Χρησιμοποιώντας έναν ειδικό υποδοχέα που υπάρχει στη μουσούδα τους, οι νυχτερίδες βαμπίροι της Νοτίου Αμερικής αντιλαμβάνονται τη θερμότητα που εκπέμπουν τα αγγεία των θυμάτων τους και μπορούν έτσι να βυθίζουν τα δόντια τους στο πιο ζουμερό σημείο.

Οι περισσότερες νυχτερίδες τρέφονται με έντομα ή με νέκταρ, στη Λατινική Αμερική όμως υπάρχουν και τρία είδη που προτιμούν το φρέσκο αίμα. Επιτίθενται στη διάρκεια της νύχτας, συνήθως σε κοπάδια οικόσιτων ζώων, και καταναλώνουν το 70 με 80 τοις εκατό του σωματικού τους βάρους σε κάθε γεύμα.

Περιστασιακά, πάντως, δεν λένε όχι σε μια γουλιά ανθρώπινου αίματος -πολλές φορές μάλιστα προκαλούν κρούσματα λύσσας σε ανθρώπους.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο εξέτασαν το πιο κοινό από τα τρία είδη, τον βαμπίρο Desmodus rotundus, δείγματα του οποίου αιχμαλωτίστηκαν στη Βενεζουέλα.

Διαπίστωσαν ότι η αιμοδιψής νυχτερίδα έχει στο κεφάλι της ένα μόριο-υποδοχέα που υπάρχει στην επιφάνεια των νευρικών απολήξεων στο δέρμα. Ο υποδοχέας ενεργοποιείται από τη θερμότητα και μπορεί να ανιχνεύει από απόσταση 20 εκατοστών τη ζέστη των αγγείων που περνούν κάτω από το δέρμα.

Εξελικτικό το υπερευαίσθητο ραντάρ

Αυτό το μοριακό «ραντάρ» με το οποίο οι βαμπίροι καταλαβαίνουν πού πρέπει να δαγκώσουν είναι ένα περίεργο προϊόν της εξέλιξης.

Το γονίδιο του υποδοχέα, με την ονομασία Trpv1, υπάρχει και σε όλα τα άλλα είδη νυχτερίδων και γενικότερα σε όλα τα θηλαστικά. Στην κανονική του μορφή, ο υποδοχέας δημιουργεί ένα αίσθημα πόνου όταν το δέρμα εκτεθεί σε μεγάλες θερμοκρασίες, συνήθως άνω των 43 βαθμών Κελσίου.

Ο βαμπίρος D.rotundus έχει αυτόν τον «κανονικό» υποδοχέα σε όλο το σώμα εκτός από το κεφάλι. Στην περιοχή της μουσούδας φέρει την τροποποιημένη μορφή του Trpv1, ο οποίος ενεργοποιείται σε χαμηλότερη θερμοκρασία (περίπου 31 βαθμούς Κελσίου) και αντί να προκαλεί πόνο κατευθύνει τα δόντια της νυχτερίδας στο κατάλληλο σημείο.

Η θερμοκρασία ενεργοποίησης του υποδοχέα μετρήθηκε έπειτα από την εισαγωγή του αντίστοιχου γονιδίου σε έμβρυα βατράχου, τα οποία είναι πιο εύκολο να μελετηθούν στο εργαστήριο.

Ασαφές παραμένει ακόμα το πότε εμφανίστηκε η τροποποιημένη μορφή του υποδοχέα στη διάρκεια της εξέλιξης: «Εικάζουμε ότι αυτή η ικανότητα εξελίχθηκε τα τελευταία 25 εκατομμύρια χρόνια, από τότε που οι νυχτερίδες βαμπίροι διαχωρίστηκαν από την εξελικτική γραμμή των συγγενών τους που τρέφονται με έντομα» λέει ο Νίκολας Ινγκόλια, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».