Η Κνωσός, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, οι προμαχώνες από το Ενετικό Κάστρο του Ηρακλείου, το Κάστρο της Χίου, η Σπιναλόγκα, η Ακρόπολη της Σπάρτης, ο Τάφος του Λεωνίδα, το Βυζαντινό Κάστρο των Τρικάλων, το Φρούριο Φιρκά, τα Ενετικά Νεώρια των Χανίων, το Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων, η Ροτόντα (μνημείο UNESCO), η Αχειροποίητος (μνημείο UNESCO), ο Λευκός Πύργος, το ανάκτορο του Γαλέριου στην πλατεία Ναυαρίνου, το δάσος του Σέιχ Σου, το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Ρωμαϊκό Στάδιο Αμφιθέατρο των Πατρών, το Κάστρο της Πάτρας, το Ρωμαϊκό Ωδείο της Πάτρας, ο αρχαιολογικός χώρος των Αιγών και οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας, ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων (μνημείο UNESCO), το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας, ο αρχαιολογικός χώρος στο Λευκαντί στην Εύβοια, το Ακρωτήρι της Σαντορίνης, ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας, η Ηετιώνεια Πύλη στον Πειραιά.
Αυτά είναι μερικά μόνο από 587 μνημεία και πολιτιστικά ακίνητα που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και τα οποία περιλαμβάνονται στα 10.119 που με απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου έχουν μεταβιβαστεί στην ΕΤΑΔ ΑΕ που ανήκει στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, πιο γνωστή ως Υπερταμείο.
Ο κατάλογος των 587 μνημείων και ακινήτων, τον οποίο δημοσιεύουμε και εμείς, αποτελεί μέρος των συνολικά 2329 μνημείων και ακινήτων που το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει ζητήσει από το υπουργείο Οικονομικών να εξαιρεθούν της μεταβίβασης στο Υπερταμείο.
Δεν δίνει στοιχεία
Όμως, μέχρι τώρα και παρά τα επίμονα αιτήματα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων το υπουργείο Πολιτισμού έχει αρνηθεί να δώσει στη δημοσιότητα τον πλήρη σχετικό κατάλογο με τα μνημεία που το ίδιο εκτιμά ότι πρέπει να εξαιρεθούν.
Την ίδια στιγμή, παρά το θόρυβο που έχει προκληθεί και παρά τις αντιδράσεις τοπικών και επιστημονικών φορέων, το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει προχωρήσει στις σχετικές εξαιρέσεις ούτε έχει εκδώσει σχετική τροποποιητική απόφαση, επικαλούμενο, σύμφωνα με πληροφορίες, την ανάγκη να «ακούσουμε τι λένε και οι “θεσμοί”»
Η επιμονή του υπουργείου Οικονομικών να δίνει «γενικές διαβεβαιώσεις» αλλά στη συνέχεια να μην προχωράει στις αναγκαίες κινήσεις και εξαιρέσεις, αρνούμενο να ικανοποιήσει ακόμη και το σχετικό αίτημα του ίδιου του υπουργείου Πολιτισμού, έχει δημιουργήσει έντονη ανησυχία ότι όντως μεθοδεύεται ουσιαστικά η εκποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
Απέναντι σε αυτό φορείς όπως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχουν επισημάνει ότι η μόνη λύση που εγγυάται την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αφενός η εξαίρεση των σχετικών ακινήτων και αφετέρου η θεσμική θωράκιση ως προς την προστασία τέτοιων μνημείων.
