Ενας άνδρας «γυναικωτός», περίγελος της Χίου από τη νηπιακή του ηλικία, είναι ο ήρωας του μυθιστορήματος Ηλιος με δόντια.Είναι ο Κωνσταντής Χάψας, γεννημένος στη Χώρα στις 20 Φεβρουαρίου 1908 και αποβιώσας στις 26 Ιουλίου 1969. Περιγράφει τις καθημερινές διαπομπεύσεις με την αφέλεια ενός ατόμου που είναι πολύ ερωτευμένο για να προστατεύσει τον εαυτό του. Συνδέει τις προσωπικές αναμνήσεις με ιστορικά γεγονότα: η μητέρα του σκοτώνεται την Πρωτομαγιά του ΄19, ημέρα κατάληψης της Σμύρνης. Επεσε από το αέτωμα του σπιτιού όπου δούλευε- είχε ανέβει εκεί για να καθαρίσει κάποια εορταστικά λαμπιόνια. Ετσι τρέχει η αφήγηση, παράλληλα με πραγματικά γεγονότα, που ενσωματώνονται ομαλά στο κείμενο.
Το πρώτο και μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου (182 από τις 246 σελίδες) συγκεντρώνει τις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις ως «Μπομπίνες». Χωρίς να δίδεται εξήγηση του πώς και του τι, αντιλαμβανόμαστε ότι ο ήρωας, ντυμένος παπάς, ηχογραφεί τις αναμνήσεις του επί χούντας βλέποντας στην τηλεόραση το πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν πρόκειται για μια αυστηρά γραμμική αφήγηση αλλά για παράθεση γεγονότων με πολλούς συνειρμούς. Υπάρχει ένα κενό μνήμης το οποίο αφορά την ημέρα που βομβαρδίστηκε το σουηδικό πλοίο «Wiril» μέσα στο λιμάνι της Χίου το 1944. Το πλοίο μετέφερε σιτάρι από τον Ερυθρό Σταυρό και δέχθηκε επίθεση από λάθος, ένας λάθος στο οποίο ο Κωνσταντής θεωρεί ότι έχει συμβάλει καθώς συνδεόταν με ανθρώπους της Αντίστασης. Αυτό φαίνεται παράδοξο στον αναγνώστη καθώς ο αφηγητής εξηγεί ότι ήταν από παιδί ο αποσυνάγωγος σε κάθε είδους συναναστροφές.
Ο Κωνσταντής την πρώτη ημέρα στο δημοτικό σχολείο δέχθηκε την πρώτη απόρριψη. Στη φτωχική γειτονιά όπου ζούσε, εντός των τειχών του Φρουρίου, ήταν ο «τοιούτος» και απολύτως περιφρονημένος. Οι μόνες τρυφερές χειρονονομίες που δέχθηκε στη ζωή του ήταν από τις «παστρικιές» που ζούσαν στα παραδιπλανά σπίτια. Για καλή του τύχη η χήρα μητέρα του είχε φίλο έναν παντρεμένο, ο οποίος ζούσε με τη γυναίκα του στα όρια της πλούσιας γειτονιάς, του Τριγώνου. Οταν λοιπόν το παιδί έμεινε πεντάρφανο, ανέλαβε την ανατροφή του αυτό το άκληρο ζεύγος. Αλλαξε σχολείο αλλά παραμένει ο περιφρονημένος. Μεγαλώνοντας έπιασε δουλειά στο μαγαζί του πατέρα του και έμαθε τα πάντα για τα ηλεκτρικά. Η αστική τάξη τον εκτιμούσε ως τεχνίτη και έτσι εκείνος νόμιζε ότι έχαιρε εκτίμησης, αν και στον δρόμο τον έκραζαν όλοι. Στο μυθιστόρημαΗλιος με δόντια παρουσιάζεται εύστοχα το στερεότυπο του θηλυπρεπούς και του «ενεργητικού» ομοφυλόφιλου. Ο Κωνσταντής λίγο προτού μπει στην εφηβεία του, συνδέεται με έναν άνδρα δέκα χρόνια μεγαλύτερό του, τον Αποστόλη, μεγαλωμένο στο Φρούριο. Είναι κι εκείνος πάμπτωχος αλλά καταφέρνει να βγει από τα τείχη βρίσκοντας δουλειά ως γκαρσόνι. Ζει μόνιμα στο πατάρι του καφενείου και εκεί συναντά το παιδί, με το οποίο θα κρατήσει ερωτική σχέση επί 25 χρόνια- στο τελευταίο διάστημα νυμφευμένος. Ο Αποστόλης είναι το αρσενικό πρότυπο. Ο Κωνσταντής έχει μάλλον στρεβλή επίγνωση της κατάστασης. Επιλέγει να ζήσει μέσα στο δικό του σύννεφο ευτυχίας, να κρίνει τον κόσμο με τα δεδομένα όπως θα ήθελε να είναι. Μικρές χαρές τού δίνουν τα μαθήματα στο χοροδιδασκαλείο και κάποιες βεγγέρες στις οποίες τον προσκαλεί η «ανώτερη τάξη». Τα πάντα αλλάζουν δραματικά την ημέρα του βομβαρδισμού. Οι καιρικές συνθήκες εκείνης της ημέρας δίνουν τον τίτλο στο βιβλίο. Στον πανικό που γίνεται μετά την επίθεση τον περιμαζεύει ο Δεσπότης. Στο δεύτερο και στο τρίτο μέρος μαθαίνουμε ποια ήταν επακριβώς η περίπτωση του Κωνσταντή.
