Η περίοδος των βραβείων Νόμπελ έχει φτάσει. Κάθε Οκτώβριο, επιτροπές στη Σουηδία και τη Νορβηγία ανακηρύσσουν τους βραβευθέντες γύρω από ποικίλα θέματα και έργα, όπως οι επιστήμες, η λογοτεχνία, η οικονομία και η ειρήνη. Ο αριθμός αυτών έξι.

Οι βραβευθέντες παραλαμβάνουν τα μετάλλια και τα διπλώματά τους στη Στοκχόλμη τον Δεκέμβριο. Τα βραβεία απονέμονται επίσημα στις 10 Δεκεμβρίου, καθώς είναι η επέτειος από το θάνατο του Άλφερντ Νόμπελ το 1896.

Τι είναι τα βραβεία Νόμπελ;

Τα βραβεία Νόμπελ είναι τα πιο αναγνωρισμένα διεθνή βραβεία, τα οποία θεσπίστηκαν με τη διαθήκη του Άλφερντ Νόμπελ, ενός Σουηδού χημικού, μηχανικού και βιομήχανου, γνωστού για την ανακάλυψη του δυναμίτη.

Στη διαθήκη του το 1895, ο επιστήμονας και βιομήχα;νος άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για τη χρηματοδότηση των ετήσιων βραβείων, αναγνωρίζοντας όσους «προσέφεραν κάποιο μεγαλύτερο όφελος στην ανθρωπότητα», κατά το προηγούμενο έτος.

Τα πρώτα βραβεία Νόμπελ απονεμήθηκαν το 1901 για εξαιρετικά επιτεύγματα στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της ιατρικής, της λογοτεχνίας και της ειρήνης. Το 1968, η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, η Sveriges Riksbank, καθιέρωσε το Βραβείο Οικονομικών Επιστημών στη μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ, κάνοντας τις κατηγορίες έξι.

Έξι βραβεία Νόμπελ απονέμονται κάθε χρόνο, καθένα από τα οποία αναγνωρίζει την πρωτοποριακή συμβολή ενός ατόμου, ή μίας ομάδας, ή ενός οργανισμού σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Τα βραβεία απονέμονται στις εξής κατηγορίες:

  • φυσιολογία ή ιατρική,
  • φυσική,
  • χημεία,
  • οικονομία,
  • λογοτεχνία,
  • ειρήνη.

Το τελευταίο είναι αυτό που συνήθως τραβάει τη μεγαλύτερη προσοχή, λόγω των ατόμων ή των ομάδων που είναι υποψήφια.

Ποιος απονέμει τα βραβεία και τι λαμβάνουν αυτοί που τα παίρνουν;

Τα βραβεία απονέμονται από διαφορετικά ιδρύματα: τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών (για τη φυσική, τη χημεία και τα οικονομικά), τη Συνέλευση Νόμπελ στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα (για την ιατρική), τη Σουηδική Ακαδημία (για τη λογοτεχνία) και τη Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ (για την ειρήνη).

Οι βραβευθέντες με το βραβείο Νόμπελ λαμβάνουν ένα δίπλωμα, ένα χρυσό μετάλλιο και ένα χρηματικό έπαθλο, το οποίο δίνεται από το Ίδρυμα Νόμπελ. Το εν λόγω ίδρυμα διαχειρίζεται το κληροδότημα του εμπνευστή των βραβείων.

Τα φετινά βραβεία ανέρχονται σε 11 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (1,17 εκατομμύρια δολάρια) το καθένα.

Πώς γίνεται η υποψηφιότητα για τα βραβεία Νόμπελ;

Η διαδικασία των υποψηφιοτήτων έχει σχεδιαστεί για να διατηρεί το απόρρητο και την ανεξαρτησία.

Κάθε χρόνο, οι επιτροπές Νόμπελ προσκαλούν επιλεγμένους εμπειρογνώμονες, προηγούμενους νικητές και ακαδημαϊκούς να υποβάλουν υποψηφιότητες έως τις 31 Ιανουαρίου. Οι υποψηφιότητες δεν δημοσιοποιούνται και τα μέλη της επιτροπής απαγορεύεται να συζητούν τις αποφάσεις τους για 50 χρόνια. Μόνο οι υποψήφιοι μπορούν να επιλέξουν να αποκαλύψουν τις δικές τους υποβολές. Κανένα άτομο δεν μπορεί να υποβάλει αυτοπροτάση, αλλά μπορεί να υποδειχθεί πολλές φορές από άλλους.

Μετά την προθεσμία, οι επιτροπές αφιερώνουν μήνες στην εξέταση εκατοντάδων συμμετοχών, συμβουλεύονται ειδικούς και περιορίζουν τη λίστα σε λίγους υποψηφίους. Κάθε βραβείο έχει τον δικό του ρυθμό.

Το Βραβείο Ειρήνης, το οποίο συχνά αναγνωρίζει το έργο του περασμένου έτους, τείνει να ανταποκρίνεται στα τρέχοντα παγκόσμια γεγονότα.

Τα βραβεία επιστήμης συνήθως χρειάζονται δεκαετίες για να επιβεβαιωθούν, αφού οι κριτές παρατηρήσουν ότι οι ανακαλύψεις έχουν αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου και μπορούν να αξιολογήσουν τον αντίκτυπό τους.

Τι συμβαίνει στην τελετή απονομής;

Κάθε χρόνο, τα βραβεία Νόμπελ απονέμονται επίσημα σε διπλές τελετές που πραγματοποιούνται στη Στοκχόλμη και στο Όσλο.

Στην τελετή της Στοκχόλμης παρευρίσκεται η βασιλική οικογένεια της Σουηδίας, και οι βραβευθέντες στη φυσική, τη χημεία, την ιατρική, τη λογοτεχνία και τις οικονομικές επιστήμες λαμβάνουν τα μετάλλια και τα διπλώματά τους από τον βασιλιά.

Στο Όσλο, το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται από τον πρόεδρο της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ στο Δημαρχείο του Όσλο. Αυτό συμβαίνει προς τιμήν της επιθυμίας του Άλφερντ Νόμπελ να απονέμεται το Βραβείο Ειρήνης στη Νορβηγία.

Οι βραβευθέντες καλούνται ατομικά στη σκηνή, όπου παραλαμβάνουν το μετάλλιο Νόμπελ, το δίπλωμα και το χρηματικό βραβείο. Η τελετή περιλαμβάνει επίσης, ομιλίες από τους προέδρους των επιτροπών που τονίζουν τη σημασία των ανακαλύψεων και των συνεισφορών.

Η εκδήλωση μεταδίδεται παγκοσμίως και ακολουθείται από δεξίωση στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης για περισσότερους από 1.000 προσκεκλημένους, συμπεριλαμβανομένων βασιλέων, διπλωματών, επιστημόνων και πρώην βραβευμένων.

Ποιο είναι το πρόγραμμα των φετινών βραβείων Νόμπελ;

Οι ανακοινώσεις ξεκίνησαν τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και θα ολοκληρωθούν μια εβδομάδα αργότερα, στις 13 Οκτωβρίου.

Την Τρίτη 7 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε και το βραβείο Νόμπελ Φυσικής, την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου θα ανακοινωθεί το βραβείο Νόμπελ Χημείας και την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου αναμένεται να ανακοινωθεί το πολυσυζητημένο βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου ακολουθεί το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών.