Παπαδήμος: Να αξιοποιήσουμε το χρόνο που μας «δανείζουν» οι κεντρικές τράπεζες

Προτροπή στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να προχωρήσουν στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, εκμεταλλευόμενες το χρόνο που τους «δανείζει» η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω των εφαρμοζόμενων μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης, απηύθυνε ο πρώην Πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος.

Μιλώντας σε εκδήλωση, την επιστημονική διοργάνωση της οποίας επιμελήθηκε ο ίδιος, με θέμα «η Τραπεζική Ένωση, η Νομισματική Πολιτική και η Οικονομική Ανάπτυξη», σημείωσε ότι καθοριστικής σημασίας για την έξοδο από την κρίση και την επιστροφή της ευρωζώνης στην ανάπτυξη αποτελεί η υπό δημιουργία τραπεζική ένωση.

Σε μία κατάμεστη αίθουσα στο Μέγαρο Μουσικής, παρουσία πολιτικών, κορυφαίων τραπεζικών στελεχών και επιχειρηματιών, οι επίσημοι προσκεκλημένοι του κ. Παπαδήμου συζήτησαν για την πορεία της ζώνης του ευρώ και τις επιδράσεις που έχουν οι παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών σε ολόκληρο τον πλανήτη.

«Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ζώνη του ευρώ ειδικότερα βρίσκονται, ακόμη μια φορά, σε μια κρίσιμη, καθοριστική συγκυρία» τόνισε ο πρώην Πρωθυπουργός.

Όπως είπε, αν κι έχει καταγραφεί σημαντική πρόοδος προς την κατεύθυνση επίλυσης της κρίσης χρέους και της τραπεζικής κρίσης στην ευρωζώνη, η οικονομική κατάσταση παραμένει ρευστή.

«Αυτό που θα πρέπει να συγκρατήσουμε στο μυαλό μας είναι ότι η πρωτοφανής νομισματική χαλάρωση σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν θα διαρκέσει για πάντα» τόνισε ο κ. Παπαδήμος.

Όπως είπε, οι κεντρικές τράπεζες δεν δανείζουν μόνο κεφάλαια στην οικονομία. «Δανείζουν και χρόνο στις κυβερνήσεις για να εφαρμόσουν τις αναγκαίες πολιτικές –σε διαρθρωτικό και δημοσιονομικό επίπεδο –που είναι κεφαλαιώδεις για την ισχυρή μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία».

Ο κ. Παπαδήμος τόνισε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων πως «ο δανεικός αυτός χρόνος θα πρέπει να χρησιμοποιείται με σοφία και με φειδώ». Σε άλλο σημείο της ομιλίας του αναφέρθηκε στο ρευστό πολιτικό περιβάλλον, και στην αρκετές αβεβαιότητες που υπάρχουν ακόμη σε μακροοικονομικό επίπεδα.

«Εχουμε αφήσει πίσω τα χειρότερα από την κρίση χρέους και των τραπεζών της ευρωζώνης» υπογράμμισε ο ίδιος, συμπλήρωσε ωστόσο ότι υπάρχουν σημαντικά διακυβεύματα για το πολιτικό σύστημα, λόγω των συνεπειών της ύφεσης.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, η οικονομική ανάκαμψη προδιαγράφεται πολύ βαθμιαία και η υποχώρηση της ανεργίας προβλέπεται να είναι επώδυνα αργή. «Οι ρυθμοί ανάκαμψης πιθανότατα θα παραμείνουν άνισοι μεταξύ των χωρών στη ζώνη του ευρώ» σημείωσε σχετικά.

Και πρόσθεσε πως «ίσως αποδειχθούν επισφαλείς καθώς οι εκτιμήσεις όλων των οργανισμών για το μέλλον επισημαίνουν τους κινδύνους επιβράδυνσης της ανάπτυξης».

Ο κ. Παπαδήμος υποστήριξε πως οι παράγοντες που εμποδίζουν την ταχύτερη ανάκαμψη και την ανάκτηση υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ είναι κατά κύριο λόγο οι εξής:

•Διαρθρωτικές αδυναμίες (σε έναν αριθμό χωρών) που υπήρχαν πριν από την κρίση και δεν έχουν ακόμη πλήρως αποκατασταθεί,

•Υψηλό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ (σε αρκετά κράτη μέλη), που υπαγορεύει περαιτέρω προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής και επιβάλλει περιορισμούς στην κατάρτιση των προϋπολογισμών,

•Μια ενδεχόμενη υποχώρηση της παραγωγικής ανάπτυξης και μια αύξηση της διαρθρωτικής ανεργίας (σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα) την επομένη της κρίσης,

•Την διαδικασία απομόχλευσης των ισολογισμών των τραπεζών και την ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσής τους, που περιορίζουν τη δυνατότητά τους να χορηγούν πιστώσεις στον ιδιωτικό τομέα, και

•Τον επιμένοντα χρηματοοικονομικό κατακερματισμό στην ευρωζώνη, μια συνέπεια της κρίσης που έχει αυξήσει το κόστος και έχει περιορίσει τη διαθεσιμότητα των πιστώσεων κυρίως στις χώρες εκείνες οι οποίες τις χρειάζονται περισσότερο για να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, η υπέρβαση των παραπάνω εμποδίων ίσως αποβεί πιο δυσχερής λόγω του διαμορφούμενου πολιτικού τοπίου στην Ένωση.

