Το 2000 υπήρξε μια σημαντική χρονιά για τους κωφούς και βαρήκοους μαθητές του Νομού Ηρακλείου. Η δημιουργία του Τμήματος Ενταξης του 3ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου ήταν ένα σπουδαίο γεγονός, καθώς οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές μπορούσαν να φοιτήσουν σε ένα Λύκειο με ίσες ευκαιρίες με τους ακούοντες συνομηλίκους τους. Από τότε μέχρι τώρα πολλά παιδιά έχουν φοιτήσει στο τμήμα αυτό του σχολείου μας. Παιδιά από όλον τον νομό έρχονταν κάθε πρωί με χαρά. Παιδιά που αργότερα ακολούθησαν τα όνειρά τους.
Στην αρχή ήταν όλα δύσκολα. Τα κωφά και βαρήκοα παιδιά, απομονωμένα, κάθονταν πάντα μόνα. Οι περισσότεροι ακούοντες μαθητές δεν ήξεραν καν την ύπαρξή τους. Ακόμα και για τους ακούοντες μαθητές του ίδιου τμήματος ήταν δύσκολο να πλησιάσουν τους κωφούς και βαρήκοους συμμαθητές τους. Δεν γνώριζαν τι έπρεπε να κάνουν.
Δεν ήταν μόνο για τους μαθητές μεγάλο το επικοινωνιακό χάσμα. Οι καθηγητές της γενικής εκπαίδευσης δεν ήξεραν πώς να προσεγγίσουν και να διδάξουν τους κωφούς και βαρήκοους μαθητές τους.
Η προσαρμογή…
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, το ενδιαφέρον του σχολείου και των καθηγητών για τους κωφούς και βαρήκοους μαθητές όλο και μεγάλωνε. Με την ενημέρωση και τη βοήθεια από τους καθηγητές ειδικής αγωγής κατάφεραν να ξεπεράσουν τις ανασφάλειές τους και να πλησιάσουν τους κωφούς και βαρήκοους μαθητές.
Το σχολείο όσο μάθαινε περισσότερα για τον τρόπο που λειτουργούν οι άνθρωποι με απώλεια ακοής τόσο προσαρμοζόταν στις ανάγκες τους. Μπήκαν φωτάκια που αναβοσβήνουν όταν ακούγεται το κουδούνι στις τάξεις των κωφών και βαρήκοων μαθητών, στις τουαλέτες και στους κοινόχρηστους χώρους. Εξοπλίστηκαν οι αίθουσες με υπολογιστές και άλλα εποπτικά μέσα απαραίτητα για την καλύτερη κατανόηση του μαθήματος. Ετσι χρόνο με τον χρόνο η καθημερινή ζωή των μαθητών αυτών γινόταν ολοένα και πιο εύκολη και πιο άνετη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κωφά και βαρήκοα παιδιά κάνουν τα βασικά μαθήματα σε δικές τους αίθουσες με καθηγητές που γνωρίζουν την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ). Το μάθημα γίνεται με τρεις τρόπους επικοινωνίας: με νοηματική γλώσσα, με προφορικό λόγο (χειλεανάγνωση) και με γραπτό λόγο. Φιλόλογοι, μαθηματικοί και φυσικοί είναι συνήθως οι εκπαιδευτικοί που κάνουν μάθημα στο Τμήμα Ενταξης. Τα υπόλοιπα μαθήματα οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές τα παρακολουθούν στο γενικό τμήμα που ανήκουν μαζί με τους ακούοντες συμμαθητές τους. Ετσι, μπορούν και αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα παιδιά.
Μικρογραφία μιας κοινωνίας ακουόντων…
Οι επικοινωνιακές φοβίες που έχουν οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές είναι πολλές. Τις περισσότερες φορές δεν πλησιάζουν τους ακούοντες συμμαθητές τους επειδή πιστεύουν ότι ο λόγος τους δεν είναι κατανοητός. Πολύ δύσκολα ξεπερνούν αυτό το συναίσθημα. Η αλληλεπίδραση στην τάξη είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για την κοινωνικοποίηση των κωφών και βαρήκοων παιδιών. Είναι σημαντικό όχι μόνο για τη σχολική αλλά και για την ενήλικη ζωή τους καθώς η κοινωνία που καλούνται να δραστηριοποιηθούν είναι κοινωνία ακουόντων. Το σχολείο αποτελεί ακριβώς μια μικρογραφία της. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού εδώ είναι πολύ σημαντικός. Είναι εκείνος που πρέπει να ενθαρρύνει και να ενώσει επικοινωνιακά και τις δυο μεριές.
Συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες…
Στο σχολείο μας οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές συμμετέχουν στις περισσότερες δράσεις του σχολείου. Η βοήθεια ενός ειδικού εκπαιδευτικού είναι πάντα απαραίτητη για να γεφυρώνει το επικοινωνιακό χάσμα των μαθητών.
Με την πάροδο του χρόνου ολοένα και αυξάνεται η συμμετοχή κωφών και βαρήκοων μαζί με ακούοντες μαθητές σε δραστηριότητες όπως δημιουργία και παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων στην ομιλούσα και στη νοηματική γλώσσα, σχολικές γιορτές, αθλητικές δράσεις, εκπαιδευτικές επισκέψεις, εκδρομές κ.ά. Μέσα από τέτοιες εμπειρίες οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές ήρθαν πιο κοντά με τους συμμαθητές τους. Δημιουργήθηκαν σχέσεις και φιλίες. Οι ακούοντες μαθητές ενδιαφέρθηκαν για τη νοηματική γλώσσα. Εμαθαν πολλά τραγούδια στη νοηματική γλώσσα, τραγούδησαν όλοι μαζί με τα χέρια!
