Γιατί «κόλλησε» η επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες

Σταθεροποιητικά κινούνται τα επίπεδα των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες από το τέλος του 2012 μέχρι και σήμερα, παρά τη βελτίωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και την απομάκρυνση του κινδύνου εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τόσο το 2013 όσο και στις αρχές του 2014 ο περιορισμός της αβεβαιότητας συνέβαλε σε επαναπατρισμό κεφαλαίων τα οποία ήταν τοποθετημένα σε καταθέσεις και χρεόγραφα στο εξωτερικό, όπως επίσης και στην επανακατάθεση τραπεζογραμματίων τα οποία είχαν αποθησαυριστεί κατά την κορύφωση της κρίσης.

Εν τούτοις, οι καταθέσεις στα πιστωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα υποχώρησαν. Η Τράπεζα της Ελλάδος θεωρεί πως η εξέλιξη αυτή είναι συνεπής με την πτωτική πορεία του ΑΕΠ, του επιπέδου των τιμών και του μέσου ονομαστικού επιτοκίου καταθέσεων, μεταβλητών που ασκούν, με χρονικές υστερήσεις, θετική επίδραση στη ζήτηση καταθέσεων.

Στην έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική 2012-2013 η κεντρική τράπεζα επισημαίνει σχετικά πως από διαφορετική σκοπιά, αυτή της προσφοράς χρήματος, «είναι δυνατόν να υποστηριχθεί ότι στη μείωση των καταθέσεων συνέβαλε και το ότι, εξαιτίας του περιορισμού που συνέχισε να παρατηρείται στη χορήγηση τραπεζικής χρηματοδότησης, περιορίστηκε αντίστοιχα το άνοιγμα νέων λογαριασμών πελατών όπου πιστώνεται το προϊόν των δανείων».

Αναλυτικότερα, μεταξύ τέλους 2012 και Απριλίου 2014 οι καταθέσεις μιας ημέρας των νοικοκυριών κατέγραψαν μείωση (κατά -2,4%). Αντίθετα, οι καταθέσεις προθεσμίας αυτού του τομέα αυξήθηκαν (κατά 0,9%) λόγω περιορισμού της προτίμησης για ρευστότητα κατόπιν της υποχώρησης της αβεβαιότητας και παρά τη μείωση της (θετικής) διαφοράς μεταξύ επιτοκίου καταθέσεων προθεσμίας και καταθέσεων μιας ημέρας.

Από την άλλη πλευρά, οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων υποχώρησαν κατά 1,2%. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του νομισματικού μεγέθους Μ3, στο οποίο δεν περιλαμβάνεται το νόμισμα που βρίσκεται σε κυκλοφορία και το οποίο αποτελείται κατά 90% από τις προαναφερθείσες κατηγορίες καταθέσεων, διαμορφώθηκε σε θετικά επίπεδα κατά το μεγαλύτερο μέρος της εξεταζόμενης περιόδου, από τον Δεκέμβριο του 2012 έως και το τέλος του εφετινού Απριλίου.

Ωστόσο, σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος, οι μεγαλύτερες μεταβολές αφορούσαν τις καταθέσεις των μη κατοίκων (-27,7%) και της γενικής κυβέρνησης (+26,9%). Η υποχώρηση των καταθέσεων των μη κατοίκων αντανακλά σε κάποιο βαθμό τεχνικούς παράγοντες (π.χ. ενδοομιλικές συναλλαγές των τραπεζών), ενώ η αύξηση των καταθέσεων της γενικής κυβέρνησης αντανακλά κυρίως την εισροή δανειακών πόρων από την ΕΕ και το ΔΝΤ προς το Ελληνικό Δημόσιο.

«Καθώς θα ανακάμπτει η οικονομική δραστηριότητα, η αποταμίευση των νοικοκυριών και η ζήτηση καταθέσεων θα αυξηθούν, ενώ βαθμιαία θα χορηγούνται περισσότερα νέα δάνεια, εξέλιξη που θα συμβάλει σε αύξηση και του όγκου των νέων καταθέσεων» τονίζει σχετικά η Τράπεζα της Ελλάδος.

Και προσθέτει πως η επιστροφή αποθησαυρισμένων τραπεζογραμματίων και καταθέσεων από το εξωτερικό αλλά και γενικότερα οι εισροές κεφαλαίων που συμβάλλουν στη δημιουργία χρήματος στην Ελλάδα θα εντείνονται όσο θα συγκεντρώνονται και άλλες ενδείξεις ότι η ελληνική οικονομία ξεπερνά την κρίση.