«Δεν είναι τίποτα», είπα στον εαυτό μου, διπλωμένη στα δύο από τον πόνο, μισό τετράγωνο μακριά από το διαμέρισμά μου στο Μπρούκλιν. Ισως χτύπησα τα πλευρά μου. Ισως μου κοβόταν η ανάσα γιατί με είχε πιάσει πανικός μήπως ήταν κάτι πιο σοβαρό. Δεν θα άντεχα ένα ακόμα ιατρικό δράμα. Είχα κάνει ήδη μια επείγουσα εγχείρηση χολής πριν από έξι μήνες και μια επέμβαση στη σπονδυλική στήλη μόλις μια εβδομάδα πριν, για να αντιμετωπίσω τον εξουθενωτικό πόνο στον αυχένα και το χέρι μου. Σκέφτηκα ότι μάλλον δεν ήταν τίποτα.

Γύρισα σπίτι χωρίς να ολοκληρώσω τον περίπατό μου, ελπίζοντας ότι θα ένιωθα καλύτερα μόλις καθόμουν. Δεν ένιωσα καλύτερα. Ο δόκτωρ… Google με ενημέρωσε ότι αυτός ο καινούργιος οξύς πόνος στη δεξιά πλευρά του θώρακα κοντά στην κλείδα, που συνοδευόταν από δύσπνοια, ίσως να ήταν κάτι σοβαρό. Θα μπορούσε να είναι θανατηφόρος.

Οι άνθρωποι παραβλέπουν ή αρνούνται να συνειδητοποιήσουν τα συμπτώματα που έχουν για πολλούς λόγους. Ο λογαριασμός του νοσοκομείου για μια ενδεχόμενη θεραπεία μπορεί να είναι αποθαρρυντικός. Ή δεν θέλουν να περιμένουν στην αναμονή επί ώρες. Ή έχουν προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες από αδιάφορους γιατρούς ή δυσάρεστες διαγνώσεις στο παρελθόν. Κάποιοι από μας, επίσης, πιστεύουμε ότι μπορούμε απλώς να το αντέξουμε. «Μη γίνεσαι βάρος» λέμε στους εαυτούς μας.

Δεν έφταιγαν οι πατατοκεφτέδες

Τον προηγούμενο χειμώνα είχα υποτιμήσει κάποια συμπτώματα, όταν απέδωσα έναν δυνατό πόνο στο στομάχι σε κάτι λιπαρούς πατατοκεφτέδες που είχα φάει, και τελικά βρέθηκα με χολοκυστίτιδα και κατέληξα στο χειρουργείο. Λίγα χρόνια πιο πριν είχα κάνει το ίδιο όταν με έπιασε ένας πόνος στο πόδι: τον αγνόησα θεωρώντας ότι ήταν ένα απλό χτύπημα, ενώ τελικά είχα σπάσει ένα κόκαλο και μου είχε αφήσει κουσούρι. Οι φροντιστές συχνά δεν φροντίζουν αρκετά τον εαυτό τους όταν τους συμβαίνει κάτι επείγον, λέει η δρ Στέισι Ρόζεν, πρόεδρος της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας και διευθύντρια του Ινστιτούτου Katz για την Υγεία των Γυναικών στο Northwell Health. Με βάση την εμπειρία της, ειδικά οι γυναίκες είναι «ανίκανες να βάλουν σε προτεραιότητα τις ανάγκες τους».

Δεν χρειάζεται να πηγαίνει κανείς στο νοσοκομείο με κάθε ενόχληση. Αλλά ορισμένα συμπτώματα αποτελούν σοβαρές προειδοποιητικές ενδείξεις και απαιτούν άμεση αντίδραση.

