Νομπέλ Ειρήνης εν ονόματι των παιδιών

Δύο άξιοι άνθρωποι, που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των παιδιών στην εκπαίδευση και την ελευθερία τους από τη σκλαβιά και την καταναγκαστική εργασία, μοιράστηκαν εφέτος το Νομπέλ Ειρήνης. Σε μια διόλου αμφιλεγόμενη βράβευση, που, επιτέλους, χειροκροτήθηκε από όλους, η Νορβηγική Επιτροπή τίμησε μια έφηβη μαθήτρια από το Πακιστάν που έγινε στόχος επίδοξων δολοφόνων σκοταδιστών γιατί ήθελε να μορφωθεί και έναν 60χρονο Ινδό που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην απελευθέρωση των παιδιών από τη σύγχρονη δουλεία.

Η 17χρονη Μαλάλα Γιουσαφζάι είναι ήδη γνωστή παγκοσμίως. Εγινε το πρόσωπο της ημέρας στις 9 Οκτωβρίου 2012, όταν Ταλιμπάν την πυροβόλησαν στο κεφάλι για να της στερήσουν το δικαίωμα να πηγαίνει στο σχολείο.

Εκανε μαχητική εκστρατεία υπέρ της εκπαίδευσης των κοριτσιών από το 2009, όταν άρχισε να γράφει, με ψευδώνυμο, ένα μπλογκ για τη ζωή υπό τους ισλαμιστές. Το ημερολόγιο μεταφράστηκε στα αγγλικά και δημοσιεύθηκε από το BBC προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον. Τότε ήταν μόλις 11 ετών αλλά βρήκε το θάρρος να κάνει ό,τι λίγοι άλλοι: να επικρίνει δημοσίως τους Ταλιμπάν για τη βαρβαρότητα και τον σκοταδισμό τους –κάτι που παραλίγο να το πληρώσει με τη ζωή της. Σήμερα ζει στο Μπέρμιγχαμ, στη Βρετανία.

Σχεδόν άγνωστος εκτός Ινδίας, ο Κάιλας Σατιάρτι έχει σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές. Στα 26 του εγκατέλειψε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα ως μηχανικός και αφοσιώθηκε στην απελευθέρωση παιδιών που εξαναγκάζονται σε δουλεία. Συχνά πέφτουν θύματα απαγωγών, άλλοτε οι ίδιοι οι γονείς τους τα πουλάνε για λίγες εκατοντάδες δολάρια. Τα παιδιά δουλεύουν σαν σκλάβοι και όχι μόνο δεν πληρώνονται αλλά βασανίζονται και κακοποιούνται με όλους τους τρόπους, από εργοδότες και γαιοκτήμονες.

Η ιδέα του Κάιλας ήταν τολμηρή και επικίνδυνη. Αρχισε να κάνει εφόδους σε εργοστάσια –συχνά επανδρωμένα με ένοπλους φρουρούς –όπου παιδιά ή και ολόκληρες οικογένειες ζούσαν σε αιχμαλωσία, δουλεύοντας σε άθλιες συνθήκες, συχνά αλυσοδεμένα και νηστικά για μέρες. Από το 1989 έχει απελευθερώσει 40.000 παιδιά-σκλάβους από διάφορες βιομηχανίες –ιδίως ταπητουργίες. Μετά ίδρυσε ένα διεθνές κίνημα, την «Παγκόσμια Πορεία κατά της Παιδικής Εργασίας», μια «ομπρέλα» για 2.000 ανθρωπιστικές οργανώσεις σε 140 χώρες. Αλλά, όπως λέει, δεν έχει νόημα να σώσεις τα παιδιά αν δεν τους προσφέρεις νέες ευκαιρίες. Ετσι δημιούργησε το «Μπαλ Ασραμ» στο Ρατζαστάν, κέντρο ψυχολογικής στήριξης και διδασκαλίας. Ηγείται επίσης ενός προγράμματος σε ινδικά χωριά, όπου οι κοινότητες δεσμεύονται ότι κανένα παιδί δεν θα δουλεύει και όλα, αγόρια και κορίτσια, θα πηγαίνουν σχολείο.

Πολλά χαλιά από τη Νοτιοανατολική Ασία κατασκευάζονται με παιδική εργασία. Ο Κάιλας σκέφτηκε ότι αν οι καταναλωτές σε όλον τον κόσμο ήξεραν πως τα ακριβά και πολύχρωμα ινδικά χαλιά τους φτιάχνονται από παιδιά-σκλάβους δεν θα τα αγόραζαν πια. Ξεκίνησε το «Rugmark», ένα πρόγραμμα που πιστοποιεί ότι τα χαλιά δεν είναι προϊόντα παιδικής εργασίας, σε βιοτεχνίες που συμφωνούν να επιθεωρούνται τακτικά. Σχεδιάζει να το επεκτείνει και σε άλλα δημοφιλή προϊόντα, όπως οι μπάλες ποδοσφαίρου.

«Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εσύ, τότε ποιος; Αν απαντήσουμε σε αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα, τότε ίσως μπορούμε να εξαλείψουμε την κηλίδα της ανθρώπινης δουλείας» λέει ο Κάιλας.