Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η ιατρική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπέβαλε μια μελέτη στη Διοίκηση με ευρήματα σχετικά με τις ιατρικές δαπάνες των συνταξιούχων του. Οι διαπιστώσεις ήταν εντυπωσιακές. Την επομένη της συνταξιοδότησης – μέσος όρος συνταξιοδότησης ήταν τα 60 χρόνια – η κατάσταση της υγείας τους χειροτέρευε δραματικά. Σύμφωνα με τη μελέτη υπήρχε άμεση ανάγκη λήψης μέτρων. Οδοντοστοιχίες, προβλήματα αρθρώσεων, ακοής, όρασης, στύσης, συγκέντρωσης, μνήμης κ.λπ. ήταν τα συνηθισμένα προβλήματα της ηλικίας. Ομως η κύρια αιτία ήταν ψυχολογικής φύσεως. Από τη μια μέρα στην άλλη ο ρυθμός της ζωής τους, η κανονικότητα της εργασιακής ρουτίνας, το κοινωνικό περιβάλλον που δημιουργούσε η συναναστροφή με τους συναδέλφους και το αίσθημα προσφοράς, όλα εξαερώνονταν. Ξαφνικά, ο άνθρωπος βρισκόταν στο απόλυτο κενό.
Φυσικό επακόλουθο της ανάλυσης ήταν να παρασχεθεί η δυνατότητα στους υποψήφιους συνταξιούχους για δέκα συνεδρίες προετοιμασίας για τη μεγάλη αλλαγή της ζωής τους. Το πρόγραμμα είχε μεγάλη επιτυχία και υιοθετήθηκε κι από τα άλλα κοινοτικά Οργανα.
Θέλησα να δοκιμάσω την «προετοιμασία» μια και ήμουν υπεύθυνος της ιατρικής υπηρεσίας. Ο συνταξιούχους μπορούσε να επιλέξει έναν ψυχίατρο αμειβόμενο από την υπηρεσία. Στην αρχή έκανε διάγνωση σχετικά με την ψυχική υγεία. Αν υπήρχε πρόβλημα στρες ή ήπιας κατάθλιψης χορηγούσε φαρμακευτική αγωγή. Σε κάθε περίπτωση συνέχιζε με πρακτικές συμβουλές. Θυμάμαι ότι μου είχε συστήσει τη «στρατηγική της συνδρομής». Η προκαταβολική αγορά εισιτηρίων στην όπερα ή στο θέατρο, σε κάποιο άθλημα κ.λπ. θα έβαζε μια τάξη στη ζωή μου με ορόσημα χρονικά προσδιορισμένα.
Αυτή η μικρή ιστορία αναδύθηκε από τη μνήμη μου καθώς διάβαζα μια εξαιρετική έρευνα της διαΝΕΟσις που μόλις δημοσιεύτηκε, με τίτλο «Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας & Τουρισμός Υγείας: Χαμένες Ευκαιρίες» και διεξήχθη από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και ομάδα ερευνητών υπό τον συντονισμό του καθηγητή κοινωνικής και προληπτικής ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γιάννη Τούντα, για να μελετήσει το θέμα της ανάπτυξης του τουρισμού τρίτης ηλικίας και τις προοπτικές του τουρισμού υγείας στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με αυτήν, η χώρα μας θα μπορούσε με κατάλληλες πολιτικές να κερδίσει 13,5 δισ. σε πέντε χρόνια και να δημιουργηθούν 170.000 θέσεις εργασίας.
Για να καταλάβουμε το μέγεθος αυτής της δραστηριότητας, σύμφωνα με το Global Wellness Institute η Ταϋλάνδη προσέλκυσε από τον ιατρικό και τον ιαματικό τουρισμό 1,2 εκατ. ασθενείς, το Μεξικό 2 εκατ., η Τουρκία με 42 διεθνώς πιστοποιημένα νοσοκομεία ιατρικού τουρισμού 600.000 και η χώρα μας μόνο 80.000.
Η αύξηση του προσδόκιμου ηλικίας τα επόμενα χρόνια θα αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά αυτού του τύπου τουρισμού. Αν σήμερα κατέχει στην τουριστική πίτα το 15%, το 2050 το μερίδιό της θα είναι 32%.
Δεν θέλω να σας κουράσω με άλλα στατιστικά στοιχεία καλοκαιριάτικα και θα περιοριστώ να καταγράψω ορισμένες καίριες διαπιστώσεις της έρευνας.
1. Οι συνταξιούχοι έχουν γενικά μεγαλύτερη οικονομική επιφάνεια από τις νεότερες γενιές. Φυσικά μιλάμε για τους Βορειοευρωπαίους κυρίως. Επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό έχει μια χρόνια ασθένεια και αναπηρία.
2. Είναι πιο υγιείς από ό,τι κατά το παρελθόν, και αναζητούν θερμά κλίματα για να περάσουν τις διακοπές τους. Και οι διακοπές σε μεγάλο ποσοστό συνδυάζονται με διάφορα είδη ιατρικού τουρισμού, τουρισμού ευεξίας, ιαματικού τουρισμού κ.λπ.
3. Ενα μέρος των συνταξιούχων επιλέγει να αποκτήσει μόνιμη ή περιστασιακή κατοικία σε νότιες χώρες. Τα επόμενα χρονιά προβλέπεται αύξηση της αγοράς κατοικιών ή μακροχρόνιες ενοικιάσεις με μέσο όρο διαμονής 6 μήνες.
4. Προϋπόθεση για την επιλογή του τόπου διαμονής είναι η γειτνίαση σε νοσοκομειακή μονάδα.
5. Η χώρα μας έχει προσόντα να αναδειχθεί σε πόλο έλξης, αλλά και σοβαρά μειονεκτήματα. Οπως για παράδειγμα μέσα μεταφοράς χωρίς πρόβλεψη για τις μετακινήσεις ανθρώπων με ειδικές ανάγκες, νοσοκομεία χωρίς επαρκές νοσηλευτικό προσωπικό, γραφειοκρατία απίστευτη για την αγορά κατοικίας κ.λπ. Ακόμη και τα περισσότερα ξενοδοχεία δεν έχουν εσωτερικό ιατρό, ακόμη και πεντάστερα.
6. Στην Ελλάδα υπάρχουν καταγεγραμμένες εκατοντάδες ιαματικές πηγές. Πολλές από αυτές μπορούν να συνδυαστούν και με αρχαιολογικές ανασκαφές. Δυστυχώς γραφειοκρατία και άλλοι λόγοι έχουν περιορίσει την πιστοποιημένη λειτουργία μόνο μιας δεκάδας.
7. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι έχει αρχίσει μια σημαντική επένδυση από ιδιωτικά ξένα funds, ώστε να αναπτύξουν τον ιατρικό τουρισμό και στην Ελλάδα.
Βλέπετε λοιπόν; Εχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε ως κοινωνία και κράτος για να αξιοποιήσουμε την ανάγκη των ηλικιωμένων για την εφαρμογή της «στρατηγικής της συνδρομής», στην οποία αναφερθήκαμε.
Γνωρίζω ένα νησί στο οποίο πάνω από 1.000 κατοικίες έχουν κατασκευαστεί ή αναστηλωθεί την τελευταία εικοσαετία κυρίως από συνταξιούχους βόρειων χωρών!
Καλό καλοκαίρι λοιπόν, «συνομήλικοι», και προσοχή στα πεσίματα. Γιατί από μια ηλικία και μετά, η διαΝΕΟσις, επιβεβαιώνοντας τη σχετική παροιμία, μας λέει ότι θα πέσουμε τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο!
Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις, πρώην στέλεχος της ΕΕ.
