Τις τελευταίες ημέρες, όλα δείχνουν πως τα περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα, για τη χώρα μας, αν και κατ’ ουσίαν, το διαπραγματευτικό πλαίσιο ουδέποτε υπήρξε ευρύχωρο ή ακίνδυνο για την Ελλάδα. Η διαπραγμάτευση της Κυβέρνησης με τους εταίρους οφείλει να τελεσφορήσει εντός τους τρέχοντος μηνός, αλλιώς επίκειται επιβεβαίωση των Κασσανδρών που ομιλούν περί εξυφαινόμενου πιστωτικού γεγονότος και Grexit.
Μεγάλο βάρος αυτής της διαπραγματευτικής προσπάθειας καλείται να επωμισθεί καθημερινά, επικοινιακώ και ουσιαστικώ τω τρόπω, ο Υπουργός Οικονομικών κ. Βαρουφάκης, παρά τον πρόσφατο παραγκωνισμό του. Σε ένα από τα βιβλία του, υπό τον τίτλο «Μια μετριοπαθής πρόταση για την επίλυση της κρίσης του Ευρώ», προτάσσει, μαζί με τους δύο άλλους συν-συγγραφείς, επίσης πανεπιστημιακούς οικονομολόγους, James K. Galbraith και Stuart Holland, μια δέσμη μέτρων που ουσιαστικά αποτελούν αντίμετρα στις, εξουθενωτικές και άνευ ουσιαστικής επίλυσης του οικονομικού και κοινωνικού αδιεξόδου, συνθήκες που δημιούργησαν οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει από το 2010 και εντεύθεν η Ευρωπαϊκή Ένωση, με οικονομικό και θεσμικό της πρωτοστράτορα τη Γερμανία και θύματα την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες του ελλειμματικού ευρωπαϊκού Νότου.
«Η μετριοπαθής πρόταση» προβάλλει τον Αποκεντρωμένο Εξευρωπαϊσμό ως περιφερειακό αναπτυξιακό αντίβαρο στην κεντρικώς επιβαλλόμενη λιτότητα, με τέσσερεις επιμέρους άξονες ανάλυσης και δράσης των συνιστωσών δυνάμεων εξόδου από την κρίση. Με πρώτο στόχο τη ρήξη του θεσμικού συριγγίου που συνδέει την παθογόνο διόγκωση του μη βιώσιμου δημοσίου χρέους με την αποστηματική και ατερμόνως ατελέσφορη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Με συνακόλουθη δράση τη μερική μετατροπή του δημοσίου χρέους των κρατών – μελών της Ευρωζώνης στο «Κατά Μάαστριχτ νόμιμο χρέος» το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ και με παράλληλη εφαρμογή ενός «Πανευρωπαϊκού Προγράμματος για την Ανάπτυξη και τη Συνοχή» το οποίο θα είναι προσανατολισμένο στην Περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα αυτά με ταυτόχρονη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης που τα τελευταία χρόνια αποτελεί τον δύσμορφο, σιαμαίο αδελφό της «Κρίσης του Ευρώ». Ενός νομίσματος προβληματικού, αν όχι θνησιγενούς, σχεδόν από την προ δεκατετραετίας γέννησή του.
Το Ευρώ, λοιπόν, περνά την εφηβεία του σαν προβληματικός τινέιτζερ. Εν προκειμένω περνά την τραγωδία της εφηβείας του η οποία είναι τόσο δυσκολοδιαχείριστη και με τέτοιο βάθος αιτιακών και διαιωνιστικών, της κρίσεως, παραγόντων που έχουμε φτάσει σε σημείο να διακυβεύεται και αυτή η ίδια η ενηλικίωση του νομίσματος.
Μ’ άλλα λόγια, δεν ξέρουμε, πια, αν το Ευρώ θα φτάσει στα 18 χρόνια από την πρωτο-κυκλοφορία του, τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή. Ούτε μπορούμε να σταθούμε με βεβαιότητα πανάκειας πάνω από τις εναλλακτικές της «μετριοπαθούς πρότασης για την επίλυση της κρίσεως του Ευρώ», έστω και αν αυτή προλογίζεται μετ’ επαίνων από τον πρώην Πρωθυπουργό της Γαλλίας Michel Rocard.
Τα χρονικά περιθώρια είναι πια εξαντλημένα, μαζί με τις κοινωνικές και οικονομικές αντοχές των Ελλήνων, σε λίγο και των υπόλοιπων Νοτιοευρωπαίων, ενώ ακολουθεί η εξάντληση και των θεσμικών αντοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ή αν προτιμάτε, ακολουθεί και επαπειλείται η εξάντληση της αντοχής των «θεσμών», που ως όρος νεοεισέβαλλε στο λεξιλόγιο της εθνικής μας απελπισίας. Για τη διαπραγμάτευση, όμως, ισχύει αυτό που αποτελεί κοινοτοπία για την πολιτική, δηλαδή πως «είναι η τέχνη του εφικτού», του «πράττειν», όχι του ακαδημαϊκού προτάσειν και αντι-προτάσειν. Και στη διαπραγμάτευση, όπως και στην πολιτική, ισχύει πάλι αυτό που είχε πει –ένας από τους τιτάνες της Ενωμένης Ευρώπης- ο Φρανσουά Μιτεράν, πως «στην πολιτική, το πρώτο μάθημα είναι να μάθεις να μετράς».
Διαβάζοντας λοιπόν τη «Μετριοπαθή Πρόταση για την επίλυση της κρίσης του Ευρώ» των Βαρουφάκη, Galbraith, Holland, παρατήρησα πως οι δύο πρώτοι έχουν τις ακαδημαϊκές τους αναφορές στην Lyndon B. Johnson School of Public Affairs, του Πανεπιστημίου του Texas, στο Austin των Ηνωμένων Πολιτειών. Σημειώνω δε, στο σημείο αυτό πως ο Eric F. Goldman, Εδικός Σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ Lyndon Johnson, τιτλοφόρησε ένα βιβλίο του σχετικά με τον Πρόεδρο Τζόνσον ως «Η Τραγωδία του Λίντον Τζόνσον».
Ελπίζοντας πως θα αποφύγουμε τις τραγικότητες στην έκβαση των διαπραγματεύσεων και πως δεν διάγουμε τις τελευταίες ημέρες της Πομπηίας του Ευρώ, όντες εν αναμονή κάποιας «δυσοίωνης ετυμηγορίας του μέλλοντος», παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Goldman, αναφερόμενο στο πως έβλεπε ο Πρόεδρος Τζόνσον τον εαυτό του, κατά τις τελευταίες ημέρες της προεδρικής του θητείας, ευχόμενος από καρδιάς να μην έχει την παραμικρή εφαρμογή στην εαυτοσκοπία του επί των Οικονομικών Υπουργού μας, ο οποίος έχει λαμπρύνει με την ακαδημαϊκή του παρουσία, ανάμεσα στα άλλα Πανεπιστήμια, και τη Σχολή Δημοσίων Υποθέσεων Lyndon B. Johnson του Πανεπιστημίου του Texas, στο Austin των Ηνωμένων Πολιτειών….:
«Έβλεπε τον εαυτό του, όλο και αυξανόμενα, ως τη μοναχική διαστρεβλωμένη φιγούρα που σκιαγραφημένη ενάντια στην ιστορία, έπραττε αποφασιστικώς το σωστό, περιμένοντας δυσοιώνως την ετυμηγορία του μέλλοντος».
* Ο Χρίστος Λιάπης είναι ψυχίατρος – Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών
