Αναζητείται μοντέλο για να γίνει βιώσιμο το χρέος

Είναι ή δεν είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος; Το ερώτημα αυτό έρχεται και επανέρχεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τη μία το βάζει η ελληνική πλευρά για να ασκήσει πίεση, την άλλη το ΔΝΤ για να συνεχίσει να συμμετέχει στο πρόγραμμα. Πάνω στο θέμα έχουν τοποθετηθεί οργανισμοί, πανεπιστήμια, ινστιτούτα, επενδυτές κ.λπ. Και απ’ όλα αυτά προκύπτει ότι ναι μεν υπάρχουν πολλές πλευρές να δει κανείς το ζήτημα, όμως κανείς δεν μπορεί να υποκρίνεται ότι υπάρχει λύση χωρίς ζημιές, με τη μία ή την άλλη μορφή, τις οποίες κάποια στιγμή θα αναλάβουν οι πιστωτές.

Κατ’ αρχάς, το αν το χρέος είναι βιώσιμο ή όχι είναι μια σχετική έννοια. Οπως αναφέρουν σε μελέτη τους οι καθηγητές Τζούλιαν Σουμάχερ και Μπεατρίς Βέμπερ ντι Μάουρο του Πανεπιστημίου του Mainz, το ίδιο το ΔΝΤ χρησιμοποιεί διαφορετικά πρότυπα στις αναλύσεις βιωσιμότητας που πραγματοποιεί. Το ένα αφορά σχετικά πλούσιες χώρες, με πρόσβαση στην αγορά και το άλλο φτωχές, που δεν μπορούν να δανειστούν από τις αγορές. Το πρώτο εστιάζει στην ονομαστική αξία του χρέους, ενώ το δεύτερο στην παρούσα αξία. Στην πρώτη περίπτωση το ελληνικό χρέος είναι της τάξεως του 177% του ΑΕΠ, ενώ στη δεύτερη διαμορφώνεται σε όρους καθαρής παρούσας αξίας σε 93% του ΑΕΠ.

Ξεχωριστή κατηγορία

Βεβαίως, η Ελλάδα με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα μόνο φτωχή χώρα δεν είναι. Με βάση όμως κάποια άλλα χαρακτηριστικά η εικόνα είναι διαφορετική. Με ανεργία πάνω από 25%, με capital controls και χωρίς πρόσβαση στις αγορές, μόνο στην κατηγορία των ανεπτυγμένων χωρών δεν κατατάσσεται.

«Κούρεμα» €200 δισ.

Βεβαίως όπως επισημαίνεται στην εν λόγω μελέτη, η Ελλάδα δεν μπορεί να μπει στην ίδια κατηγορία με χώρες όπως η Λιβερία ή η Τζαμάικα. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί ως ειδική περίπτωση και να εφαρμοστεί ένα μοντέλο βιωσιμότητας φτιαγμένο στα μέτρα της.

Πρόσφατα, σε συνέδριο του γερμανικού Ινστιτούτου Ιfo για τα χρέη, όπου εξετάστηκε ξεχωριστά η περίπτωση της Ελλάδας, ο αμερικανός επενδυτής Πολ Καζάριαν, ο οποίος θεωρείται ότι είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης κάτοχος ελληνικών ομολόγων, υποστήριξε με πάθος την ιδέα του ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο αρκεί να εφαρμοστούν τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Δηλαδή, τα ομόλογα και το χρέος να αποτιμηθούν με βάση την αξία αγοράς και αφού ληφθούν υπόψη τα μέτρα ελάφρυνσης (PSI, παράταση λήξεων και μειώσεις επιτοκίων) που έχουν γίνει από το 2010 έως σήμερα. Ολα αυτά αντιστοιχούν σε ένα κούρεμα της τάξεως των 200 δισ. ευρώ. Εάν στη συνέχεια αφαιρεθούν και τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας, ύψους 90 δισ. ευρώ, τότε το χρέος της Ελλάδας περιορίζεται σε 33 δισ. ευρώ ή 18% του ΑΕΠ.

Αν και οι υπολογισμοί για τα περιουσιακά στοιχεία μπορεί να αμφισβητηθούν, ωστόσο η σύγκριση με αντίστοιχα νούμερα της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας ή της Ισπανίας δείχνει ότι το ελληνικό χρέος απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί δυσβάσταχτο. Σύμφωνα με τον Πολ Καζάριαν δεν απαιτείται καμία νέα ελάφρυνση, απλώς μια καταγραφή από λογιστικής άποψης αυτών που έχουν γίνει μέχρι σήμερα.

Μαγική εικόνα

Ομως οι Ευρωπαίοι με επικεφαλής τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αν και έχουν ήδη προχωρήσει στην ελάφρυνση του χρέους για την οποία συζητούν, δεν θέλουν να την αναγνωρίσουν επίσημα. Για παράδειγμα, ο ESM στην ετήσια έκθεσή του για το 2014 απαριθμεί τα διάφορα μέτρα που έχουν ληφθεί από το 2010 για το ελληνικό χρέος (παράταση λήξεων, μείωση επιτοκίων) και υπολογίζει ότι έχουν ένα οικονομικό αποτέλεσμα (economic reduction) που αντιστοιχεί στο 49% του ΑΕΠ του 2013. Ωστόσο, στην αποτύπωση του αποτελέσματος αυτού στον ισολογισμό του, υποστηρίζει ότι τα μέτρα αυτά «δεν έχουν οικονομική ζημία ή απαξίωση»! Πρόκειται για μαγική εικόνα η οποία ναι μεν εξυπηρετεί τα σχέδια του Βερολίνου, αποτελεί όμως τροχοπέδη για την Ευρώπη.