρη» του χουντικού καθεστώτος Ιωαννίδη –ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο στις 25 Νοεμβρίου 1973, λίγες ημέρες μετά το αιματοκύλισμα της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου και οδήγησε στην προδοσία της Κύπρου- που είχε ως αποτέλεσμα τις μαζικές συλλήψεις μελών και στελεχών του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ, και τεκμήρια που φωτίζουν το όργιο παρακολουθήσεων που συνέχιζε μεταπολιτευτικά ακόμη και των …συμπαθούντων, περιλαμβάνει το βιβλίο της Νάντιας Βαλαβάνη που μόλις κυκλοφόρησε, υπό τον τίτλο «Θ.Ν. Ένα χρονικό για “τα παιδιά του Φλεβάρη” μισόν αιώνα αργότερα», α’ τόμος (εκδόσεις ΤΟΠΟΣ).

Το «χτύπημα του Φλεβάρη»: Η άγνωστη επιχείρηση

Το «χτύπημα του Φλεβάρη» ανήκει στις σχεδόν αθέατες πτυχές του αντιδικτατορικού αγώνα, ξεκίνησε στις 14.02.1974 και ολοκληρώθηκε στις 26.07.1974 και αφορά το πιο σημαντικό «χτυπήμα» εις βάρος του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της χούντας, για το οποίο επαίρονταν η Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, που από το 1971 είχε εγκαταλείψει την οδό Μπουμπουλίνας για να μεταφερθεί με όλο τον εξοπλισμό της στην Μεσογείων 12-14.

Η Ασφάλεια κατόρθωσε να διαλύσει το Κλιμάκιο Εσωτερικού της Κ.Ε. του ΚΚΕ και περίπου την ΚΝΕ και την Αντι-ΕΦΕΕ, συλλαμβάνοντας την ηγετική τριάδα του Π.Γ. στο Κλιμάκιο Εσωτερικού (Αντώνης Αμπατιέλος ως επικεφαλής, Νίκος Καλούδης και Μίνα Γιάννου) και πολλά άλλα έμπειρα στελέχη του, πρακτικά διαλύοντας –μέσω εκατοντάδων συλλήψεων– τις οργανώσεις και τους μηχανισμούς της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του παράνομου τυπογραφείου της εφημερίδας της, της Πανσπουδαστικής.

Παραπέμφθηκαν να δικαστούν τον Σεπτέμβρη του 1974 στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών – μια δίκη που δεν έγινε ποτέ, επειδή η τραγωδία της Κύπρου οδήγησε στις 23-24 Ιούλη 1974 στη Μεταπολίτευση και στην απελευθέρωσή τους από τις Φυλακές Κορυδαλλού δύο μέρες αργότερα.

Η Νάντια Βαλαβάνη κρατήθηκε σε ηλικία 19,5 ετών στην Ασφάλεια από τις 14 του Φλεβάρη μέχρι τις 9 του Ιούλη του 1974, δηλαδή 5 μήνες παρά 4 μέρες ή 146 μέρες, τις πρώτες 127 απ’ αυτές (μέχρι τον τερματισμό της ανάκρισης με την ατομική απαγγελία των κατηγοριών) σε απομόνωση, ενώ υπέστη φρικτά βασανιστήρια από τους δημίους της χούντας, οι οποίοι έμειναν ατιμώρητοι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν μεταξύ άλλων και τα τεκμήρια που άντλησε η συγγραφέας από τον προσωπικό της φάκελο στα οποία πέραν της αντιδικτατορικής της δράσης περιλαμβάνονται και τα στοιχεία που συνέχιζε να συγκεντρώνει η Ασφάλεια και μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «η Γενική Ασφάλεια Αθηνών πιστεύει, απ’ ό,τι φαίνεται, πως ο κουρνιαχτός έχει κατακάτσει και νιώθει έτοιμη να το ξαναγυρίσει σε “business as usual”, αυτή τη φορά στην υπηρεσία της “Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας” υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή».

Από τα ντοκουμέντα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο της κυρίας Βαλαβάνη επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι οι δραστηριότητες των μελών του ΚΚΕ και της ΚΝΕ αλλά και όσων κρίνονταν ως «συμπαθούντες», βρίσκονταν στο μικροσκόπιο της Γενικής Ασφάλειας ακόμα και το 1976, ενώ παρακολουθούντο συστηματικά και καταγράφονταν οι συσκέψεις και οι …«γιάφκες», όπου το νομιμοποιημένο πλέον κόμμα και η Νεολαία του δραστηριοποιούντο.

