Κωνσταντίνος Μπρουμίδης: Ο ξεχασμένος «Μιχαήλ Αγγελος του αμερικανικού Καπιτωλίου»

Σε πολλούς Ελληνες το όνομά του ίσως να μην είναι και τόσο γνωστό, όμως στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης αποτελεί προσωπικότητα που με το έργο της σφράγισε την ιστορία του έθνους: είναι ο καλλιτέχνης τον οποίο οι Αμερικανοί τιμητικά επρόκειτο να αποκαλέσουν «Μιχαήλ Αγγελο του Καπιτωλίου» αφού ήταν εκείνος που με τον χρωστήρα του διακόσμησε το πλέον μεγαλοπρεπές κτίριο που στεγάζει τη Βουλή και τη Γερουσία και συμβολίζει για τους πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής το Σύνταγμα του έθνους τους.

Αυτός ο σημαντικός αλλά υποτιμημένος ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνης τιμάται στις ημέρες μας στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο –μία ακόμη εκδήλωση της ένωσης American Hellenic Educational Progressive Association (Ελληνοαμερικανική Εκπαιδευτική Προοδευτική Ενωση), η οποία από το 2004 δραστηριοποιείται για την αναγνώριση του Μπρουμίδη. Η προσπάθειά της έχει αποφέρει καρπούς: στις 11 Ιουλίου 2012 το αμερικανικό έθνος τίμησε τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη με το Congressional Gold Medal.

Ομιλητής στην εκδήλωση που θα γίνει την Τετάρτη 13 Μαΐου και ώρα 18.45 στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής –πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα) είναι ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος, ο οποίος επί περίπου μία εικοσαετία έχει εντρυφήσει στην περίπτωση Μπρουμίδη και έχει γράψει αμέτρητα άρθρα και ρεπορτάζ για τον καλλιτέχνη (είναι δημοσιευμένα σε ημερήσιες εφημερίδες και ένθετα κυριακάτικων εντύπων). Ο κ. Χαλιακόπουλος πραγματοποίησε ομιλίες σε λογοτεχνικές ενώσεις και πριν από λίγα χρόνια παρουσίασε τον Μπρουμίδη στο Μουσείο της Πόλης των Αθηνών.

«Στόχος μου ήταν να προβάλω τον Μπρουμίδη όσο το δυνατόν περισσότερο στα μέσα ενημέρωσης, ενώ με ομιλίες σε χώρους πολιτισμού και μουσεία να δημιουργήσω ερεθίσματα για συζητήσεις τόσο γύρω από το έργο του όσο και γύρω από την ιδιαίτερα δυναμική προσωπικότητά του» μας είπε ο κ. Χαλιακόπουλος. «Το γεγονός ότι μας συνδέει η ίδια καταγωγή, τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, ήταν η αφορμή. Η αιτία όμως δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από τη δημοκρατική του ευαισθησία και τη δεινότητα στην τέχνη του χρωστήρα με την οποία κατέθεσε τα καλλιτεχνικά του διαπιστευτήρια σε δύο μεγάλες χώρες, την Ιταλία και την Αμερική».

Πράγματι όλα ξεκίνησαν από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, όπου γεννήθηκε ο πατέρας του Κωνσταντίνου Μπρουμίδη, Σταύρος Μπρουμίδης, γόνος μιας εκ των παλαιοτέρων οικογενειών της πόλης. Κάποια στιγμή η ζωή τον υποχρέωσε να μεταναστεύσει στην Ιταλία, όπου γνώρισε την Αννα Μπιανκίνι. Μαζί της, στις 26 Ιουλίου 1805, απέκτησε τον Κωσταντίνο Μπρουμίδη και η γέννηση αυτού του παιδιού ήταν η απαρχή ώστε το όνομα Μπρουμίδης να μείνει στην αιωνιότητα.

Η Ελλάδα του πατέρα του εντυπώθηκε στο μυαλό του μέσα από τα πατρικά ακούσματα, ενώ η ελληνική μυθολογία μεταφέρθηκε στις νωπογραφίες του τόσο στη Ρώμη όσο και στην Ουάσιγκτον. «Το να διορθώνεις Ραφαέλο και Μιχαήλ Αγγελο στο Βατικανό και να εξωραΐζεις το Καπιτώλιο είναι εικαστικό επίτευγμα χαρισματικού καλλιτέχνη με θεία «κάλυψη»» λέει ο κ. Χαλιακόπουλος. «Αρκεί κάποιος να παρατηρήσει τον Ουρανό του θόλου, όπου εκεί αποτυπώνεται η «Αποθέωση του Ουάσιγκτον» για να συνειδητοποιήσει το μέγεθος του αριστουργήματος και μια δημιουργία που ο χρόνος φαίνεται να συμμαχεί αενάως μαζί της».

Για τον κ. Χαλιακόπουλο η στιγμή που ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης ως λοχαγός του παπικού στρατού αρνείται να πυροβολήσει τους επαναστάτες του Γαριβάλδη, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στις φυλακές για 14 μήνες, έπαιξε τον βασικότερο ρόλο «για να αγαπήσω τον δημοκράτη για εκείνη την εποχή ζωγράφο με την ελληνική καταγωγή». Ερεθίσματα έρευνας έδωσε επίσης η διττή μεταναστευτική ιδιοσυστασία του Μπρουμίδη: μετανάστης ο πατέρας, πρόσφυγας ο γιος. «Και όμως ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης επιβλήθηκε σε δύο λαούς με μόνο όπλο το πινέλο του και την αγάπη του για την τέχνη».

Τελικά όμως ο Κ. Μπρουμίδης υπήρξε μια τραγική φιγούρα. Οταν η Λόλα Γκέρμον, η δεύτερη γυναίκα του και μοντέλο των περισσότερων έργων του, τον εγκατέλειψε, το γεγονός στάθηκε καταλυτικό στη ζωή του. Τα βάσανά του δεν σταμάτησαν εκεί. Επεσε από τη σκαλωσιά του Καπιτωλίου και χτύπησε βαριά. Και αργότερα το τελειωτικό χτύπημα: ο Κ. Μπρουμίδης πέθανε πάμφτωχος και με τη μοναξιά σχηματισμένη στο γερασμένο από τις κακουχίες πρόσωπό του.

«Μετά από τόσες παρουσιάσεις που επιχείρησα επί 20 συναπτά έτη σε έντυπα της Αθήνας και της περιφέρειας αλλά και ομιλίες σε χώρους πολιτισμού όπως το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών και πολιτιστικά κέντρα, χαίρομαι ιδιαίτερα που η AHEPA με τίμησε προτείνοντάς με ως ομιλητή στη διάλεξη που διοργανώνει» ανέφερε ο κ. Χαλιακόπουλος. «Η σχέση μου με τον Μπρουμίδη ουδόλως συνδέεται με φυλετικά και χαρακτηριστικά αίματος αλλά με τα στοιχεία εκείνα του Ελληνισμού που ερμηνεύει η δημοκρατία, η αλληλεγγύη, η δημιουργία και το κάλλος που αναβαθμίζει την αισθητική και τον ανθρώπινο πολιτισμό. Η Ιταλία με την Αναγέννηση και η Αμερική ως Νέος Κόσμος τον καθιέρωσαν ως καλλιτεχνική μονάδα ανά τους αιώνες και τώρα χρέος της Ελλάδας είναι να αποδείξει ότι, εκτός από μιζέρια και χρέη, γεννά παγκόσμιους δημιουργούς και αριστουργήματα».