Υπάρχει «συνταγή» για έξοδο μιας χώρας από το Μνημόνιο; Υπάρχει, λέει ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου Χάρης Γεωργιάδης και το εφάρμοσε επιτυχώς η κυπριακή κυβέρνηση, η οποία αποχαιρετά το Μνημόνιο τον Μάρτιο. Βασική προϋπόθεση για να πετύχει η «συνταγή» είναι η εφαρμογή του προγράμματος, η εξάλειψη της ατολμίας για έγκαιρη λήξη μέτρων, η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και βεβαίως η αποφυγή της βαριάς φορολογίας. Στη συνέντευξή του ο κ. Γεωργιάδης αναφέρει πώς και με ποιον τρόπο συνεργάστηκε με την τρόικα, πότε βρέθηκε σε δύσκολη φάση και ακόμη δίνει συμβουλές για το πώς θα επιστρέψει η Ελλάδα στην ανάπτυξη.
Τελικά η ακριβής τήρηση του προγράμματοςτων πιστωτών δείχνει τον δρόμο εξόδου από το Μνημόνιο ή υπάρχουν και άλλες λύσεις;
«Ενα κράτος μπορεί να τεθεί κάτω από πρόγραμμα στήριξης, δηλαδή σε Μνημόνιο, όταν απολέσει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Οταν, δηλαδή, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να το δανείσει. Και όπως έχουμε δει στις περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η έξοδος από το Μνημόνιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν αποκατασταθεί η πιστοληπτική ικανότητα. Οταν το κράτος είναι ξανά σε θέση να χρηματοδοτεί ελεύθερα τις ανάγκες του. Και για να συμβεί αυτό πρέπει να αποκατασταθεί η αξιοπιστία του κράτους και η επενδυτική εμπιστοσύνη, που είναι πράγματι συνώνυμη της εφαρμογής του Μνημονίου. Και πρέπει να σας πω ότι αυτή ακριβώς είναι η προσέγγισή μας στην Κύπρο. Είχαμε προηγουμένως οδηγηθεί σε πολύ δύσκολες καταστάσεις. Είχε χαθεί η εμπιστοσύνη προς την οικονομία μας. Ξέραμε ότι η άρνηση και τα συνθήματα δεν θα μας οδηγούσαν πουθενά. Εξάλλου αρκετά πληρώσαμε λόγω της δογματικής άρνησης και της ατολμίας για έγκαιρη λήψη μέτρων. Εφαρμόσαμε λοιπόν το πρόγραμμα σε έναν πολύ ικανοποιητικό βαθμό, εξυγιάναμε τα δημόσια οικονομικά, σταθεροποιήσαμε το τραπεζικό σύστημα, οδηγήσαμε την οικονομία από την ύφεση στην ανάπτυξη, πετύχαμε την αποκατάσταση της πιστοληπτικής ικανότητας και είμαστε έτοιμοι να εξέλθουμε από το Μνημόνιο».
Ποια ήταν η πιο δύσκολη φάση της διαπραγμάτευσης για το κυπριακό πρόγραμμα;
«Η διαπραγμάτευση για το κυπριακό πρόγραμμα δεν ήταν καθόλου ομαλή. Να σας θυμίσω ότι η αίτηση είχε κατατεθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Αυτό έγινε με μεγάλη καθυστέρηση, έναν και πλέον χρόνο μετά την απώλεια της πρόσβασης στις διεθνείς αγορές. Ο μεγάλος όγκος της διαπραγμάτευσης έγινε και πάλι από την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά ολοκληρώθηκε, έπειτα από άλλον έναν χρόνο σχεδόν, από την κυβέρνηση Αναστασιάδη όταν πλέον η κρίση έλαβε δραματικές διαστάσεις, με την κατάρρευση μιας μεγάλης συστημικής τράπεζας και την απώλεια καταθέσεων. Και έχουμε πληρώσει βαρύ τίμημα για αυτή την καθυστέρηση. Εκτοτε κοιτάζουμε μπροστά υλοποιώντας μια φιλόδοξη αλλά αναγκαία μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Προσπαθήσαμε να συνεργαστούμε με την τρόικα και αξιοποιήσαμε την επιβεβαιωτική σφραγίδα των θεσμών στην προσπάθειά μας να πείσουμε τις αγορές και τους επενδυτές ότι ακολουθούμε πράγματι μια πορεία διόρθωσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είχαμε και τις διαφωνίες μας. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι ως το καλοκαίρι του 2014 υπήρχε έντονη πίεση για πρόσθετους φόρους και περικοπές. Είχαμε διαφορετική άποψη, είχαμε πίστη στον σχεδιασμό μας, βλέπαμε ότι η οικονομία ακολουθούσε πορεία διόρθωσης, πως μαζί βελτιώνονταν και τα δημόσια έσοδα και πιστεύαμε ότι τυχόν νέα μέτρα θα είχαν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Τελικά εισακουστήκαμε και το έτος έκλεισε με οριακό και μόνο έλλειμμα -0,2%, ξεπερνώντας κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις. Γενικά όμως δεν αντικρίσαμε την τρόικα με τον φακό της αντιπαράθεσης ούτε όμως θέλαμε να την κρατήσουμε περισσότερο από ό,τι χρειαζόταν. Υπάρχουν βεβαίως πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη, αλλά θα συνεχίσουμε την προσπάθεια με δική μας ευθύνη».