Δείτε τα έγγραφα υπό τον τίτλο «Άτομα δραστηριοποιούμενα υπέρ της ΚΝΕ»

Οι «117» που «φακέλωσε» η Ασφάλεια

Σε ένα από τα έγγραφα της Υπηρεσίας Πληροφορίων υπό τον τίτλο «Άτομα δραστηριοποιούμενα υπέρ της ΚΝΕ», υπάρχουν τα ονόματα των δημοφιλών τραγουδιστών Γιώργου Νταλάρα και Δήμητρας Γαλάνη και του συνθέτη Ηλία Ανδριόπουλου –αρκούσε η συμμετοχή στο Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, θεσμού που εγκαινιάστηκε το 1975 για να …τύχουν της προσοχής των Αρχών.

Η βράβευση του Γιώργου Νταλάρα από τον Γραμματέα του ΚΣ της ΚΝΕ Θοδωρή Κωτσαντή, ο οποίος πρόσφερε στον ερμηνευτή μια κορνίζα με μια φωτογραφική σύνθεση από τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ

Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Δημήτρης Κουτσούμπας στο αφιέρωμα του Φεστιβάλ της ΚΝΕ στον Σταύρο Κουγιουμτζή

Το έγγραφο συντάσσεται το 1976 –επί υπουργίας στο Δημόσιας Τάξης του Σόλωνα Γκίκα- και περιλαμβάνει 117 άτομα, 15 κορίτσια, 112 αγόρια, με τα ονόματα –μικρά ή και τα επίθετα– συχνά άγρια κακοποιημένα, όπως σχολιάζει η κυρία Βαλαβάνη. Π.χ. η Μαρία Δαμανάκη πρέπει να έχει περαστεί δυο φορές, και τις δύο λάθος, τη μία ως Αμανάκη Μαρία, τη δεύτερη ως Δαμιανάκη Μαρία, ο συγγραφέας, κριτικός και δημοσιογράφος Θανάσης Γιαλκέτσης εμφανίζεται διπλός ως Γιαλικιώτης Αθανάσιος, ο δε Βοντικός Δημήτριος δεν είναι παρά το alter-ego του Δημήτρη Γόντικα, ιστορικού γραμματέα της μαζικής ΚΝΕ της μεταπολίτευσης μέχρι το 1979 και σκληρά βασανισμένου στην χούντα.

«Οι 71 στον κατάλογο είναι απλώς ένα επίθετο κι ένα μικρό όνομα, ενώ οι 46 είναι με πατρώνυμο (και οι παντρεμένες γυναίκες επιπλέον με το όνομα γένους, δηλαδή το πατρικό τους επίθετο), ημερομηνία και τόπο γέννησης και διεύθυνση κατοικίας – ως προς τη δεύτερη κατηγορία, πρόκειται για όλους όσοι έχουν συλληφθεί κατά τη δικτατορία συν κάποιοι λίγοι που δεν έχουν συλληφθεί, αλλά προφανώς τους έχουν “μελετήσει” ως “ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος”, π.χ. ο Γιώργος Σταματάκης, που στη δικτατορία ως “παιδί του Φλεβάρη” είχε περάσει στην παρανομία, αλλά στη Μεταπολίτευση ήταν Πρόεδρος του Κ.Σ. της ΕΦΕΕ», αναφέρει η συγγραφέας ενώ σημειώνει πως «στο τέλος της καταχώρισης κάθε ονόματος, είτε είναι σκέτο είτε με πλήρη στοιχεία, υπάρχει σε παρένθεση ο αριθμός (με γράμματα) του Αστυνομικού Τμήματος στο οποίο υπάγονται (προφανώς, επειδή το Παράρτημα Ασφαλείας του συγκεκριμένου κάθε φορά τμήματος εντέλλεται την παρακολούθησή τους)».

Οι «άνευ κηδεμόνα»

Ως προς τα Αστυνομικά Τμήματα (Α.Τ.), των οποίων τα Παραρτήματα Ασφαλείας είχαν αναλάβει τις παρακολουθήσεις, μεταξύ αρκετών άλλων, το Ε΄ Α.Τ. είχε τους Κώστα Τζιαντζή, Σπύρο Χαλβατζή, Κατερίνα Παπαγκίκα και Γιάννη Καλαντζόπουλο, το Ζ΄ τους Δημήτρη Κοντοφάκα, Στέλιο Αλεξανδρόπουλο και Γιώργο Νταλάρα, το ΚΔ΄ τις Ιωάννας Καρυστιάνη και Ελένη Παπαπέτρου, το Β΄ τον Δημήτρη Καραγκουλέ, το ΣΤ΄ τον Γιάννη Μαρούκη, το ΙΗ΄ τον Χρήστο Δίπλα, το Λ΄ τον Γιώργο Αγγελάκο, το ΚΖ΄ τον Γιώργο Σταματάκη, το Κ΄ τον Βαγγέλη Αργυράκη, το Γ΄ τη Δήμητρα Γαλάνη κ.ο.κ. Όπως τονίζεται εξάλλου, «υπάρχει μια ομάδα “άνευ κηδεμόνα”: Ενώ παρατίθενται όλα τα στοιχεία τους, δεν υπάρχει η ένδειξη στο τέλος για το πιο Α.Τ. τους παρακολουθεί».