Όμως, όπως, επεσήμανε σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων κ. Τούλα Μαρκέτου «Έχουν περάσει 4 μήνες και δεν έχει γίνει τίποτε από τα δύο. Το ΥΠΠΟΑ και το ΥΠΟΙΚ έχουν εκδώσει 8 Δελτία Τύπου για να διαβεβαιώσουν ότι όλα βαίνουν προς επίλυση, αλλά δεν μπορούν να εκδώσουν μια Υπουργική Απόφαση εδώ και 4 μήνες! Γιατί είναι πολυγραφότατοι στα δελτία τύπου, τα non paper και τις “διαψεύσεις”; Γιατί χαλάνε τόσο μελάνι αντί απλώς να βγάλουν μια ανακοινοποίηση στο ορθό της λίστας των ΚΑΕΚ χωρίς να έχει μέσα τα μνημεία; Τι ακριβώς τους “δυσκολεύει”»;
Ανησυχία
Η ανησυχία έχει γίνει μεγαλύτερη από την παρέμβαση που έκανε το ίδιο το Υπερταμείο υπέρ της αρχικής υπουργικής απόφασης σε σχέση με την προσφυγή που έχουν κάνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και οι δήμοι Πατρέων και Σπάρτης εναντίον της στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το ίδιο το Υπερταμείο με σχετική του ανακοίνωση προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις υποστηρίζοντας ότι προχώρησε σε αυτή την ενέργεια επειδή κλήθηκε από το ΣτΕ και ότι πάγια θέση του είναι να μη διεκδικήσει κυριότητα σε ακίνητα που υπόκεινται σε εξαίρεση. Ανάλογες θέσεις είχε και διαρροή κύκλων του υπουργείου Οικονομικών.
Ωστόσο νομικοί κύκλοι σχολίαζαν ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση το ΣτΕ να ζήτησε παρέμβαση από το Υπερταμείο και επεσήμαναν ότι δεν είναι να δυνατόν να δηλώνει κατά της μεταβίβασης ακινήτων που πρέπει να εξαιρεθούν και ταυτόχρονα να κάνει παρέμβαση εναντίον προσφυγής που ζητά ακριβώς αυτό!
Από τη μεριά τους οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων επεσήμαναν στη σημερινή συνέντευξη ότι ούτως ή άλλως αυτό που ενδιαφέρει το Υπερταμείο δεν είναι τόσο η κυριότητα όσο η «διαχείριση» των μνημείων, δηλαδή η δυνατότητα να μπορεί να εισπράττει αυτό τα έσοδα από τα εισιτήρια. Αυτό εξηγεί γιατί το Υπερταμείο επιμένει πρώτα να συμπεριληφθούν τα μνημεία στη μεταβίβαση και μετά να εξαιρεθούν, ώστε να ενεργοποιηθεί η πρόβλεψη ότι το Υπερταμείο διαχειρίζεται και αυτά που εξαιρούνται από τη μεταβίβαση.
Όπως υπογράμμισε και ο γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Θέμης Βακούλης: Το Υπερταμείο ενδιαφέρεται για τα έσοδα από τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μνημεία και τα μουσεία. Και ξέρουν πολύ καλά ότι ο ίδιος νόμος 4389/16, σε άλλο άρθρο, λέει ότι «5.H ΕΤΑΔ εξακολουθεί να διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία που εξαιρούνται από τη μεταβίβαση» (άρθρο 195 παρ. 5). Γι’ αυτό ήθελαν τα μνημεία να περιλαμβάνονται στην μεταβίβαση και να εξαιρεθούν μετά: Για να διεκδικήσουν τη διαχείριση. Δηλαδή να έρθουν και να ζητήσουν τα εισιτήρια της Κνωσού, τις εκδηλώσεις που θα γίνονται στην Ροτόντα, το αν θα ενοικιάζονται χώροι στα ενετικά τείχη του Ηρακλείου και πάει λέγοντας».
Γι’ αυτό το λόγο και οι αρχαιολόγοι επιμένουν ότι αυτό που απαιτείται είναι ρητή εξαίρεση από τη μεταβίβαση της κυριότητας, της νομής και της διαχείρισης όλων των αρχαιολογικών και πολιτιστικών ακινήτων και θεσμική θωράκιση του καθεστώτος τους.
