Πριν από μερικές ημέρες, ο Πρωθυπουργός έλαβε στα χέρια του την έκθεση «Megatrends 2040: Μεταβλητότητα, Αβεβαιότητα, Επινοητικότητα». Πρόκειται για το αποτέλεσμα της μελέτης της Ομάδας Μακροπρόθεσμου Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ερευνας για το Μέλλον, στην οποία αποτυπώνονται επτά «μεγατάσεις» επί των οποίων η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει να αναλύει και να προγραμματίζει: κλιματική αλλαγή, έλλειψη πόρων, δημογραφικές ανισορροπίες, αστικοποίηση, ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη και υπερ-συνδεσιμότητα, αύξηση της μεσαίας τάξης και κατανάλωσης παγκοσμίως, μετατόπιση επιρροής στην Ανατολή και στον Νότο.
Είναι σαφές ότι ο σύγχρονος κόσμος έχει μετατραπεί σε μία αρένα σφοδρότατου και πολυεπίπεδου ανταγωνισμού. Μικρές χώρες όπως η Ελλάδα δεν έχουν την πολυτέλεια να μην προσπαθούν να προβλέπουν τις νέες τάσεις διότι, σε διαφορετική περίπτωση, θα μετατραπούν σε «φτερό στον άνεμο». Και είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι για πρώτη φορά μία κυβέρνηση και ένας πρωθυπουργός επιδιώκουν να σκιαγραφήσουν, όσο αυτό είναι εφικτό, το μέλλον. Οι αλλαγές και οι μετατοπίσεις είναι ιλιγγιώδεις και όσοι επιθυμούν επιστροφή σε κάποιο όμορφο παρελθόν υποσχέσεων ή βαυκαλίζονται ότι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελούν πανάκεια πλανώνται πλάνην οικτράν. Η δε συγκρότηση Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας αποτελεί υψίστη προτεραιότητα, στην οποία πρέπει να υποταχθούν υπουργικά ή γραφειοκρατικά φέουδα.
Ειδικότερα, δύο είναι οι κομβικότερες (πάντα κατά τον γράφοντα) αλλαγές που θα διαμορφώσουν τις νέες παγκόσμιες ισορροπίες: η τεχνολογία και οι νέες γεωπολιτικές ισορροπίες. Στο πρώτο σκέλος, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, νανοτεχνολογία, big data αποτελούν παράγοντες που θα αλλάξουν τον τρόπο ζωής και εργασίας. Οποιος τους αγνοήσει θα καταβάλει βαρύ τίμημα. Αναλογικά, η εκπαίδευση πρέπει να συνυπολογίσει αυτή την τάση και να προσαρμόσει αναλόγως το τι ζητεί από τους νέους.
Σε γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό επίπεδο όμως ενδέχεται να δούμε μετατοπίσεις κολοσσιαίας σημασίας. Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν και από το Ιράκ καταδεικνύει ότι η Ουάσιγκτον δεν διαθέτει πια τους πόρους και τη θέληση να προβάλλει ισχύ παντού. Αυτή τη στιγμή και σύμφωνα με την άποψη έμπειρων παρατηρητών των αμερικανικών εξελίξεων, η βασική – αν όχι η μόνη – συγκολλητική πολιτική ουσία του συστήματος των ΗΠΑ είναι η αντιμετώπιση του κινεζικού κινδύνου. Ολα υποτάσσονται σε αυτή την αναγκαιότητα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κενά που, ως γνωστόν, η φύση απεχθάνεται.
Η νέα αμερικανική στρατηγική δεν είναι ακόμη πλήρως σαφής. Θα λάβει χαρακτηριστικά σύγκρουσης ή ανάσχεσης έναντι του Πεκίνου; Αγνωστο. Την ίδια στιγμή, οι Αμερικανοί επιδιώκουν να… αποσπάσουν τη Ρωσία από τον εναγκαλισμό της Κίνας διότι ο εν λόγω ηπειρωτικός όγκος δεν είναι διαχειρίσιμος. Σε αυτόν πρέπει να προστεθεί το Πακιστάν, ίσως το Ιράν, το οποίο η Κίνα επιδιώκει να… κατακτήσει οικονομικά και, αν τα πράγματα στραβώσουν, μία Τουρκία που ίσως «χαθεί» για τη Δύση.
Μετά από όλα αυτά, υπάρχουν άραγε ακόμη άνθρωποι σε υπεύθυνες θέσεις που αρέσκονται σε διαρροές προς φιλικά έντυπα και ιστοσελίδες για ανούσιες παρασημοφορήσεις; Αν ναι, ας το ξανασκεφθούν…
