Στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς επικρατούσε το αδιαχώρητο. Ηταν πολιτιστικού χαρακτήρα η αφορμή, η παρουσίαση του βιβλίου του συγγραφέα εκλαϊκευμένης ψυχολογίας Χόρχε Μπουκάι, και νέοι, νεαρότατοι θαυμαστές είχαν σπεύσει να δουν από κοντά το είδωλό τους. Σπάνια, αν όχι ποτέ, βλέπεις αντίστοιχη προσέλευση σε μια έκθεση. Κι όμως, η παρουσίαση του πρότζεκτ «Destefashioncollection» θα είχε κάτι να πει στους περισσότερους από τους παρευρισκομένους που είχαν κατακλύσει τον χώρο. Γιατί ακόμη και αν ορισμένα από τα ονόματα των συμμετεχόντων δεν τους είναι απαραίτητα οικεία, όπως για παράδειγμα αυτό της Ελίζαμπεθ Ντίλερ από το διάσημο αρχιτεκτονικό γραφείο Diller Scorfidio + Renfro, ή εκείνο της ιταλίδας ποιήτριας Πατρίτσια Καβάλι, το κόνσεπτ που προηγήθηκε της έκθεσης θα τους κέρδιζε αν μη τι άλλο με την πρωτοτυπία του. Το ΔΕΣΤΕ ήρθε στο κέντρο, αυτό που μένει είναι να έρθει και το κέντρο στο ΔΕΣΤΕ. Γιατί εδώ και οκτώ χρόνια ο συλλέκτης Δάκης Ιωάννου αναθέτει σε έναν καλλιτέχνη κάθε φορά να ξεχωρίσει πέντε (συν – πλην) ρούχα ή αξεσουάρ μόδας από τις συλλογές των οίκων υψηλής ραπτικής της ίδιας χρονιάς και εν συνεχεία να δημιουργήσει ένα έργο εμπνευσμένο από τα αντικείμενα που επέλεξε. Να διαμορφώσει έτσι τη δική του «κάψουλα», για την οποία επιπλέον δημιουργεί και ένα λεύκωμα, ένα artist book όπως λέγεται που συμπληρώνει την εικαστική πρότασή του.
Το αποτέλεσμα είναι βεβαίως ζήτημα ιδιότητας, ιδιοσυγκρασίας, ταμπεραμέντου και συχνά διαθέτει ιδιαίτερο βάθος παρά το επιφανειακό λούστρο του. O Χέλμουτ Λανγκ για παράδειγμα, ο μόνος από τους οκτώ που γνώρισε εκ των έσω τον κόσμο της μόδας, ανέλαβε να δημιουργήσει τη δική του κάψουλα το 2009, όταν η κρίση είχε χτυπήσει για τα καλά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαν περάσει δέκα χρόνια απ’ όταν είχε πουλήσει το brand του οίκου του, είχε αποχαιρετήσει τα ντεφιλέ και τις πασαρέλες και είχε αφοσιωθεί πλέον στη γλυπτική. Ξεχώρισε λοιπόν μια χάρτινη τσάντα που ήταν της μόδας εκείνο τον καιρό, την περίφημη «shamebag», λευκή και απενεχοποιημένη καθώς δεν είχε καμία φίρμα τυπωμένη πάνω της έτσι ώστε να μεταφέρει ανωνύμως τα πανάκριβα ψώνια της, όπως μια τσάντα Birkin της Hermes αξίας 70.000 ευρώ. Διάλεξε επίσης μια ζώνη του Αζεντίν Αλαϊά την οποία φοράει η Μισέλ Ομπάμα μαζί με τα προσιτά φορέματα αμερικανών σχεδιαστών που προτιμά αλλά και ένα αγαπημένο φόρεμα της Λουίζ Μπουρζουά, η οποία ήταν στενή φίλη του, ένα έμμεσο σχόλιο εν προκειμένω για τη γοητεία των παλιών ρούχων.
Το έργο που προέκυψε από αυτές τις πρώτες ύλες δεν φανέρωνε καθόλου την προέλευση της έμπνευσής του. Ηταν μια σειρά καρέκλες από πολυουρεθάνη. Ο Λανγκ τις ονομάτισε «Πρώτη σειρά» και διευκρίνισε ότι πρόκειται για το «κατ’ εξοχήν σύμβολο της ιεραρχίας της μόδας» με τον «αρχαϊκό χαρακτήρα που θυμίζει την αντίστοιχη ιεραρχία σε μια αρένα». Η ειρωνεία ήταν λεπτή αλλά κάποιος θα μπορούσε κάλλιστα να μιλήσει για τον ελέφαντα στο δωμάτιο.
Ο αμερικανός εικαστικός Τσαρλς Ρέι, ανάθεση του 2011, κινήθηκε πιο εννοιολογικά. Στήριξε την ιδέα του στο παραμύθι του Αντερσεν «Τα καινούργια ρούχα του Αυτοκράτορα» και διάλεξε μόνο ένα ημιδιαφανές φόρεμα του Αντρέ Κουρέζ από το 1967 για να δείξει στη «συλλογή» του. Είχε επιλέξει και άλλα, αλλά μόνο εκείνος γνωρίζει ποια, καθώς και τα μοντέλα που τα φόρεσαν για να τα βγάλουν εν συνεχεία προκειμένου να ποζάρουν ολόγυμνα για το έργο του Ρέι: Μια σειρά από φωτογραφίες πιστές στο πνεύμα της άγνοιας του ανυποψίαστου αυτοκράτορα και στην ευτελή αισθητική των σελίδων εμπορικού καταλόγου πολυκαταστήματος.
Πάντως όταν ήρθε η σειρά της σκηνοθέτριας Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη το 2012, εκείνη επέλεξε εξεζητημένα ενδύματα, μεταξύ των οποίων τον κορσέ Bordelle ή τους κοθόρνους-βαρκούλες της Κατ Πότερ αλλά και το «Greek dress», το αναθεωρημένο κομψότατο «ρομπάκι» που φοράνε οι γιαγιάδες και έντυσε με αυτά τις πανέμορφες ηθοποιούς στην ταινία «The capsule» που γύρισε ειδικά για το πρότζεκτ. Η εικαστικός Μαρία Παπαδημητρίου, η άλλη Ελληνίδα που διαθέτει τη δική της κάψουλα, απομακρύνθηκε εντελώς από τις κολεξιόν και την υψηλή μόδα καθώς προσάρμοσε το πρότζεκτ στον δικό της κόσμο: στην προσωπική σχέση που διατηρεί με κοινότητες Τσιγγάνων. Το αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, η δημιουργία της «φίρμας» Gypsy Globales, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στα εγκαίνια της έκθεσης στις 25 Ιουνίου καθώς η Παπαδημητρίου είναι «η ανάθεση του 2014».

