Φοροαποφυγή €1 δισ. ως €3 δισ. από πολυεθνικές μέσω ενδοομιλικών συναλλαγών

Από 1 ως 3 δισ. ευρώ υπολογίζεται η ετήσια φοροαποφυγή του συνόλου των πολυεθνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, από τις ενδοομιλικές συναλλαγές. Αλλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια από ελέγχους που έγιναν επιβλήθηκαν πρόστιμα μόλις 2,2 εκατομμυρίων ευρώ!

Τούτο προκύπτει από εκτιμήσεις έγκυρων πηγών και τεκμηριώνει την αναφορά του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στη Βουλή, ο οποίος έθεσε το θέμα του ελέγχου των ενδοομιλικών συναλλαγών ως άμεσης προτεραιότητας για την αποκόμιση επιπλέον φόρων. Η αρμοδιότητα πλέον ανήκει στην αναπληρώτρια υπουργό Οικονομικών κυρία Νάντια Βαλαβάνη.

Θέμα κορυφαίας σημασίας για την Ευρώπη

Ο έλεγχος των ενδοομιλικών συναλλαγών αποτελεί θέμα κορυφαίας σημασίας για το σύνολο σχεδόν των χωρών της Ευρώπης.

Μάλιστα, το τελευταίο διάστημα η ιταλική κυβέρνηση καταβάλλει τεράστια προσπάθεια προκειμένου να ελέγξει τις ενδοομιλικές συναλλαγές. Δηλαδή, τις συναλλαγές που πραγματοποιούν στο επίπεδο των πολυεθνικών ομίλων οι μητρικές με τις θυγατρικές τους.

Ως εκ τούτου, στο στόχαστρο όλων των χωρών βρίσκονται οι φορολογικοί παράδεισοι που ενδημούν στην Ευρώπη, δηλαδή η Ελβετία, το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία και το λιλιπούτειο Λιχνενστάιν. Αυτές τις τέσσερις χώρες έχει επιλέξει η πλειονότητα των πολυεθνικών ομίλων για να έχουν την έδρα τους.

Ο τρόπος με τον οποίο ένας πολυεθνικός όμιλος αποκρύπτει φορολογητέα ύλη είναι απλός, αλλά και παράλληλα είναι αρκετά σύνθετη η διαδικασία της απόκρυψης. Ενας πολυεθνικός όμιλος λειτουργώντας σε πολλές χώρες διενεργεί συναλλαγές μεταξύ των θυγατρικών του εταιρειών, όπως και μεταξύ της μητρικής και των θυγατρικών της. Στόχος του είναι να μεταφέρει κέρδη από χώρα που έχει υψηλή φορολογία σε χώρα που έχει χαμηλή φορολογία και εκεί αυτά να φορολογηθούν.

Για να το πετύχει αυτό ο όμιλος υπερτιμολογεί σε ενδοομιλικό επίπεδο τις συναλλαγές του με τις θυγατρικές εκεί όπου η φορολογία είναι υψηλή και υποτιμολογεί τις συναλλαγές εκεί όπου η φορολογία είναι χαμηλή.

Ελεγχοι χαμένοι στα υπουργεία

Στην Ελλάδα η ιστορία των ενδοοομιλικών ελέγχων αρχίζει το 2008, αλλά είχε μια εξαιρετικά περιπετειώδη διαδρομή για να καταλήξει σήμερα στο Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων του υπουργείου Οικονομικών.

Ολα άρχισαν όταν το 2008 ο τότε υπουργός Ανάπτυξης κ. Χρήστος Φώλιας πέρασε από τη Βουλή το άρθρο 26 του νόμου 3728/2008 περί ενδοομιλικών συναλλαγών που έδινε τις αρμοδιότητες ελέγχου στην Υπηρεσία Εποπτείας Αγοράς (ΥΠΕΑ) του υπουργείου Ανάπτυξης. Αφού πέρασαν επτά μήνες απραξίας, ψηφίστηκε και νέος νόμος περί ενδοομιλικών συναλλαγών, αυτή τη φορά με πρωτοβουλία του υπουργείου Οικονομικών.

Ετσι, η Ελλάδα βρέθηκε με δύο νομοθετήματα για το ίδιο θέμα. Το αποτέλεσμα είναι το προφανές. Να μη λειτουργεί επί της ουσίας κανένας από τους δύο.

Τα στελέχη των πολυεθνικών άρχισαν να ανησυχούν όταν το 2010 η τότε υπουργός Οικονομίας κυρία Λούκα Κατσέλη και ο γενικός γραμματέας Εμπορίου κ. Στέφανος Κομνηνός αποφάσισαν να ενεργοποιήσουν τη νομοθεσία που είχε στην ευθύνη του το υπουργείο. Για αυτόν τον λόγο και η Γενική Γραμματεία Εμπορίου συγκρότησε μια μικρή ομάδα υπαλλήλων, τους εκπαίδευσε, απέκτησε το πρόγραμμα «Amadeus» και απέστειλε τον Μάιο του 2010 σε 41 ομίλους έγγραφο με το οποίο ζητούσε να της υποβληθούν οι φάκελοι τεκμηρίωσης ενδοομιλικών συναλλαγών.

Επρόκειτο για ένα μικρό δείγμα από τις αρκετές δεκάδες πολυεθνικών εταιρειών που λειτουργούν στην εγχώρια αγορά με βασικά κριτήρια το μέγεθός τους και τα μερίδιά τους στους κλάδους που δραστηριοποιούνται.

Το 2012 επιβλήθηκε το πρώτο πρόστιμο

Ο έλεγχος του κάθε φακέλου δεν είναι μια εύκολη και απλή διαδικασία. Απαιτούνται γνώσεις εμπορικής πρακτικής και κυρίως χρόνος που για την κάθε εταιρεία μπορεί να φτάσει τους οκτώ μήνες. Η Γενική Γραμματεία Εμπορίου συνεργαζόταν και με οκτώ στελέχη του υπουργείου Οικονομικών με φορολογική εμπειρία.

Επειτα από δύο χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2012, επιβλήθηκε το πρώτο πρόστιμο 930.472 ευρώ για παραβίαση της νομοθεσίας για τις ενδοομιλικές συναλλαγές, στην εταιρεία Philips ΕΛΛΑΣ.

Το δεύτερο πρόστιμο, ύψους 1.277.303 ευρώ, επιβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2012 από τον υφυπουργό Ανάπτυξης κ. Αθανάσιο Σκορδά στην εταιρεία Κraft Foods Hellas.

Και έναν μήνα αργότερα μεταφέρθηκε η ΥΠΕΑ, άρα και η αρμοδιότητα ελέγχου των ενδοομιλικών συναλλαγών, από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή. Ως το 2013, που ο έλεγχος των φακέλων τεκμηρίωσης ήταν στο υπουργείο Ανάπτυξης, είχαν «ανοιχθεί» και άλλοι φάκελοι και στοιχειοθετήθηκε η επιβολή προστίμων για τρεις ακόμη περιπτώσεις. Ωστόσο στις 31 Δεκεμβρίου του 2013 ψηφίστηκε νέος νόμος που μετέφερε όλες τις αρμοδιότητες του ελέγχου των ενδοομιλικών συναλλαγών στο υπουργείο Οικονομικών και οι τρεις υπό «κατηγορίαν» εταιρείες είναι άγνωστο αν «άκουσαν» την ποινή τους.