Το μεγάλο μυστικό της Ευρώπης –το οποίο, φυσικά, γνωρίζαμε όλοι –αποκαλύφθηκε. Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) αποκτά τον στρατό της. Αγνοούμε ακόμη το πότε –και υπάρχουν πολλοί εντός και εκτός ΕΕ οι οποίοι αμφιβάλλουν αν θα γίνει ποτέ -, γνωρίζουμε όμως το πώς θα συγκροτηθεί αυτός ο στρατός. Σε γενικές γραμμές μας έδωσαν το οργανόγραμμα της «ενιαίας ευρωπαϊκής δύναμης» την περασμένη Πέμπτη οι υπουργοί Αμυνας της Γερμανίας και της Γαλλίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν αντίστοιχα. Ενα 24ωρο νωρίτερα η Φεντερίκα Μογκερίνι, η αρμόδια για τις εξωτερικές και αμυντικές σχέσεις της ΕΕ, μίλησε για τη «μεγάλη ευκαιρία» που προσφέρει η αποχώρηση από την Ευρώπη της Βρετανίας (Brexit) για να συγκροτήσει η ΕΕ τη δική της στρατιωτική δύναμη για την αντιτρομοκρατική άμυνα και την ασφάλεια των συνόρων της.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στον πανηγυρικό λόγο του την περασμένη Τετάρτη στο Ευρωκοινοβούλιο φρόντισε να δημιουργήσει θετικό κλίμα και να δικαιολογήσει την «ανάγκη η ΕΕ να γίνει ισχυρότερη, να αποκτήσει σοβαρή άποψη σε ό,τι αφορά την άμυνα». Και σε τόνο ρητορικό διακήρυξε: «Δεν μπορούμε να εξακολουθήσουμε να εξαρτιόμαστε από τη δύναμη της κάθε μιας (ευρωπαϊκής) χώρας». Ο πρόεδρος της Κομισιόν φρόντισε να καθησυχάσει τους ατλαντιστές τονίζοντας ότι ο ενιαίος ευρωπαϊκός στρατός «σε καμία περίπτωση δεν υπονομεύει το ΝΑΤΟ (…), αποτελεί συμπλήρωμα του ΝΑΤΟ».

Κονδύλια και σχέδια με προοπτική το 2018
Από ό,τι διέρρευσε σχετικά στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο, το προσχέδιο του πανευρωπαϊκού στρατού προβλέπει, μεταξύ άλλων, ευρωπαϊκό στρατηγείο υπό διαδοχική ηγεσία, κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις και μια στρατιωτική ακαδημία η οποία θα εμπνεύσει το ευρωπαϊκό πνεύμα και τις αξίες της ΕΕ στους ενστόλους. Θα υπάρχει ενιαίος, κοινός προϋπολογισμός στρατιωτικών δαπανών για έρευνα στον αμυντικό χώρο –μπορεί να εξοικονομηθούν συνολικά 20-100 δισ. ευρώ τον χρόνο, λέει ο κ. Γιούνκερ –που θα χειρίζεται τα drones, θα προωθεί κοινές επενδύσεις σε στρατιωτικό υλικό, θα επιβάλλει κοινές προδιαγραφές στα όπλα για κάθε χώρα της ΕΕ και θα βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την Κομισιόν.
Την υλοποίηση των σχεδίων θα αναλάβει το Eurocorps, που εδρεύει στο Στρασβούργο και στο οποίο μετέχουν η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ιταλία και η Πολωνία. Προβλέπεται ότι εντός του 2018 θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της συγκρότησης και θα είναι έτοιμη για «αποστολές αμυντικού χαρακτήρα» μια ομάδα 1.000 ενστόλων από εκείνες τις χώρες της ΕΕ που θα συμμετέχουν στην ενιαία στρατιωτική δύναμη. Το στρατηγείο σε συνεργασία με την Κομισιόν και με τη σύμφωνη γνώμη των κρατών-μελών «θα παίζει τον αποφασιστικό ρόλο των αμυντικών αναγκών» της ΕΕ, θα καθορίζει τις προτεραιότητες δράσης του στρατού και θα στοχοποιεί τις απειλές που πιθανότατα αντιμετωπίζουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Tο «κουαρτέτο του Βίζεγκραντ»
Η ενιαία ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη ως ιδέα δεν είναι κάτι το νέο. Αλλωστε έχουν προϋπάρξει στρατιωτικές «συνεργασίες» μεταξύ κρατών της ΕΕ από τη δεκαετία του ’90, όταν ο βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ υπέγραψε με τον γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιράκ τη «Δήλωση για κοινή πολιτική στην ασφάλεια και άμυνα» των χωρών τους (περιέπεσε σε χειμερία νάρκη…). Τον δρόμο όμως προς τη μορφή και τη διαδικασία που προωθείται σήμερα άνοιξε η Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία με τα άρθρα 42 και 46 θεσπίζει τη «μόνιμη συνεργασία στη συγκρότηση (…) δύναμης για άμυνα και αλληλοβοήθεια». Ετσι, σήμερα η ΕΕ μετέχει σε έξι στρατιωτικές επιχειρήσεις (και 11 ημιστρατιωτικές) στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική.
Τα σχέδια για τον ευρωπαϊκό στρατό έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από το «κουαρτέτο του Βίζεγκραντ» (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία) με το οποίο είχαν «ενημερωτική σύσκεψη» την περασμένη Δευτέρα αξιωματούχοι των υπουργείων Αμυνας της Γερμανίας και της Γαλλίας. Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ «είχε την ευκαιρία» στη διάρκεια του ευρωπαϊκού συμβουλίου στην Μπρατισλάβα, την περασμένη Παρασκευή, να ενημερώσει πολλούς ευρωπαίους ηγέτες για τα «projects» και τις προοπτικές του ευρωπαϊκού στρατού, γράφει η γαλλική εφημερίδα «Le Figaro». Οι σχετικές πληροφορίες συνοψίζονται στο ότι με εξαίρεση τον ολλανδό πρωθυπουργό, ο οποίος φαίνεται ότι αμφισβήτησε τη δυνατότητα να συγκροτηθεί ενιαία ευρωπαϊκή δύναμη, οι περισσότεροι ηγέτες έδειξαν να συμφωνούν κατ’ αρχήν –μάλιστα αναφέρεται ότι ακόμη και ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ο οποίος αρχικά ήταν «μάλλον αρνητικός» στην ιδέα, τελικά «άλλαξε στάση όταν προβλήθηκαν τα οικονομικά οφέλη» από την υλοποίηση των σχεδίων.
Κερδισμένοι και χαμένοι
Ενοχλημένες οι βιομηχανίες όπλων των ΗΠΑ
Τα αναμενόμενα οικονομικά οφέλη δραστηριοποιούν υπέρ της πανευρωπαϊκής δύναμης τις ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν βιομηχανίες στρατιωτικού υλικού, ιδιαίτερα τη Γαλλία και τη Γερμανία, αλλά και την Ιταλία (με πρωτοποριακή βιομηχανία για ελικόπτερα) και την Ισπανία (βιομηχανία αρμάτων μάχης και μεταφορικών μηχανισμών). Κατά τους υπολογισμούς της γερμανικής εφημερίδας «Sueddeutsche Zeitung», ο εξοπλισμός του στρατού της ΕΕ θα εξασφαλίσει στη γερμανική στρατιωτική βιομηχανία, μία από τις πέντε μεγαλύτερες στον κόσμο, εργασία για τουλάχιστον δέκα χρόνια. Αλλά ένα τέτοιο ενδεχόμενο προκάλεσε αντιδράσεις στην Αμερική. Η Ουάσιγκτον υποδέχθηκε με ικανοποίηση τα σχέδια για ευρωπαϊκό στρατό αλλά ενοχλήθηκε η αμερικανική πολεμική βιομηχανία, με πρώτη την Boeing, η οποία πουλά σχεδόν το ένα τρίτο της στρατιωτικής παραγωγής της, αξίας 17 δισ. δολαρίων το 2014, σε ευρωπαίους πελάτες. Στην ιστοσελίδα της βιομηχανίας αναρτήθηκε «ανάλυση» που σημειώνει, με σαφή υπονοούμενα, την αποτυχία των ανάλογων προηγούμενων ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