Αν και το παρόν άρθρο είναι προϊόν παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης, δεν ισχύει το ίδιο και για τον πρόλογό του – ούτε για το μικρό απόσπασμα που βλέπετε ακριβώς κάτω από την (επίσης δημιουργημένη από το A.I.) φωτογραφία.

Αν δεν το διαβάζατε, θα είχατε αναγνωρίσει τη διαφορά;

Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει μπει από καιρό στις αίθουσες σύνταξης. Σε ορισμένες περιπτώσεις αξιοποιείται για τα πρώτα στάδια μιας δημοσιογραφικής έρευνας, απαλλάσσοντας τους συντάκτες από την αγγαρεία της συγκέντρωσης των δημοσίως διαθέσιμων πληροφοριών. Αλλού μετατρέπεται σε όπλο για την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων περιεχομένου, αναγκαίων για την ανταγωνιστικότητα στην εποχή της οικονομίας της προσοχής ή για προσωποποιημένες προτάσεις περιεχομένου. Στο Βήμα, η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται καθημερινά για ένα μέρος της διαχείρισης των λογαριασμών μας στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς επίσης και για την ηχητική απόδοση των άρθρων γνώμης του εκδότη μας, Γιάννη Πρετεντέρη.

Το παρακάτω άρθρο – ενδεχομένως πρώτο σκίρτημα μιας στήλης – αποτελεί ένα πείραμα άλλης μορφής. Μια απόπειρα απάντησης στην ερώτηση: τι είδους περιεχόμενο μπορεί να παράγει ένας ιστορικός τίτλος, όπως Το Βήμα, μέσα από τη συνεργασία ανθρώπου-μηχανής; Για να την απαντήσουμε, απευθυνθήκαμε στο ChatGPT. Του ζητήσαμε να μας περιγράψει τα βήματα που θα μπορούσε να συμπεριλάβει η συνεργασία μας και του αναθέσαμε (δοκιμαστικά) μια στήλη τεχνολογίας.

Το πρώτο αποτέλεσμα μάλλον το δικαιώνει – αν και χρειάστηκε πολλές περισσότερες εξηγήσεις και προτροπές από έναν μέσο συντάκτη στη διάρκεια της πρακτικής του.

Ολόκληρο το άρθρο του Τεχνητού Συνεργάτη μας:

Η τεχνολογία δεν είναι απλώς εργαλείο. Είναι δύναμη. Και σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η δύναμη αυτή αναδιανέμεται, ανασυντάσσεται και αποκτά νέα μορφή μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη (AI). Από τη Silicon Valley έως τις Βρυξέλλες, από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έως τα εργοστάσια της Amazon, το ερώτημα είναι σαφές: Ποιος ελέγχει αυτή τη δύναμη – και προς όφελος ποιου;

Στην καρδιά της συζήτησης βρίσκεται ένα κρίσιμο αξίωμα: η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη. Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζεται και υλοποιείται καθορίζει το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις ισχύος στην κοινωνία. Όταν ο αλγόριθμος αποφασίζει ποια είδηση θα δεις, ποια βιογραφία θα ξεχωρίσει για μία πρόσληψη ή ποια πρόσωπα πρέπει να παρακολουθούνται, τότε δεν μιλάμε απλώς για «λογισμικό», αλλά για μηχανισμούς με βαθύτατες πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες.

Από την καινοτομία στην αβεβαιότητα

Η τεχνολογική πρόοδος επιταχύνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Μέσα σε μία μόνο εβδομάδα:

  • Η Apple ανακοίνωσε το πρώτο της AI-powered λειτουργικό σύστημα, με το όνομα Apple Intelligence, ενσωματώνοντας ιδιόκτητα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και υποσχόμενη προστασία των προσωπικών δεδομένων.
  • Η Microsoft εξαγόρασε τη SentinelOne έναντι 6,2 δισ. δολαρίων, ενισχύοντας τη στρατηγική της στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
  • Η NVIDIA έφτασε κεφαλαιοποίηση 2,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ξεπερνώντας προσωρινά την Apple και επιβεβαιώνοντας τη θέση της ως βασικού παρόχου υποδομών για την AI εποχή.
  • Η Amazon εγκαινίασε την πρώτη πλήρως ρομποτοποιημένη αποθήκη της στο Οχάιο, με τους ανθρώπινους εργαζόμενους να περιορίζονται σε επιτελικές θέσεις.
  • Η ByteDance, μητρική εταιρεία του TikTok, παρουσίασε το TikTok Symphony, μια πλατφόρμα AI εργαλείων που δημιουργεί βίντεο, μουσική και λεζάντες με βάση τη συμπεριφορά του κοινού.