Η δομή του βιβλίου θυμίζει Παύλο Μάτεσι, η γραφή και η συνομιλία με την Ιστορία θυμίζουν Θανάση Βαλτινό και Ρέα Γαλανάκη, η τεκμηρίωση και ο πλούτος της πληροφορίας παραπέμπουν σε Νίκο Θέμελη και Αθηνά Κακούρη. Δεν είναι ούτε βιαστικό ούτε επιπόλαιο αν πούμε ότι ο Γιάννης Μακριδάκης είναι συγγραφέας αυτής της κλάσης.
Ο ΑΚΤΙΒΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Η ενασχόληση με τις παραδόσεις ενός τόπου μπορεί να φέρει αντιαισθητικά αποτελέσματα και παρωχημένη θεώρηση του κόσμου.Αν δεν γνωρίζει κάποιος όσα παράγει ο Γιάννης Μακριδάκης,μπορεί να νομίσει ότι πρόκειται για έναν ακόμη ανασκαφέα της μνήμης που βρήκε δουλειά να ασχολείται.Η ανατροπή έρχεται με το περιεχόμενο του περιοδικού που εκδίδει στη Χίο κάθε τρίμηνο εδώ και 11 χρόνια.Το «Πελινναίο»,με όνομα από το όρος της νήσου,δημοσιεύει κείμενα με ανθρώπινες και οικογενειακές ιστορίες,με τουριστικές διαδρομές,με μελετήματα για την ιστορία του τόπου.Ο Γιάννης Μακριδάκης, γεννημένος το 1971 στη Χίο, σπούδασε Μαθηματικά αλλά από το 1997 αφιερώθηκε στη διάσωση των ντοκουμέντων του τόπου του ιδρύοντας το Κέντρο Χιακών Μελετών.
Ο Μακριδάκης εμφανίστηκε στα γράμματα το 2008 με το μυθιστόρημα Ανάμισης ντενεκές,το οποίο εξέπληξε κυρίως λόγω της γλώσσας,που αναβιώνει την ντοπιολαλιά σε βάθος ενός αιώνα.Το 2009 κυκλοφόρησε η νουβέλα Η δεξιά τσέπη του ράσου με ήρωα τον καλόγερο Βικέντιο,τελευταίο μοναχό στο μοναστήρι του νησιού που προσπαθεί να κρατήσει στη ζωή ένα κουτάβι.
Στο καινούργιο μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη θα μπορούσαν να γίνουν αφόρητες οι εικόνες που πλαισιώνουν την κυρίως ιστορία: προσφυγοπούλες που έφθασαν στο νησί έχοντας μόνο το βρακί τους γεννούν νόθα και εκπορνεύονται.Αυτό που διασώζει την αφήγηση είναι η οπτική που έχει να κάνει με την πολιτική δράση του συγγραφέα,ο οποίος βρίσκεται στο πλευρό των «λαθρομεταναστών» που βρίσκουν καταφύγιο στη Χίο.Ο Μακριδάκης είναι ένας ακτιβιστής που αρθρογραφεί υπέρ των φιλικών σχέσεων με την Τουρκία,υπέρ της συμβίωσης με ό,τι νοείται ως «ξένο» και δίνει το παρών στις κοινωνικές δράσεις της Χίου.