Όπως υποστήριξε, οι μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών και των θεσμικών οργανισμών και οι πολιτικές που ενισχύουν το ανθρώπινο κεφάλαιο αποτελούν τους βασικούς μοχλούς για την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας και για την μακροπρόθεσμη ενίσχυση της ανάπτυξης και τη μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας.

«Με δεδομένα τα βουνά χρέους σε πολλές χώρες, είναι αυτονόητο ότι η ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη πρέπει να επιτευχθεί δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η πρόοδος που έχει γίνει για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση και δίχως να ναρκοθετούνται οι εν εξελίξει προσπάθειες μείωσης του δημοσίου χρέους σε βιώσιμα επίπεδα» υπογράμμισε ο κ. Παπαδήμος.

Και πρόσθεσε πως σε πολλές χώρες η τόνωση της ανάπτυξης δεν πρέπει να εξαρτάται από μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. «Μπορεί, αντιθέτως, να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή προσανατολισμού των δημοσίων δαπανών και στη μεταρρύθμιση της δομής του φορολογικού συστήματος, ώστε να γίνει περισσότερο φιλοαναπτυξιακό, αποτελεσματικό και δίκαιο».

Αναφερόμενος στην υπό δημιουργία της τραπεζικής ένωσης σημείωσε πως πρόκειται για ένα ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη, για την προστασία της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

«Μια ολοκληρωμένη τραπεζική ένωση θα έσπαγε τον φαύλο κύκλο μεταξύ δημόσιων οικονομικών και τραπεζικών ισολογισμών, γεγονός που θα μείωνε τις διαφορές στο κόστος δανεισμού μεταξύ τραπεζών που ανήκουν σε διαφορετικά κράτη – μέλη της Ένωσης» τόνισε ο κ. Παπαδήμος.

Σύμφωνα με τον πρώην Πρωθυπουργό, επί της αρχής μια ολοκληρωμένη τραπεζική ένωση μπορεί να διασφαλίσει υψηλή ρευστότητα των τραπεζών όλων των χωρών της ευρωζώνης, αλλά και να δώσει ώθηση στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

Ασκώντας κριτική, στο υπό διαμόρφωση σχέδιο για την τραπεζική ένωση, ο κ. Παπαδήμος υπογράμμισε ότι αν και τα πιο αναγκαία στοιχεία της συμφωνηθείσας δομής της έχουν πολλά ελκυστικά χαρακτηριστικά, ενσωματώνουν παράλληλα κανόνες και προβλέψεις που ίσως θέτουν σοβαρές πολιτικές προκλήσεις στο μέλλον, ανάλογα με τις εξελίξεις και τις περιστάσεις.

Ο ίδιος έκανε λόγο για τη σχετικά περιορισμένη άμεση ανακεφαλαιοποίηση των προβληματικών τραπεζών που θα επιλέγεται από τον ESM ως έσχατη καταφυγή, τους κανόνες απορρόφησης των ζημιών από τους πιστωτές και τους ακάλυπτους καταθέτες, με έμφαση στα εργαλεία της εσωτερικής διάσωσης, και τη σχεδιαζόμενη αλληλουχία υιοθέτησης όλων των στοιχείων της τραπεζικής ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της μακράς δεκαετούς περιόδου δημιουργίας του ταμείου εξυγίανσης, το οποίο στο τέλος θα διαθέτει κεφάλαια που θα καλύπτουν περίπου το 1% όλων των ασφαλισμένων καταθέσεων.

Όπως είπε ο κ. Παπαδήμος, η υιοθέτηση ενός περιορισμένου επιμερισμού κινδύνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο ίσως δεν συνεισφέρει σημαντικά στην προστασία της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας σε μεσοπρόθεσμη βάση.

Για τους στόχους της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ μίλησε από την πλευρά ο αντιπρόεδρός της Vitor Constancio που έλαβε το λόγο μετά τον κ. Παπαδήμο.

Υποστήριξε ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική στοχεύει από τη μία πλευρά στην αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού και από την άλλη στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, κυρίως μέσω της αγοράς των δανείων.

