Η πανδημία της COVID-19, πέρα από τις σημαντικές υγειονομικές και κοινωνικοοικονομικές συνέπειες, είχε και ένα άλλο αποτέλεσμα που δεν μπορεί κάποιος να το διακρίνει με την πρώτη ματιά. Επιτάχυνε, σχεδόν όλες, τις διαδικασίες μετασχηματισμού της οικονομίας, της εργασίας και γενικότερα της κοινωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εδώ είναι που πρέπει και μπορούμε εμείς να μετατρέψουμε γρήγορα τον κίνδυνο σε ευκαιρία και είναι σήμερα μία μοναδική στιγμή για ένα νέο ξεκίνημα για τις απαιτούμενες ριζικές τομές στην οικονομία που θα αναδιατάξουν τις παραγωγικές δυνάμεις και θα διαμορφώσουν το νέο παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας. Ενα μοντέλο που θα βασίζεται περισσότερο στην κυκλική οικονομία και όχι στη γραμμική, σε ένα εντελώς ψηφιακό και πράσινο περιβάλλον, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.
Το ζητούμενο, όμως, δεν είναι μόνο η ανάπτυξη. Είναι η ανάπτυξη με παράλληλη μεγιστοποίηση της ανθεκτικότητας της οικονομίας του παραγωγικού ιστού της χώρας και με σωστή κατανομή του πλούτου. Πάνω σε αυτό, αντιμετωπίζουμε και τη μεγάλη πρόκληση-ευκαιρία της ορθής διαχείρισης των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης σε συνδυασμό με τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ.
Η Ελλάδα, με βάση το σχέδιο κανονισμού της ΕΕ, λαμβάνει (σε σταθερές τιμές 2018) έως 17,9 δισ. ευρώ από επιχορηγήσεις και 10,9 δισ. ευρώ από δάνεια, χωρίς το κομμάτι του React-EU που ουσιαστικά είναι αύξηση του ΕΣΠΑ (έως 5,9 δισ. ευρώ) και του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που είναι επιπρόσθετα περίπου 4 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η ΕΕ θέτει αρκετά αυστηρούς όρους όσον αφορά στην παρακολούθηση υλοποίησης των έργων που θα πραγματοποιηθούν μέσω των πόρων του Ταμείου αυτού. Για τον λόγο αυτόν ήδη καταρτίζεται κατάλογος μεταρρυθμίσεων και εμβληματικής σημασίας έργων που θα υποβληθούν στην ΕΕ για έγκριση τον Σεπτέμβριο, ενώ παράλληλα δημιουργείται και η δομή στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) που θα συντονίζει και θα προετοιμάζει την ωρίμανση έργων που θα μπορούν να ενταχθούν και στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Ο ρόλος του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα είναι κομβικός, καθώς και της ΕΑΤ, που μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων και στοχευμένων χρηματοδοτήσεων θα συμβάλουν καταλυτικά στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας – ιδίως της μικρομεσαίας – και στην ανάταξη της οικονομίας. Για παράδειγμα, θα ανακοινωθεί άμεσα το νέο ταμείο συμμετοχών σε επιχειρηματικά κεφάλαια για επενδύσεις σε ενέργεια, κυκλική οικονομία και κρίσιμες υποδομές, ύψους 400 εκατ. ευρώ, με στόχο τη μόχλευση συνολικά περίπου 4 δισ. ευρώ στις παραπάνω επενδύσεις. Η δημιουργία χρηματοδοτικού εργαλείου «μαλακής χρηματοδότης» (soft financing) για νεοφυείς καινοτόμες επιχειρήσεις, αρχικού ύψους 100 εκατ. ευρώ, καθώς και ενός προγράμματος για συγχρηματοδότηση (δάνεια) στρατηγικών ελληνικών επιχειρήσεων με άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κ.λπ.
Στην αρχιτεκτονική του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 που ετοιμάσαμε και καταθέσαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όλα τα παραπάνω αναλύονται λεπτομερώς στους πέντε στόχους πολιτικής. Θέλουμε μια εξυπνότερη Ελλάδα μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού (Στόχος Πολιτικής 1). Μια πιο πράσινη Ελλάδα με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων (Στόχος Πολιτικής 2). Μία πιο διασυνδεδεμένη χώρα μέσω της ενίσχυσης της κινητικότητας και των περιφερειακών διασυνδέσεων (Στόχος Πολιτικής 3). Μια πιο κοινωνική Ελλάδα μέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (Στόχος Πολιτικής 4), που θα είναι ταυτόχρονα πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, καθώς και μέσω της στήριξης τοπικών πρωτοβουλιών (Στόχος Πολιτικής 5).
Από την άλλη πλευρά, στο ίδιο πλαίσιο, με τη θέσπιση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) θεσμοθετήθηκε ένα ολοκληρωμένο σύστημα για τον σχεδιασμό – σε ορίζοντα πενταετίας -, τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), με απώτερο στόχο τον εκσυγχρονισμό και τον εξορθολογισμό βασικών λειτουργιών του κράτους και με επίκεντρο την παραγωγική ανάταξη, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Οι πόροι του ΕΠΑ για την 1η προγραμματική περίοδο 2021-2025 ανέρχονται σε 10 δισ. ευρώ, με την προτεραιοποίηση των εθνικών αναπτυξιακών στόχων να αναπτύσσονται σε πέντε κύριους άξονες, που είναι η έξυπνη ανάπτυξη, η πράσινη ανάπτυξη, η ανάπτυξη υποδομών, η κοινωνική ανάπτυξη και η εξωστρέφεια.
Εν κατακλείδι, οι μεταρρυθμίσεις που είχαμε εφαρμόσει στην προ κορωνοϊού εποχή, μαζί με την άμεση και επιτυχή αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, βρίσκουν σήμερα την Ελλάδα σε μια ισχυρή θέση απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος. Οδεύουμε, πλέον, σε μία νέα εποχή για την επανεκκίνηση της οικονομίας μας, με τα θεμέλια για μια ταχεία και εξαιρετικά ισχυρή ανάπτυξη το 2021 να έχουν ήδη τεθεί. Ολοι μαζί καταφέραμε να χαράξουμε την πορεία μας μέχρι σήμερα, με αποφασιστικότητα, συνέπεια και ατομική ευθύνη. Συνεχίζουμε να μένουμε ασφαλείς, να μένουμε υγιείς και είναι βέβαιο πως στον αγώνα για την επόμενη μέρα και πάλι θα βγούμε νικητές.
Ο κ. Γιάννης Τσακίρης είναι υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