Ενας πονοκέφαλος με αιφνίδια έναρξη είναι ένα τέτοιο σύμπτωμα, λέει η δρ Αλισον Χάντοκ, πρόεδρος του Αμερικανικού Κολεγίου Επείγουσας Ιατρικής. Πιθανόν να είναι σημάδι ανευρύσματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Ενας οξύς πόνος ή βάρος στο στήθος που εμφανίζεται για πρώτη φορά και διαρκεί περισσότερο από λίγα λεπτά μπορεί να είναι ένδειξη καρδιακού προβλήματος ή πνευμονικής εμβολής. Ενας έντονος, εντοπισμένος πόνος στην κοιλιά μπορεί να υποδηλώνει διάτρηση έλκους ή προβλήματα στη σκωληκοειδή απόφυση ή τη χοληδόχο κύστη, ανάλογα με το σημείο όπου εντοπίζεται. Λέει επίσης ότι πρέπει να παίρνουμε στα σοβαρά την αδυναμία ή το μούδιασμα στη μια πλευρά του σώματος ή τη δυσκολία στην ομιλία, που μπορεί να είναι προειδοποιητικά σημάδια ενός εγκεφαλικού, και να ζητάμε ιατρική βοήθεια αν δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε κάποια αιμορραγία.

Το κακό ενδεχόμενο: πνευμονική εμβολή

Κάθισα παραλυμένη στον καναπέ μου, προσπαθώντας να πείσω τον εαυτό μου ότι δεν ήταν πνευμονική εμβολή. Υστερα από 15 λεπτά πήγα στα επείγοντα του νοσοκομείου. «Νιώθω σαν να με μαχαιρώνουν στο πλάι και δεν μπορώ να αναπνεύσω» είπα ασθμαίνοντας στον νοσηλευτή στην υποδοχή όταν έφτασα. Με πήραν μέσα εντός λίγων λεπτών. Μια νοσοκόμα μου έβαλε τα αυτοκόλλητα για το καρδιογράφημα, μόνιτορ για την παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης (χαμηλή), των επιπέδων οξυγόνου (χαμηλά) και των καρδιακών παλμών (υψηλοί), και έναν φλεβοκαθετήρα για αιμοληψία και ενυδάτωση. Μου έχωσαν έναν σωλήνα πίσω από τα αφτιά και μέσα στα ρουθούνια μου, για να δώσουν επιπλέον οξυγόνο στο σώμα μου. Τα νεύρα μου έσπασαν καθώς περίμενα να με πάνε για αξονική θώρακος στην άλλη άκρη του κτιρίου, και τηλεφώνησα στον πατέρα μου. Υστερα του έστειλα μήνυμα. «Δεν ήθελα να σε ανησυχήσω. Ηρθα στο νοσοκομείο για προληπτικούς λόγους» του έγραψα. «Θα είμαι εντάξει».

Λίγο αργότερα επέστρεψα στο εξεταστήριο στον χώρο των επειγόντων και η γιατρός ήρθε και μου έπιασε καθησυχαστικά τα πόδια. Το άγγιγμά της με ηρέμησε, ενώ στο πρόσωπό της ήταν αποτυπωμένη η βαρύτητα της στιγμής. Ηταν όντως το κακό ενδεχόμενο: πνευμονική εμβολή.

Είχα θρόμβους παντού και στους δύο μου πνεύμονες και ένας από αυτούς ήταν μεγάλος, βρισκόταν ακριβώς δίπλα στην καρδιά και περιόριζε τη ροή του αίματος. Ενα τμήμα του ιστού στον δεξιό μου πνεύμονα είχε νεκρωθεί – το λεγόμενο πνευμονικό έμφραγμα. Η επίσημη αναφορά περιείχε τις λέξεις «εκτεταμένη», «οξεία» και «κρίσιμη». Η γιατρός μου είπε ότι είχα σώσει τη ζωή μου πηγαίνοντας στο νοσοκομείο.

Περίπου 900.000 άτομα εμφανίζουν θρόμβωση – εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή πνευμονική εμβολή – κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Για πολλούς, το πρώτο σύμπτωμα είναι αιφνίδιος θάνατος. «Την αποκαλώ ασθένεια του λαού. Δεν κάνει διακρίσεις – αφορά εξίσου πλούσιους, φτωχούς, άνδρες, γυναίκες» λέει ο δρ Παρθ Ράλι, επικεφαλής της ομάδας αντιμετώπισης πνευμονικής εμβολής στο Temple University Health System στη Φιλαδέλφεια. «Μπορεί να είσαι το υγιέστερο άτομο στον κόσμο και πάλι, δυστυχώς, μπορεί να σου συμβεί».

