ΓΑΛΙΛΑΙΑ.
Εμεινα την περασμένη εβδομάδα τρεις μέρες στο κιμπούτς Κφαρ Γκιλαντί (από το όνομα του ιδρυτή του Ισραήλ Γκιλαντί, ο οποίος με μια ομάδα νεαρών εβραίων εγκαταστάθηκε το 1916 εδώ, στην Ανω Γαλιλαία, μια ανάσα από τα σύνορα με τον Λίβανο, και με την οικονομική βοήθεια του βαρόνου Ρότσιλντ έκτισε την πρώτη αγροικία). Στις 6 Αυγούστου πέρυσι, κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών με τη Χεζμπολάχ, μια ρουκέτα τύπου «Κατιούσα» που εξαπέλυσε η Χεζμπολάχ σκότωσε 12 ισραηλινούς στρατιώτες δίπλα στο κιμπούτς την ώρα που ετοιμάζονταν να συμμετάσχουν στις εχθροπραξίες.
«Από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Αυτό ήταν το δόγμα σύμφωνα με το οποίο δημιουργήθηκαν τα κιμπούτς στην Παλαιστίνη από τις αρχές του 20ού αιώνα και λειτουργούν ως τις μέρες μας. Σήμερα το δόγμα έχει αλλάξει: «Από τον καθένα σύμφωνα με τις προτιμήσεις του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».
Η ζωή στο κιμπούτς είναι ήρεμη και σε τίποτε δεν θυμίζει τις μέρες του περασμένου πολέμου. Αλλά οι κάτοικοι παραμένουν προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο.
«Εζησα για πάνω από 60 χρόνια με το μπαζούκας κάτω από το κρεβάτι μου» μου είπε ένας από αυτούς που έχει περάσει τα 80.
Η ιστορία του Κφαρ Γκιλαντί είναι από τις συναρπαστικότερες, αφού βρίσκεται σε περιοχή στρατηγικής σημασίας από όπου διακινούνταν λαθρέμποροι και εθελοντές μαχητές αμέσως μετά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η εξουσία στην Παλαιστίνη πέρασε από τους Οθωμανούς στους Βρετανούς. Οι κάτοικοί του με περηφάνια δείχνουν την αποθήκη όπου έκρυβαν τα όπλα, την οποία παρά τις εξονυχιστικές έρευνες οι Βρετανοί δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν. Ούτε και σήμερα είναι άλλωστε εύκολο. Πάνω σε μια χαμηλή βάση είναι βιδωμένο ένα μηχάνημα για άλεσμα σιτηρών και καλαμποκιού, τα οποία προορίζονται για ζωοτροφές. Αν όμως δώσεις σε μία από τις βίδες μισή στροφή με το κλειδί, όλη η βάση, κάτω από την οποία υπάρχουν δύο ράγες, γλιστράει ένα μέτρο προς το πλάι και αποκαλύπτει την κρύπτη που οδηγεί στην αποθήκη. Χαρακτηριστικό του συνωμοτικού πνεύματος που χαρακτήριζε τη στρατιωτική – και όχι μόνο – δράση των μελών του κιμπούτς είναι το ότι μόλις πρόσφατα αποκάλυψαν το μυστικό οι νεότεροι κάτοικοί του.
Το Κφαρ Γκιλαντί εξακολουθεί να εκφράζει το πνεύμα των κιμπούτς, που είναι συνδυασμός σιωνισμού και σοσιαλισμού. Οι κάτοικοί του – σοσιαλιστές και ακρίτες ταυτοχρόνως – αισθάνονται περήφανοι για τη ζωή τους εδώ και πιστεύουν ότι τα κιμπούτς δημιούργησαν το κράτος του Ισραήλ. Κάποιοι νοσταλγούν ακόμη τις παλιές ουτοπικές ιδέες για τη δημιουργία μικρών κοινωνιών απόλυτης ισότητας, και αυτοί όμως πιστεύουν ότι τα κιμπούτς θα επιβιώσουν μόνο αν ακολουθήσουν τις επιταγές της ελεύθερης αγοράς.
Σήμερα η οικονομία του Κφαρ Γκιλαντί δεν στηρίζεται μόνο στη γεωργία και στην κτηνοτροφία αλλά και στην εκμετάλλευση ενός λατομείου όπως και στο ξενοδοχείο που έχει χτιστεί στο κέντρο του οικισμού, από όπου φαίνονται τα υψίπεδα του Γκολάν. Ανήκει στα αριστερά λεγόμενα κιμπούτς και από τα τελευταία που ιδιωτικοποιήθηκαν υπό την πίεση των τραπεζών και της κυβέρνησης, που περιόρισε δραστικά τις επιδοτήσεις.
Στα κιμπούτς οφείλεται εν μέρει η εικόνα που έχει για τη δομή του Ισραήλ ο υπόλοιπος κόσμος και γι’ αυτό σε πάμπολλες περιπτώσεις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις υπήρξαν διστακτικές στο να ασκήσουν κριτική στην ισραηλινή εξωτερική πολιτική ακόμη και όταν με αυτή δεν συμφωνούσε η πλειονότητα της κοινής γνώμης στο εσωτερικό του ίδιου του Ισραήλ. Ας σημειωθεί ότι μολονότι οι κάτοικοι των κιμπούτς αποτελούν το 7% του πληθυσμού της χώρας εν τούτοις οι εκπρόσωποί τους στην κνεσέτ, την ισραηλινή Βουλή, φτάνουν στο 14%.
Τα κιμπούτς ήταν πραγματικά κοινόβια. Σε όλα σχεδόν άνδρες και γυναίκες απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα, όταν στον υπόλοιπο κόσμο οι τελευταίες δεν είχαν καν κατακτήσει το δικαίωμα της ψήφου. Στο Κφαρ Γκιλαντί εξακολουθούν να λειτουργούν η αίθουσα κοινής εστίασης και οι παιδικοί σταθμοί. Παλαιότερα, τα παιδιά δεν έμεναν με τους γονείς τους αλλά οι τελευταίοι τα επισκέπτονταν μετά τη δουλειά τους για δύο με τρεις ώρες τη μέρα. Η αγωγή και η ανατροφή των παιδιών ήταν αποκλειστικά προνόμιο και υποχρέωση της κοινότητας.
Τώρα βέβαια όλα αυτά έχουν αλλάξει. Τα κιμπούτς παρακμάζουν. Παρά ταύτα, πολλοί υποστηρίζουν ότι μπορεί μεν να πάψουν να είναι μικρογραφίες της σοσιαλιστικής ουτοπίας, ο ρόλος τους όμως στη στρατιωτική δομή και οργάνωση του Ισραήλ θα παραμείνει σημαντικός. Αρκεί μόνο να θυμηθούμε ότι ο Μοσέ Νταγιάν, ο στρατηγός του Πολέμου των Εξι Ημερών, υπήρξε γέννημα θρέμμα των κιμπούτς.
