Στις 12 Ιουνίου 1999, οι σειρήνες του πολέμου στο Κόσοβο σίγησαν και η ελπίδα άρχισε να αντικαθιστά τον φόβο. Με την καθοριστική παρέμβαση του ΝΑΤΟ, ως ανθρωπιστική επέμβαση ενάντια σε ένα ευρύ σχέδιο εθνοκάθαρσης που είχε καταρτιστεί από τη Σερβία και εφαρμοστεί από το εγκληματικό καθεστώς του Μιλόσεβιτς, αποτράπηκε ένα νέο γενοκτονικό κεφάλαιο στην καρδιά της Ευρώπης. Το Κόσοβο, από τόπος πόνου, έγινε τόπος δημοκρατικής ανάτασης.
Η φετινή επέτειος βρίσκει το Κόσοβο εν μέσω μιας γεωπολιτικής περιφερειακής πρόκλησης, αλλά με σταθερή πρόοδο: από τη συνεχιζόμενη οικονομική του ανάπτυξη (με ετήσιο ρυθμό άνω του 4% τα τελευταία χρόνια) έως τη συμπερίληψή του στον κατάλογο των χωρών με βελτιωμένη θέση στον Δείκτη Διαβατηρίων Henley και την εφαρμογή της ελευθέρωσης των θεωρήσεων με την ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2024 – ένα ιστορικό ορόσημο για τους πολίτες του και την ευρωπαϊκή του πορεία.
Το Κόσοβο δεν παραμένει στάσιμο. Τα τελευταία χρόνια, έχει αναγνωριστεί για τις θεσμικές του μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης και της λογοδοσίας. Το πρόσφατα ιδρυθέν Ινστιτούτο Τεκμηρίωσης Εγκλημάτων Πολέμου αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς τη δικαιοσύνη και τη μνήμη. Παράλληλα, ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς της Transparency International κατέγραψε βελτίωση για το Κόσοβο, αντικατοπτρίζοντας τις προσπάθειες για κράτος δικαίου.
Η αναγνώριση του Κοσόβου από την Κένυα και το Σουδάν πριν από λίγες εβδομάδες όχι μόνο ανεβάζει τον αριθμό των αναγνωρίσεων σε 119, αλλά καταδεικνύει την καθημερινή ενίσχυση της διεθνούς υπόστασής του, ενώ η συνεχής συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, η προετοιμασία για τους Μεσογειακούς Αγώνες του 2030 και η ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας δείχνουν μια χώρα που εργάζεται σιωπηλά αλλά συνεχώς για τη σταθερότητα.
Ωστόσο, είναι και η στάση του Κοσόβου στις δύσκολες διαπραγματεύσεις με τη Σερβία – με την επιμονή του για τη Συμφωνία των Βρυξελλών και την εφαρμοστική πράξη της Οχρίδας – που καταδεικνύει τη δέσμευσή του για ειρήνη και ευρωπαϊκή λύση. Αντιμέτωπο με επαναλαμβανόμενες αποσταθεροποιητικές προσπάθειες, το Κόσοβο έχει διατηρήσει μια υπεύθυνη και θεσμική στάση, στέλνοντας μήνυμα ωριμότητας.
Για την Ελλάδα, το Κόσοβο μπορεί και πρέπει να είναι ένας αξιόπιστος εταίρος σε μια περιοχή που εξακολουθεί να διψά για σταθερότητα και ανάπτυξη. Παρόλο που η Ελλάδα δεν έχει αναγνωρίσει επίσημα το Κόσοβο, οι διμερείς σχέσεις έχουν ενισχυθεί σημαντικά σε διάφορους τομείς: στην οικονομία, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, τις επιχειρηματικές συνέργειες και τον ανθρώπινο διάλογο. Η παρουσία ελληνικών επιχειρήσεων, οι πολιτιστικές ανταλλαγές και συνεργασίες σε περιφερειακά φόρουμ αποτελούν πρακτική απόδειξη αυτής της σχέσης. Το Κόσοβο, όπως και η Ελλάδα, πέρα από τις άλλες κοινές πτυχές (ίδια περιοχή, γεωγραφική εγγύτητα, κ.ά.), επιδιώκει την περιφερειακή ειρήνη και την αποτροπή παρεμβάσεων από τρίτους δρώντες. Γι’ αυτό, η επίσημη αναγνώριση, την οποία αναμένουμε να πραγματοποιηθεί στο εγγύς μέλλον, αποτελεί κοινό συμφέρον.
Οι άνθρωποι που θυσιάστηκαν για την ελευθερία, είτε στο Κόσοβο είτε στην Ελλάδα, μοιράζονται κοινά ιδανικά: αξιοπρέπεια, ελευθερία, δικαιοσύνη.
Σήμερα, 26 χρόνια μετά την παρέμβαση του ΝΑΤΟ και την αρχή της ελευθερίας, το Κόσοβο στέκεται με αυτοπεποίθηση ως ένα δημοκρατικό κράτος, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ισχυρή δέσμευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και έτοιμο να οικοδομήσει σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού με τους εταίρους του. Είναι μια στιγμή μνήμης – αλλά και όραμα για το μέλλον.
Ο κύριος Fitim Gllareva είναι Επικεφαλής του Γραφείου Συμφερόντων του Κοσόβου στην Αθήνα.