Οι επιβαρυντικοί παράγοντες

Κάποιοι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβωσης, όπως η παχυσαρκία και το κάπνισμα. (Δεν είμαι παχύσαρκη, αν και ήμουν στο παρελθόν. Και δεν έχω βάλει ποτέ τσιγάρο στο στόμα μου.) Η αφυδάτωση μπορεί να αυξήσει την πηκτικότητα του αίματος. Και τα ορμονικά αντισυλληπτικά, που εγώ έπαιρνα σχεδόν χωρίς διακοπή από την εφηβεία μου, επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο. Και ύστερα είναι η κίνηση ή η έλλειψή της. Οταν τα πόδια σου μένουν ακίνητα για πολύ, το αίμα μπορεί να αρχίσει να σχηματίζει θρόμβους, οι οποίοι μπορεί ύστερα να ταξιδέψουν, να φτάσουν στην καρδιά και από εκεί να περάσουν στους πνεύμονες. Είχα ακολουθήσει τις οδηγίες του νευροχειρουργού μου και περπατούσα μέσα στο διαμέρισμα και γύρω από το τετράγωνο κάθε μέρα μετά την εγχείρηση. Οπως μου εξήγησε, όμως, αργότερα ο δρ Κιθ Μακρέι, διευθυντής του τμήματος Κλασικής Αιματολογίας στην κλινική του Αντικαρκινικού Κέντρου Taussig στο Κίβελαντ, ο μηχανισμός πήξης του αίματος στο σώμα μου – που περιλαμβάνει το ένζυμο θρομβίνη και την πρωτεΐνη ινωδογόνο – προφανώς υπερλειτούργησε καθώς προσπαθούσε να βοηθήσει στην επούλωση του τραύματος. Οι αντιπηκτικοί παράγοντες του σώματος που ρυθμίζουν τη δημιουργία θρόμβων μπορεί να μην επέδρασαν όπως θα έπρεπε.

Οταν ένας θρόμβος είναι τόσο σοβαρός ώστε να φράζει τα αιμοφόρα αγγεία που ξεκινούν από την καρδιά ενός ασθενούς, οι γιατροί συνήθως συνταγογραφούν αντιθρομβωτικά ή θρομβολυτικά, όπως η αλτεπλάση. Δεν αποτρέπουν μόνο τη μελλοντική δημιουργία θρόμβων, όπως κάνουν τα αντιπηκτικά, αλλά διαλύουν και τους υφιστάμενους θρόμβους. Ωστόσο, μου είχαν μόλις βάλει στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης μια λάμα τιτανίου, ένα οστικό μόσχευμα και έξι βίδες για να ελευθερωθούν τα νεύρα που συμπιέζονταν λόγω εκφύλισης των μεσοσπονδυλίων δίσκων. Τα θρομβολυτικά μπορεί να προκαλέσουν εσωτερική αιμορραγία η οποία, κοντά στη σπονδυλική μου στήλη, θα μπορούσε δυνητικά να με σκοτώσει ή να με αφήσει παράλυτη. Προς το παρόν, όπως μου εξήγησε ο γιατρός στα επείγοντα, μπορούσα να πάρω μόνο ηπαρίνη (αντιπηκτικό).

Τηλεφώνησα στον πρώην άντρα μου, ο οποίος πρόσεχε την 9χρονη κόρη μας όσο εγώ ανάρρωνα από το χειρουργείο. Η μητέρα μου είχε πεθάνει σε αυτοκινητικό δυστύχημα όταν ήμουν 15 χρόνων. Ηξερα πολύ καλά ότι η ζωή μας κρέμεται από μια κλωστή και μια πιθανή καταστροφή πάντα καραδοκεί. Εκείνο το απόγευμα στο νοσοκομείο ανησυχούσα ότι δεν θα ξανάβλεπα ποτέ το κοριτσάκι μου. Επειτα από τρεις μέρες, πήρα εξιτήριο. Εκλαψα όταν ξαναείδα την κόρη μου.

Κοιτώντας πίσω είμαι ευγνώμων που πήρα στα σοβαρά τα συμπτώματά μου – και οι γιατροί επίσης – και έχω ακόμα χρόνο μπροστά μου.