Υπήρχαν στιγμές που ακούοντες μαθητές άρχισαν να επικοινωνούν με τους κωφούς και βαρήκοους στη νοηματική γλώσσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιοι ακούοντες μαθητές αργότερα, κατά τη διάρκεια των φοιτητικών τους χρόνων, έμαθαν νοηματική και μάλιστα κατάφεραν να πάρουν και την επάρκεια της γλώσσας.
Οφέλη για όλους από την αλληλεπίδραση
Η αλληλεπίδραση των κωφών και βαρήκοων μαθητών με τους ακούοντες συμμαθητές τους είναι σημαντική και για τις δυο ομάδες μαθητών. Οι ακούοντες μαθητές μαθαίνουν να σέβονται τη διαφορετικότητα και να συνεργάζονται με παιδιά που έχουν ξεχωριστές επικοινωνιακές ανάγκες. Καλλιεργείται η ευαισθησία τους για τα άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑμεΑ) και γνωρίζουν έναν κόσμο άγνωστό τους μέχρι τώρα. Από την άλλη πλευρά, τα οφέλη που έχουν οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές είναι πολλά. Ξεπερνούν τις φοβίες και ανασφάλειές τους. Τονώνεται η αυτοπεποίθησή τους, ενισχύεται σημαντικά η ταυτότητά τους και εντάσσονται ομαλά στο κοινωνικό σύνολο.
Μετά το σχολείο
Από το σχολείο μας έχουν αποφοιτήσει μαθητές που έχουν καταφέρει να εισαχθούν σε σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και διάφορες τεχνικές σχολές και να είναι σήμερα πτυχιούχοι και εργαζόμενοι. Υπάρχουν μαθητές μας που είναι αυτή τη στιγμή συνάδελφοι σε σχολεία. Οι περισσότεροι μαθητές μας έχουν ενταχθεί στην κοινωνία ομαλά, έχουν δημιουργήσει οικογένειες και είναι ενεργοί πολίτες.
Οι μαθητές σε πρώτο πρόσωπο
Αλλά ας δούμε τι γράφουν οι ίδιοι οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές για το σχολείο τους…
Ελίνα Μπορμπουδάκη
Το πρωί ξυπνάω και φεύγω χαρούμενη για το σχολείο. Εκεί είναι οι φίλοι μου. Κάνουμε μάθημα. Στα διαλείμματα συζητάμε και κάνουμε βόλτες στην αυλή! Μου αρέσει πολύ το σχολείο!
Μαρία Σπυριδάκη
Περνάω ωραία στο σχολείο γιατί μαθαίνουμε καινούργια πράγματα. Το μάθημα είναι καλό αλλά πιο πολύ μου αρέσουν τα φιλολογικά μαθήματα. Χαίρομαι όταν πηγαίνουμε εκδρομές με τους καθηγητές. Οταν έχουμε κενά κατεβαίνουμε στο Ηράκλειο. Κάνουμε βόλτα όλα τα παιδιά μαζί και λέμε τα νέα μας… Νιώθω πολύ ωραία!
Αντεόν Χύσα
Το σχολείο είναι ωραίο. Εκεί έχω φίλους και παίζουμε στα διαλείμματα ποδόσφαιρο και μπάσκετ. Στα διαλείμματα βγαίνουμε έξω. Ακόμα κάνουμε μάθημα και περνάμε τέλεια.
Χρήστος Κασαπίδης
Νιώθω πολύ καλά όταν πηγαίνω στο σχολείο μου. Συναντώ κάθε μέρα τους φίλους μου. Εχω πολύ καλή σχέση με τους καθηγητές και τους συμμαθητές μου. Υπάρχει μεταξύ μας σεβασμός, στήριξη και βρίσκω κάθε φορά την ευκαιρία να μαζεύω εκτός από γνώση, πολλές εμπειρίες.
Το μήνυμα μέσα από το θεατρικό «Μίλησέ μου!»
Ενα θεατρικό έργο με ήρωα έναν γιατρό που πηγαίνει για να εγκατασταθεί σε ένα νησί όπου όλοι οι κάτοικοί του είναι κωφοί και μαθαίνει τελικά ότι κωφός είναι αυτός που δεν προσέχει τον άλλον και όχι αυτός που δεν ακούει, έγραψαν οι μαθητές του 3ου Λυκείου Ηρακλείου για να δώσουν ένα μήνυμα: Σημασία έχει η επικοινωνία, σε όποια γλώσσα κι αν γίνεται.
Το έναυσμα, η έμπνευση και η εντολή για τη συγγραφή του θεατρικού αυτού δόθηκε από κωφή μαθήτρια του Λυκείου, την Ελευθερία Τρουλινού, και το «Μίλησέ μου» βραβεύτηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ως 2ο καλύτερο εφηβικό θεατρικό έργο, το 2015.
Η Ελευθερία το καταευχαριστήθηκε. Από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι πρόβες, δεν ξαναβρέθηκε μόνη της σε κανένα διάλειμμα. Εκανε στενές φιλίες που κρατάνε ακόμα και σήμερα. Κάποια από τα παιδιά που έπαιξαν τότε, συνέχισαν να μαθαίνουν νοηματική στο Πανεπιστήμιο.