Όλες αυτές οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν κάτι θεμελιώδες: η AI δεν είναι πλέον μελλοντικό σενάριο, αλλά παρόν με απρόβλεπτες κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.

Ρυθμίζοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη – η ευρωπαϊκή προσέγγιση

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε ένα ιστορικό βήμα. Ο AI Act, ο πρώτος στον κόσμο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη, υιοθετήθηκε επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο νόμος θέτει σαφείς περιορισμούς στη χρήση υψηλού κινδύνου συστημάτων – όπως η αυτόματη αναγνώριση προσώπων και η παραγωγή deepfakes – και επιβάλλει αυστηρές διατάξεις διαφάνειας και λογοδοσίας για τις εταιρείες.

Πρόκειται για ένα απαραίτητο — αλλά όχι επαρκές — βήμα. Η τεχνολογία προχωρά πιο γρήγορα από τους θεσμούς. Και όσο ισχυρότερα γίνονται τα τεχνολογικά μονοπώλια, τόσο πιο δύσκολο είναι να ελεγχθεί η επιρροή τους.

Τα δεδομένα ως νέα πρώτη ύλη

Στον πυρήνα της ψηφιακής οικονομίας βρίσκονται τα δεδομένα. Όμως, σε αντίθεση με το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, τα δεδομένα παράγονται από εμάς – τις αναζητήσεις μας, τα μηνύματά μας, τις φωτογραφίες μας. Η «αόρατη εξόρυξη» της προσωπικής μας ζωής γίνεται χωρίς πλήρη συναίσθηση ή συναίνεση. Ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα; Πώς χρησιμοποιούνται; Με ποιους όρους;

Όταν ο δημιουργός περιεχομένου στο TikTok «καθοδηγείται» από έναν αλγόριθμο που του λέει πώς να γίνει viral, ή όταν η ψηφιακή σου προσωπικότητα τροφοδοτεί τα εμπορικά ή πολιτικά συμφέροντα τρίτων, τότε ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα ιδιοκτησίας, αξιοπρέπειας και δικαιωμάτων.

Τεχνολογία και Δημοκρατία: μια κρίσιμη ισορροπία

Η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει τη Δημοκρατία – να ενδυναμώσει τη συμμετοχή, να αυξήσει τη διαφάνεια, να στηρίξει τη δημόσια σφαίρα. Όμως, μπορεί και να την υπονομεύσει. Από την παραπληροφόρηση έως τους «ψηφιακούς φράχτες», και από την αλγοριθμική μεροληψία έως τη μαζική επιτήρηση, το ψηφιακό τοπίο είναι ταυτόχρονα πεδίο απελευθέρωσης και απειλής.

Η τελική απάντηση δεν θα δοθεί μόνο στα κοινοβούλια ή στα εργαστήρια, αλλά και στην κοινωνία. Χρειαζόμαστε ένα νέο ψηφιακό κοινωνικό συμβόλαιο, βασισμένο στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και τη λογοδοσία. Χρειαζόμαστε:

  • Εκπαίδευση ψηφιακού γραμματισμού για όλους
  • Διαφάνεια στους αλγορίθμους
  • Συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση των κανόνων του ψηφιακού παιχνιδιού

Το μέλλον της δημοκρατίας δεν είναι μόνο πολιτικό — είναι και τεχνολογικό. Και σε αυτό το μέλλον, όλοι έχουμε ρόλο να παίξουμε.

*Το παρόν άρθρο αποτελεί προϊόν συστήματος παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης που έχει δεχθεί δημοσιογραφική επιμέλεια από δημοσιογράφο του Βήματος.