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, η παρατεταμένη περίοδος χαμηλού πληθωρισμού θα είναι επιζήμια για τις χώρες της ζώνης του ευρώ, καθώς δυσχεραίνει το λόγο του χρέους ως προς το ΑΕΠ.

Ο ίδιος επανέλαβε τις τελευταίες δηλώσεις του διοικητή της Ευρωτράπεζας Μάριο Ντράγκι, τονίζοντας κατηγορηματικά πως η ΕΚΤ βρίσκεται σε ετοιμότητα για τη λήψη μέτρων προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού.

Αναφέρθηκε δε σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού από την ΕΚΤ, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά.

«Η ΕΚΤ δεν άφησε κανένα περιθώριο να αμφισβητηθεί η αποφασιστικότητά της να αποτρέψει οποιαδήποτε πτωτική πληθωριστική εξέλιξη στην ευρωζώνη» σημείωσε σχετικά.

Τέλος, ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Harvard Μπέντζαμιν Φρίντμαν τάχθηκε υπέρ μίας δραστικής ρύθμισης του χρεών των χωρών της ευρωζώνης που βρίσκονται σε κρίση, με στόχο την επιστροφή σε βιώσιμη ανάπτυξη.

Όπως είπε, απαιτείται τόσο η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, όσο και η διαγραφή του, ώστε να έχουν αποτέλεσμα οι πολιτικές στήριξης της οικονομίας.

Ο ίδιος μάλιστα αναφέρθηκε δηκτικά στη Γερμανία, σημειώνοντας ότι δεν μπορεί να είναι η μόνη χώρα στη σύγχρονη οικονομική ιστορία της Ευρώπης που πέτυχε δραστική αναδιάρθρωση του χρέους της και σήμερα μπλοκάρει μία ανάλογη εξέλιξη σε χώρες που το έχουν ανάγκη.

Την εκδήλωση διέκοψε τουλάχιστον τρεις φορές μικροομολογιούχος που βρέθηκε στην αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, ζητώντας από τον κ. Παπαδήμο να του δώσει μία απάντηση για το πώς θα αποζημιωθεί για τις απώλειες που υπέστη από το PSI.

Τελικώς αποχώρησε αφού ο πρώην Πρωθυπουργός του είπε πως το θέμα της ημερίδας είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νομισματική πολιτική και όχι οι επιπτώσεις από το κούρεμα του ελληνικού χρέους στους ομολογιούχους.

Στουρνάρας: Νούμερο 1 πρόβλημα η υποχρηματοδότηση των επιχειρήσεων

Την υποχρηματοδότηση των επιχειρήσεων στην ευρωζώνη, λόγω των προβλημάτων που έχει δημιουργήσει στις τράπεζες η κρίση χρέους, χαρακτήρισε ο πρώην υπουργός Οικονομικών και νέος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, ως το πιο σημαντικό πρόβλημα σήμερα στην Ευρώπη.

Μιλώντας στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Τραπεζική Ένωση και Νομισματική Πολιτική στην Ευρώπη», ο κ. Στουρνάρας τόνισε πως η φυσιογνωμία της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι τραπεζοκεντρική, κι ως εκ τούτου η ανάπτυξη θα προέλθει από την αύξηση της χρηματοδότησής της από τα πιστωτικά ιδρύματα.

Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί το πλαίσιο εφαρμογής των νέων μέτρων χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), καθώς υπάρχει ο κίνδυνος οι πιστώσεις αυτές να αποδειχθούν ανεπαρκείς για την περιφέρεια της ευρωζώνης λόγω έλλειψης επαρκών καλύψεων από τις τράπεζες της περιοχής.

Ο ίδιος πάντως σημείωσε ότι η δημιουργία της τραπεζικής ένωσης αποτελεί το πρώτο σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της οικονομικής ενοποίησης στην Ευρώπη, υπογραμμίζοντας ότι η διαδικασία του σχεδιασμού της που ξεκίνησε το 2009 έχει φτάσει στο τέλος της, και πλέον πλησιάζει η εφαρμογή της.

Με το κόψιμο του ομφάλιου λώρου μεταξύ δημοσίου και τραπεζών, προλαμβάνοντας μελλοντικές κρίσεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα, τόνισε ο πρώην υπουργός.

«Αυτό θα συμβάλει στο να κλείσει η ψαλίδα στο κόστος δανεισμού τραπεζών με έδρα σε διαφορετικό κράτος – μέλος της Ευρωζώνης», σημείωσε ο κ. Στουρνάρας.

Όπως εξήγησε, με τους νέους κανόνες και τη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης, το κόστος χρηματοδότησης κάθε τράπεζας θα εξαρτάται όχι από τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας από την οποία προέρχεται, αλλά από τους δείκτες κεφαλαιακής της επάρκειας.