Γιατί κατά τη γνώμη σας στην Ελλάδα δεν έφερε τα ίδια αποτελέσματα;
«Αναγνωρίζω ότι έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια στην Ελλάδα και οι πολίτες έχουν πληρώσει βαρύ τίμημα. Υπήρχε όμως η εντύπωση σε κύκλους των δανειστών και των επενδυτών πως η προσπάθεια έμενε πάντοτε ημιτελής, ότι υπήρχε αμφιταλάντευση και υστέρηση στην εφαρμογή. Αυτό σίγουρα κόστισε».
Πώς νιώσατε όταν πληροφορηθήκατε ότι ο Γ. Βαρουφάκης μαγνητοφωνούσε τις συνεδριάσεις του Eurogroup;
«Ούτε με απασχολεί το θέμα ούτε και θα ήθελα να το σχολιάσω. Αλλά να σας διαβεβαιώσω ότι από τη δική μου πλευρά δεν ένιωσα ποτέ την ανάγκη να μαγνητοφωνήσω κανέναν».
Συνεργασία
Κινήσεις με ουσία και περιεχόμενο
Αυτό το πάλαι ποτέ κοινό οικονομικό δόγμα Ελλάδας – Κύπρου υφίσταται ή έχει εκ τωνπραγμάτων καταργηθεί;
«Θυμάμαι το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα, αλλά για να είμαι ειλικρινής δεν θυμάμαι καν να υπήρχε Ενιαίο Οικονομικό Δόγμα! Εξάλλου η στενή σχέση και συνεργασία δεν είναι σε δόγματα που πρέπει να βασίζεται αλλά σε κινήσεις που έχουν ουσία και περιεχόμενο. Δείτε για παράδειγμα το στρατηγικής σημασίας πλέγμα συνεργασίας που με πρωτοβουλία Ελλάδας και Κύπρου εξυφαίνεται στην Ανατολική Μεσόγειο. Μόλις προχθές είχαμε την τριμερή σύνοδο Ελλάδας – Ισραήλ – Κύπρου που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία ενώ είχε προηγηθεί ανάλογη σύνοδος που περιελάμβανε την Αίγυπτο. Αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν πολιτική αλλά και οικονομική σημασία, με σημαντικό παράγοντα αυτόν της ενέργειας, και έχουν ως βάση την ιδιαίτερη σχέση Κύπρου – Ελλάδας».
Η Ελλάδα
Τα capital controls και ο κίνδυνος του Grexit
Τι νομίζετε ότι θα πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα ώστε να επιστρέψει στην ανάπτυξη;
«Η ανάπτυξη προϋποθέτει λιγότερους φόρους και περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Οι φόροι επιβαρύνουν την αναπτυξιακή προοπτική, ενώ οι μεταρρυθμίσεις απελευθερώνουν τις παραγωγικές δυνάμεις της οικονομίας. Συνεπώς αυτή είναι η δική μου σύσταση όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για την κάθε σύγχρονη οικονομία που καλείται να λειτουργήσει σε ένα έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Ειδικά για την Ελλάδα έχω κατ’ επανάληψη εκφράσει την άποψη ότι διαθέτει τεράστια παραγωγική προοπτική. Αν απελευθερωθούν αυτές οι παραγωγικές δυνάμεις από τις αγκυλώσεις και τις στρεβλώσεις, η Ελλάδα θα βιώσει αναπτυξιακό άλμα. Γι’ αυτό είμαι βέβαιος».
Από την εμπειρία που έχετε πότε θεωρείτε ότι θα πρέπει να αρθούν τα capital controls;
«Δεν έχω τη λεπτομερή εικόνα που σίγουρα έχουν οι ελληνικές αρχές και συνεπώς δεν είμαι σε θέση να εκφράσω άποψη. Αυτό όμως που μπορώ να σας πω είναι ότι στην περίπτωση της Κύπρου η σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών δούλεψε. Ηταν σαν να αφήναμε την πίεση που είχε συσσωρευθεί να διαρρέει σταδιακά και προσεκτικά. Και σε αυτό το σημείο, πάντως, επειδή με ρωτήσατε, υπήρχε διαφορετική εκτίμηση από την τρόικα, που ήταν πολύ πιο επιφυλακτική. Ημουν όμως σε διαρκή επικοινωνία με τις τράπεζες, είχαμε σωστή εικόνα και τελικά λάβαμε τις αποφάσεις για την άρση των μέτρων με δική μας ευθύνη. Το αποτέλεσμα μας δικαίωσε. Οχι μόνο δεν είχαμε διαρροή καταθέσεων αλλά, αντιθέτως, είχαμε αύξηση. Και δώσαμε με αυτόν τον τρόπο ώθηση στην πορεία ανάκαμψης της οικονομίας μας».
Εχει, πιστεύετε,περάσει ο κίνδυνος του Grexit; Πόσο κοντά έφθασε η Ελλάδα στην έξοδο από την ευρωζώνη;
«Θεωρώ πως ναι. Τα πράγματα είχαν φτάσει σε οριακή κατάσταση, αλλά τελικά ο Πρωθυπουργός ανέλαβε την ευθύνη των δύσκολων αλλά αναγκαίων αποφάσεων».
Εχει αλλάξει το κλίμα απέναντι στην Ευρώπη με το νέο Μνημόνιο;
«Είναι σαφώς καλύτερο το κλίμα. Υπάρχει η αντίληψη στους κύκλους του Eurogroup ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεργάζεται με τους δανειστές και ότι υλοποιεί και θα υλοποιήσει αυτά που έχουν συμφωνηθεί».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