Η φιλοσοφία της έκθεσης
Ο επιμελητές της έκθεσης –η Νάντια Αργυροπούλου και οι αρχιτέκτονες Μαρκ Βασιούτα και Ανταμ Μπάντλερ – είχαν από την πλευρά τους μια σημαντική πρόκληση να αντιμετωπίσουν. Να επιμεληθούν μια έκθεση στην οποία τα εκθέματα ήταν ήδη δεδομένα. Εριξαν λοιπόν επιπλέον βάρος στον τρόπο ανάδειξής τους. Τα ρούχα, τα αξεσουάρ καθώς και το παραγόμενο έργο από τον κάθε καλλιτέχνη παρουσιάζονται μέσα σε ειδικά σχεδιασμένες «κάψουλες». Μη φανταστείτε ωστόσο αποστειρωμένα «white box», ή ακέφαλες κούκλες με κρεμασμένα ρούχα πάνω τους. Στο ισόγειο του Μπενάκη έχει τοποθετηθεί ένας δαιδαλώδης «κινούμενος οργανισμός» με κουρτίνες από αλυσίδες. Καθώς κρέμονται από ράγες και μετακινούνται ηλεκτρικά φανερώνουν ή κρύβουν τα αντικείμενα και τα έργα τέχνης που είναι αναρτημένα σε πόλους ενώ παράλληλα συνδιαλέγονται με τις γειτονικές, εξίσου ημιδιαφανείς κάψουλες. Η τέχνη γίνεται μόδα και η μόδα γίνεται τέχνη, εξάλλου «η ρευστότητα των σχημάτων και ιδεών του καινούργιου αιώνα, η υβριδικότητα και πολυμορφικότητα του 21ου αιώνα είναι ίσως η μόνη σταθερή» όπως λέει η Αργυροπούλου. Η επιμελητική προσέγγιση βασίστηκε στο κείμενο του φιλοσόφου Τζόρτζιο Αγκάμπεν σχετικά με το «σύγχρονο».

«Η μόδα είναι ένα παράδειγμα του πώς βιώνουμε τον χρόνο, της σχετικής εμπειρίας μας αλλά και της δυσκολίας τού να είμαστε σύγχρονοι» εξηγεί η Αργυροπούλου. «Η ίδια η φύση του destefashioncollection project έτσι όπως εξελίσσεται στον χρόνο και στη σχέση κάθε καλλιτέχνη με την εποχή του διεκδικούσε μια αντίστοιχη προσέγγιση εκ μέρους των επιμελητών της έκθεσης. Μπορούμε ποτέ να συλλάβουμε το “τώρα” της μόδας και με ποιον τρόπο; Ο Αγκάμπεν ισχυρίζεται ότι αυτό είναι αδύνατο και όπως ο πραγματικά σύγχρονος είναι αυτός ο οποίος μπορεί να αντιληφθεί την εποχή του μέσα από τη διαρκή διαπραγμάτευση της σχέσης της με τις άλλες εποχές, έτσι και εκείνος που μπορεί να θεωρηθεί “της μόδας” είναι μόνο όποιος ή όποια διαθέτει κάποια απόσταση από αυτήν, την απόχρωση του démodé. Αυτό εννοούσαν οι Γαλλοι λέγοντας για τις κυρίες με αληθινό στυλ ότι ήταν “σύγχρονες όλου του κόσμου”».

πότε & πού:
Η έκθεση «Destefashion-collection: 1 έως 8» φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη (κτίριο της οδού Πειραιώς) από τις 25/6 ως τις 12/10.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