Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μιλά στο τηλέφωνο με τον ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν σε μια τελευταία προσπάθεια να ξεκινήσουν συνομιλίες τέσσερις ημέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία.
Είναι 20 Φεβρουαρίου και οι δύο ηγέτες μιλούν στον ενικό. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι «σου λέει ψέματα» αναφέρει ο Πούτιν στον Μακρόν, κατηγορώντας τον Ζελένσκι ότι ανήλθε στην εξουσία με «ένα αιματηρό πραξικόπημα. Ανθρωποι κάηκαν ζωντανοί, ήταν λουτρό αίματος». Βέβαια, ο Ζελένσκι εξελέγη δημοκρατικά το 2019. Ο Πούτιν φαινόταν να αναφέρεται στη δική του ερμηνεία προηγούμενων γεγονότων στην Ουκρανία.
Ο Μακρόν μαζί με ομάδα συμβούλων του πιστεύουν ότι έπεισαν τον Πούτιν να συναντηθεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στη Γενεύη. Αντί όμως να επιβεβαιώσει το ραντεβού, ο ρώσος ηγέτης αρχίζει να καθυστερεί και στρέφει τη συζήτηση στον αθλητισμό.
«Είναι μια πρόταση που αξίζει να ληφθεί υπόψη» λέει ο Πούτιν με επίπεδη φωνή. «Αλλά αν θέλετε να είμαστε ευθυγραμμισμένοι με τον τρόπο που πρέπει να διατυπωθεί, προτείνω να ζητήσουμε από τους συμβούλους μας να καλέσουν ο ένας τον άλλον το συντομότερο δυνατό… Πάντως, συμφωνώ καταρχήν». «Πολύ καλά, επομένως επιβεβαιώνετε ότι συμφωνείτε καταρχήν και προτείνω οι ομάδες μας να προσπαθήσουν να φτιάξουν μια κοινή δήλωση ύστερα από αυτή την κλήση;» λέει ο Μακρόν.
Πάω για χόκεϊ
«Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής μαζί σας», απαντά ο Πούτιν, «ήθελα να πάω να παίξω χόκεϊ επί πάγου, γιατί αυτή τη στιγμή είμαι στο γυμναστήριο. Αλλά πριν ξεκινήσω την προπόνησή μου, υπόσχομαι ότι θα καλέσω τους συμβούλους μου. Je vous remercie, monsieur le President» καταλήγει ο ρώσος πρόεδρος στα γαλλικά.
Ο Μακρόν κλείνει το τηλέφωνο γελώντας. Ο διπλωματικός του σύμβουλος Εμανουέλ Μπον καταγράφεται από την κάμερα να κάνει μια μικρή χορευτική κίνηση, ενώ κάποιος ακούγεται να λέει: «Ειλικρινά, αυτό είναι πολύ καλό». Η ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας που εκδίδεται λίγο μετά το τηλεφώνημα αναφέρει ότι τόσο ο Πούτιν όσο και ο Μπάιντεν συμφώνησαν σε Σύνοδο Κορυφής για την Ουκρανία. Η Σύνοδος Κορυφής δεν έγινε ποτέ. Την επομένη της συνομιλίας με τον Μακρόν, ο Πούτιν αναγνώρισε επίσημα δύο αυτονομιστικές επαρχίες στην Ανατολική Ουκρανία. Και στις 24 Φεβρουαρίου εξαπέλυσε ευρεία εισβολή.
Σκηνές όπως αυτή ξεχωρίζουν στο «Ενας πρόεδρος, Ευρώπη και πόλεμος», ένα ντοκιμαντέρ που μόλις κυκλοφόρησε και ρίχνει φως στις (όχι επιτυχημένες) διπλωματικές προσπάθειες του Μακρόν με τη Ρωσία. Ενα θέμα που κυριάρχησε στον διεθνή Τύπο επί εβδομάδες, καθώς ο Μακρόν μίλησε εκατοντάδες ώρες στο τηλέφωνο με τον Πούτιν.
Οπως φάνηκε, δόθηκαν πολλές ψεύτικες υποσχέσεις. Για τον πρώην πρεσβευτή και σύμβουλο στο Ινστιτούτο Montaigne Μισέλ Ντικλός, το απόσπασμα της συνομιλίας μεταξύ των δύο ηγετών δείχνει ότι το Κρεμλίνο κορόιδευε διαρκώς τον γάλλο πρόεδρο. «Γνωρίζοντας τη Ρωσία, αυτό μου δείχνει πως ο Πούτιν απολάμβανε να λέει ψέματα σε έναν ισχυρό δυτικό ηγέτη» λέει.
Το ντοκιμαντέρ είχε στόχο να επικεντρωθεί στον Μακρόν κατά τη διάρκεια της εξάμηνης γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, αλλά κατέληξε να απαθανατίσει ιστορικές στιγμές στον πόλεμο της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιών του Μακρόν σε Μόσχα και Κίεβο. Δίνει μια, άνευ προηγουμένου, εικόνα για το τι συμβαίνει μέσα στο Μέγαρο των Ηλυσίων, που είναι διαβόητα επιφυλακτικό με τα μέσα ενημέρωσης.
Ο σκηνοθέτης Γκι Λαγκάς μπόρεσε να κινηματογραφήσει τις κλήσεις του Μακρόν προς ξένους ηγέτες – δεν είναι σαφές εάν οι άλλοι ηγέτες το γνώριζαν αυτό εκείνη την εποχή – και τους συμβούλους του να σχολιάζουν τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Υπάρχουν και στιγμές μεγάλης έντασης, παρατηρεί το Politico. Ακούμε έναν θυμωμένο Μακρόν να λέει στον Πούτιν ότι «δεν δίνουμε δεκάρα για τις προτάσεις των αυτονομιστών» και να ειρωνεύεται τον ρώσο ηγέτη λέγοντάς του: «Δεν ξέρω πού έμαθε ο δικηγόρος σου νομικά». Ρίχνει όμως και ένα σκληρό φως στις αδυναμίες των διπλωματικών προσπαθειών του Μακρόν να σταματήσει τον πόλεμο.
Εντονη κριτική
Το ντοκιμαντέρ οδήγησε σε άσκηση έντονης κριτικής στην κυβέρνηση Μακρόν – ότι ο γάλλος πρόεδρος διαμορφώνει την εξωτερική πολιτική της Γαλλίας μόνος του με μια μικρή ομάδα συμβούλων και ότι αυτή η «προσωπική διπλωματία» απέτυχε.
Κατά τη διάρκεια των 115 λεπτών του ντοκιμαντέρ, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Ιβ λε Ντριάν εμφανίζεται μόνο μία φορά και δεν κινηματογραφείται ποτέ να μιλά. Είναι ο διπλωματικός σύμβουλος του Μακρόν (μέχρι πρότινος υφυπουργός αρμόδιος για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις και νυν υπουργός Μεταφορών), ο Κλεμάν Μπον, που συζητεί με τον Μακρόν τα τηλεφωνήματα του γάλλου προέδρου με τον Πούτιν.
Οι σύμβουλοι του Μακρόν δεν φαίνεται να αμφισβητούν τον πρόεδρο με κανέναν ουσιαστικό τρόπο, σχολιάζουν γαλλικές εφημερίδες. «Παρότι έχουν σημασία οι άμεσες επαφές, η ταινία δείχνει μια διπλωματία που λειτουργεί από μια χούφτα άτομα, σαν να διοικούσαν νεοφυή επιχείρηση, σαν να μπορούσαν να λυθούν όλα με τους αριθμούς κινητών του Ολαφ, του Βολοντίμιρ και του Βλαντίμιρ» έγραψε στο Twitter ο ανταποκριτής της «Le Monde» στην Ουάσιγκτον, Πιοτρ Σμόλαρ.
Οι σκηνές του ντοκιμαντέρ, πάντως, έχουν τη δική τους αξία. Σε μια σουρεαλιστική στιγμή λίγο πριν από τον πόλεμο, οι βοηθοί του Μακρόν καταφέρνουν να σώσουν ένα πιθανό συμβόλαιο αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ για τον γαλλικό σιδηροδρομικό γίγαντα Alstom στέλνοντας ένα χειρόγραφο σημείωμα την τελευταία στιγμή στον γάλλο πρόεδρο καθώς συναντιέται με τον Ζελένσκι στο Κίεβο.
Η κάμερα ακολουθεί επίσης τον Μακρόν με τον γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς και τον ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι στο τρένο καθ’ οδόν προς το Κίεβο στα μέσα Ιουνίου, όπου υποσχέθηκαν όπλα και στήριξαν την υποψηφιότητα της Ουκρανίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι ηγέτες επισκέφτηκαν το Ιρπίν, ένα προάστιο όπου σκοτώθηκαν πολλοί άμαχοι, με τον Μακρόν να λέει ότι είδε σημάδια «εγκλημάτων πολέμου». «Αυτό που έχει σημασία για μένα είναι να προσπαθήσω να γίνω χρήσιμος και να βεβαιωθώ ότι η σύγκρουση δεν θα εξαπλωθεί, ότι η Ουκρανία μπορεί να τη σταματήσει και να αποκτήσει ξανά τον έλεγχο και ότι οι Ευρωπαίοι παραμένουν ενωμένοι» λέει ο Μακρόν στον δρόμο της επιστροφής. «Απομένουν πολλά να γίνουν. Δεν τελείωσε ακόμα».
