Μια σιδερένια βέρα σε αντικατάσταση μιας χρυσής, που δόθηκε υποχρεωτικά στις γερμανικές αρχές για τη χρηματοδότηση του πολέμου. Ένα σπιρτόκουτο εκατό ετών που περιέκλειε το τελευταίο μήνυμα ενός σκοτσέζου αρχιλοχία προς την οικογένειά του προτού αναχωρήσει για το μέτωπο στη Γαλλία όπου σκοτώθηκε. Προπαγανδιστικές αφίσες και καρτ-ποστάλ με ροδαλά παιδάκια ζωσμένα όπλα. Μετάλλια, κράνη, νομίσματα. Εκπληκτικά σκίτσα που ένας γερμανός στρατιώτης, αιχμάλωτος πολέμου στη Γαλλία, έστελνε στη γυναίκα του. Ένα ζευγάρι προσθετικά πόδια ενός κύπριου στρατιώτη που έχασε τα δικά του στο Μακεδονικό μέτωπο. Μια δερματόδετη Βίβλος, τσακισμένη από θραύσμα οβίδας, που έσωσε τη ζωή ενός γερμανού στρατιώτη στα χαρακώματα. Η αλληλογραφία μιας Αγγλίδας με έναν άγνωστο, στρατιώτη στο μέτωπο, για να τον εμψυχώσει –μετά το τέλος του πολέμου, έγινε σύζυγός της. Δέκα κάρτες, μέρος η καθεμία ενός παζλ, που έστελνε σταδιακά ένας ιρλανδός στρατιώτης στη μητέρα του. Κι άλλο σπιρτόκουτο, τεκμήριο φιλίας ενός αεροπόρου της βρετανικής RAF και ενός γερμανού στρατιώτη, αιχμαλώτου πολέμου.
Οι ιστορίες που αφηγούνται τα πάσης λογής τεκμήρια από τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο είναι ανεξάντλητες. Διατυπωμένες με λόγια, βρίσκονται σε επιστολικά δελτάρια, σε σημειωματάρια των χαρακωμάτων, σε καρτ-ποστάλ. Άλλες συνδέονται με αντικείμενα, μη γραπτά ντοκουμέντα, που αφηγούνται όμως με δυνατή φωνή ιστορίες που μιλούν για τη φρίκη του πολέμου αλλά και για την ανθρωπιά που φυτρώνει σαν τη «μυστική παπαρούνα» του Μυριβήλη μέσα στη βιαιότητα των θανατηφόρων εχθροπραξιών.
Περισσότερα από 60.000 ιδιωτικά τεκμήρια για τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1914-1918) έχει συλλέξει τα τελευταία δύο χρόνια η Europeana, η ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη. Tεκμήρια υλικά (φωτογραφίες, επιστολές, καρτ-ποστάλ, ημερολόγια, χάρτες, μετάλλια, νομίσματα, κράνη κτλ.) αλλά και τεκμήρια άυλα (οικογενειακές και άλλες ιστορίες σχετικά με τον Μεγάλο Πόλεμο που επιθυμεί κάποιος να αφηγηθεί και να καταγραφούν). Το υλικό αυτό προστίθεται στις 600 ώρες φιλμ και στα 400.000 αντικείμενα από εθνικές συλλογές αποκαλύπτοντας το κόστος του «Μεγάλου Πολέμου» των 19 εκατ. θυμάτων σε επίπεδο προσωπικό.
Η συλλογή υλικού γίνεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Europeana 1914-1918» και έχει πραγματοποιηθεί σε είκοσι ευρωπαϊκές χώρες. Τώρα ήρθε η σειρά της Ελλάδας. Η Europeana καλεί όσους έχουν μια ιστορία να αφηγηθούν ή υλικό που αφορά τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο να το προσκομίσουν σε πέντε σημεία συλλογής σε όλη την Ελλάδα προκειμένου να καταγραφεί και να ψηφιοποιηθεί, προτού επιστραφεί στους κατόχους.
Η συλλογή του υλικού αρχίζει από την Αθήνα και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Πανεπιστημίου 32), την Παρασκευή 20 και το Σάββατο 21 Ιουνίου (10 π.μ.-5.30 μ.μ.).
«Για την Ελλάδα ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η συνέχεια του σήμαινε πολλά, την απαρχή του εθνικού διχασμού, την ένταξη στις δυνάμεις της Αντάντ, το διπλασιασμό της Ελλάδας με την απελευθέρωση υπόδουλων περιοχών του ελληνισμού, την ελπίδα για την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, την Μεγάλη Ιδέα και την Μικρασιατική Καταστροφή. Η πρωτοβουλία της Europeana 1914-1918 να καταγράψει ανείπωτες ιστορίες για ανθρώπους, φωτογραφίες, κειμήλια, ημερολόγια, αντικείμενα, επιστολές, ταχυδρομικά δελτάρια και ότι άλλο θα μπορέσει να διαφυλάξει στην ψηφιακή συλλογική μνήμη τη θηριωδία και τον όλεθρο του πολέμου, βρίσκει την ΕΒΕ έτοιμη να συνδράμει στην συλλογική πανευρωπαϊκή προσπάθεια» σχολιάζει ο διευθυντής της ΕΒΕ Φίλιππος Τσιμπόγλου.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα η δράση φιλοξενείται την Παρασκευή 27 και το Σάββατο 28 Ιουνίου, στις Δημόσιες Βιβλιοθήκες Βέροιας και Χανίων και στις Δημοτικές Βιβλιοθήκες Θεσσαλονίκης και Σερρών. Όσοι δεν μπορούν να προσέλθουν στα σημεία συλλογής, μπορούν να σκανάρουν το έντυπο υλικό ή να φωτογραφίσουν τα λοιπά τεκμήρια και να τα μεταφορτώσουν σε αυτή την ιστοσελίδα.
Υπεύθυνη για τη διοργάνωση των δράσεων στην Ελλάδα είναι η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας, ως επίσημος εταίρος του προγράμματος Europeana Awareness (στο οποίο εντάσσεται το πρόγραμμα «Εuropeana 1914-1918»), και η Future Library με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Δείτε περισσότερα για το πρόγραμμα στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στο «Βήμα» η εκτελεστική διευθύντρια της Εuropeana Τζιλ Κάζινς.
