Κάθε φορά που υπάρχει ένταση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Περσικού Κόλπου, η απειλή αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν επανέρχεται στο προσκήνιο ως σενάριο. Πόσο εφικτός είναι όμως αυτός ο αποκλεισμός; Ποιες τακτικές διαθέτει η Τεχεράνη και πόσο αποτελεσματικές μπορούν να αποδειχθούν απέναντι στη συνδυασμένη ισχύ των διεθνών ναυτικών δυνάμεων;

Ο αποκλεισμός του Ορμούζ ως στρατηγική λαβή των Ιρανών

Τα Στενά του Ορμούζ, ένα θαλάσσιο πέρασμα πλάτους μόλις 33 χιλιομέτρων, διακινούν καθημερινά περίπου το 1/5 της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Το Ιράν απειλεί επανειλημμένα πως, σε περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης ή πλήρους αποκλεισμού του από τις διεθνείς αγορές, θα «κλείσει» το πέρασμα. Αν και αυτή η απειλή έχει κυρίως αποτρεπτικό χαρακτήρα, τα επιχειρησιακά μέσα της Τεχεράνης είναι και υπαρκτά  και υπολογίσιμα.

Ναρκοθέτηση: Το όπλο του αιφνιδιασμού

Η βασική μέθοδος με την οποία το Ιράν μπορεί να αποπειραθεί να μπλοκάρει το στενό είναι η εκτεταμένη ναρκοθέτηση διαθέτοντας 5 με 6.000 ναυτικές νάρκες, πολλές εκ των οποίων είναι προηγμένα μοντέλα όπως οι κινεζικής κατασκευής EM-52, εξοπλισμένες με ηχητικούς και μαγνητικούς αισθητήρες και ικανότητα κάθετης εκτόξευσης από τον βυθό.

Η επιτυχία μίας τέτοιας επιχείρησης εξαρτάται από την ταχύτητα και μυστικότητα της δράσης εντός 72 ωρών, με συμμετοχή τριών υποβρυχίων τύπου Kilo και 23 μικρότερων Ghadir (με δυνατότητα μεταφοράς 20 ναρκών το καθένα). Αρκούν μία ή δύο ανατινάξεις εμπορικών πλοίων ώστε οι ασφαλιστικές αγορές να διακόψουν τη δραστηριότητα στα στενά και δημιουργώντας de facto αποκλεισμό.

Ασύμμετρες Επιθέσεις: Το υβριδικό δόγμα του IRGC

Πέρα από τη ναρκοθέτηση, το Ιράν έχει αναπτύξει ένα ευρύ φάσμα ασύμμετρων μέσων για να πραγματοποιήσουν την απειλή τους στα οποία περιλαβάνονται:

  • Ακτοπλοϊκοί πύραυλοι Ghader με βεληνεκές άνω των 200 χλμ., εκτοξευόμενοι από νησιωτικές βάσεις (π.χ. Qeshm, Hormuz).
  • Σμήνη drones τύπου Simorgh και Ababil-5 με δυνατότητα αυτόνομου συντονισμού και κορεστικών επιθέσεων.
  • Ταχύπλοα Boghammar του IRGC, ικανά να προσεγγίσουν γρήγορα και να προκαλέσουν ζημίες ή σύγχυση σε εμπορικά και πολεμικά πλοία.

Η τακτική αυτή δεν αποσκοπεί στην πλήρη κυριαρχία επί της θαλάσσιας περιοχής, αλλά στη δημιουργία αβεβαιότητας, σύγχυσης και οικονομικής ζημιάς.

Πιθανές αντίδρασεις

Ο αποκλεισμός του Ορμούζ θα πυροδοτούσε άμεσα συντονισμένη αντίδραση. Οι ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ (με έδρα στο Μπαχρέιν), διαθέτουν μέσα αποναρκοθέτησης (USS Ponce, ελικόπτερα MH-53E, UUVs), ενώ συμμαχικές ναυτικές μονάδες θα ενεργοποιούνταν μέσω της Διεθνούς Ναυτικής Συμμαχίας IMSC.

Η αποναρκοθέτηση εκτιμάται πως θα απαιτούσε 2–4 εβδομάδες, δεδομένου του όγκου και της έκτασης της περιοχής (10.000+ km²), αλλά η αρχική αντίδραση θα ήταν στρατιωτική: αεροπορικές επιδρομές κατά ιρανικών υποβρυχίων και παράκτιων εγκαταστάσεων, με στόχο τον περιορισμό της  απειλής.

Το κόστος του αποκλεισμού για την Τεχεράνη

Παρά την επιχειρησιακή ικανότητα, η στρατηγική ενός πλήρους αποκλεισμού είναι βραχύβια και υψηλού ρίσκου για την ίδια την Τεχεράνη καθώς θα σημάνει:

  • Ετήσια απώλεια εσόδων έως και 20 δισ. δολάρια από πετρελαϊκές εξαγωγές.
  • Νέες διεθνείς κυρώσεις και νομική ενεργοποίηση του ΟΗΕ με βάση το Ψήφισμα 2231.
  • Νέα αεροπορικά πλήγματα από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ σε παράκτιες στρατηγικές βάσεις, ραντάρ και οπλικά συστήματα.

Το Ιράν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση, αλλά όχι να αντέξει το ίδιο τις συνέπειες μιας παρατεταμένης αναμέτρησης στη θάλασσα.

Μία υπαρκτή δυνατότητα χωρίς προοπτική διάρκειας

Το ιρανικό δόγμα αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ συνιστά ένα πρόσκαιρο εργαλείο αποτροπής, όχι όμως μια βιώσιμη στρατηγική. Το Ιράν έχει την ικανότητα να προκαλέσει σοβαρές —έστω και προσωρινές— αναταράξεις στο παγκόσμιο σύστημα ενεργειακών ροών. Όμως, ο πλήρης αποκλεισμός θα πυροδοτούσε μία σύνθετη, ταχύτατη και συντριπτικά υπέρτερη αντίδραση από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της.

Σε ένα περιβάλλον έντασης όπως αυτό της Μέσης Ανατολής, το Ορμούζ παραμένει περισσότερο μια «θερμή λωρίδα» παρά μια πραγματικά κλειστή θάλασσα — εκτός εάν ξεσπάσει μια ολοκληρωτική σύγκρουση.

(Το άρθρο βασίστηκε σε αναλύσεις από το International Institute for Strategic Studies (IISS), το US Naval Institute, στρατιωτικές πηγές ανοιχτής πληροφόρησης και διπλωματικά δεδομένα του ΟΗΕ)