«Δύσκολα να θεωρήσουμε ότι οι τελευταίοι απολάμβαναν το προνόμιο να είναι άνευ “ουράς” παρακολούθησης. Να ήταν άλλες υπηρεσίες που τους είχαν “από πίσω”; Ανάμεσα στην τελευταία κατηγορία, μεταξύ και άλλων, οι Αλέκος Αλαβάνος, Ανδρέας Ανδρεούλης, Αγγελική Ξύδη, Γιώργος Μαθιανάκης, Κώστας Νικόλτσιος, Αντώνης Στεμνής, Άγγελος Χάγιος, Νίκος Μπίστης, Μαρία Χατζηνικολάου, Άγγελος Βλάσης, Νίκος Κοτζιάς, Θανάσης Γιαλκέτσης, Γιώργος Τζιάς, Νίκη Τριανταφυλλίδη (σ.σ. η αείμνηστη ηθοποιός), Όλγα Τρέμη (σ.σ. η γνωστή δημοσιογράφος) κ.ά.

Σε ολόκληρο τον κατάλογο με τα «117» ονόματα δεν υπάρχει το όνομα του Γραμματέα του ΚΣ της ΚΝΕ, Δημήτρη Γόντικα. Στους άνευ “εμφανούς κηδεμόνα” συμπεριλαμβάνομαι κι εγώ, που ο αστυνομικός μου φάκελος ωστόσο συνεχίζει να συμπληρώνεται…», επισημαίνει η κυρία Βαλαβάνη.

Τα λάθη και οι «τσαπατσουλιές»

Τα λάθη και οι «τσαπατσουλιές» που διακρίνονται στο επίμαχο έγγραφο αποδίδονται κατά μια λογική εξήγηση από την συγγραφέα στο γεγονός ότι «αποχουντοποίηση με την πραγματική έννοια μπορεί να μην έγινε ποτέ, ωστόσο οι (πολύ λίγες) αποτάξεις (π.χ. Μαλλιος, Μπάμπαλης, Σμαΐλης κ.ά. – αξιωματικοί σε καίριες θέσεις, που μπορεί να μην την “πλήρωσαν” ιδιαίτερα δικαστικά, αλλά μέσω των δικών και, κατ’ επέκταση, μέσω της διά του Τύπου δημοσιότητας αναγνωρίστηκαν έστω “παρωνυχίδες” απ’ ότι είχαν κάνει) και οι (πολύ περισσότερες) μεταθέσεις (π.χ. πληροφορίες έλεγαν ότι ο Γκάνος μετά τη Δίκη της Χαλκίδας μετατέθηκε στην Τροχαία) για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη Μεταπολίτευση προκάλεσαν αρρυθμίες στον συντονισμό των διαφόρων τμημάτων του Υπουργείου Δημόσιας Τάξεως. Ίσως και για κάποια χρόνια…» (σ.σ. ο Γκάνος «διέπρεψε» ως «ανακριτικός υπάλληλος» στην Ασφάλεια, ενώ στην δίκη των βασανιστών στην Χαλκίδα τον Νοέμβριο του 1975 αθωώθηκε…).

*Το βιβλίο θα παρουσιαστεί στις 8 Δεκεμβρίου 2025 στις 6.30 μ.μ. στον κινηματογράφο «Τριανόν» (Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων).

Θα μιλήσουν: Ιωάννα Μακρή, μαθηματικός, συνταξιούχος καθηγήτρια Μ.Ε., Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ, Μπάμπης Νίκας, απόστρατος αξιωματικός ΕΛΑΣ, Αστυνόμος Β΄, πρ. συνδικαλιστής, Θανάσης Σκαμνάκης, δημοσιογράφος. Αποσπάσματα του βιβλίου θα διαβάσει η ηθοποιός & σκηνοθέτρια Μάνια Παπαδημητρίου. Συντονίζει ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου. Θα ακολουθήσει συζήτηση με συμμετοχή και της συγγραφέως του βιβλίου.