Ε κρηκτική είναι η κατάσταση στη «Στέγη του Κόσμου», το Θιβέτ, λίγους μόνο μήνες πριν από τη φαντασμαγορική τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου. Η «αυτόνομη» κινεζική επαρχία στρατοκρατείται, το ρεύμα της προσέλευσης ξένων τουριστών έχει διακοπεί και η εξέγερση των ντόπιων, με αιχμή του δόρατος τους βουδιστές μοναχούς, εξαπλώνεται υπόγεια, μετά τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ξέσπασαν πριν από δύο εβδομάδες, με αφορμή την επέτειο του ματωμένου ξεσηκωμού του 1959- τότε που ο Δαλάι Λάμα πήρε τον δρόμο της εξορίας, ενώ η χώρα μέτρησε 80.000 νεκρούς.

Το χειρότερο για την Κίνα, στην κορύφωση της ολυμπιακής προετοιμασίας της, είναι ότι πρέπει πλέον να αντιμετωπίσει τις ισχυρές πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ΗΠΑ, που απειλούν ακόμη και με «πολιτικό μποϊκοτάζ» της τελετής έναρξης την ημέρα των τριών τυχερών οκτώ- στις 8.8.2008- σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα βίαια κινεζικά μέτρα καταστολής στο Θιβέτ. Το θέμα, κατόπιν γαλλικής εισήγησης, θα συμπεριληφθεί στην ατζέντα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων των Ευρωπαίων Υπουργών Εξωτερικών στη Σλοβενία.

Οι μοναχοί
Το κλίμα επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο μετά την προχθεσινή επιτυχημένη διαμαρτυρία θιβετιανών μοναχών στην πρωτεύουσα του Θιβέτ Λάσα. Περίπου 30 μοναχοί κατόρθωσαν να «παρενοχλήσουν» την επίσημη συνέντευξη Τύπου ενώπιον πολυμελούς ομάδας ξένων δημοσιογράφων που έλαβε χώρα σε έναν από τους σημαντικότερους βουδιστικούς ναούς, στον ναό Τζοκχάνγκ, στην παλαιά ιστορική πόληστον ίδιο ναό όπου σημειώθηκαν οι αιματηρές ταραχές στις 14 Μαρτίου με τους δεκάδες νεκρούς.

Η εξόριστη (στην Ινδία, όπου ζει και ο Δαλάι Λάμα) κυβέρνηση του Θιβέτ υποστηρίζει ότι από τις 10 Μαρτίου, όταν άρχισαν οι διαδηλώσεις στη Λάσα και στις ανατολικές επαρχίες, κυρίως το Κιανγκχάι, έχουν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον 140 άνθρωποι και έχουν τραυματιστεί περισσότεροι από 1.000, ενώ οι συλλήψεις φθάνουν στις 400. Αντιθέτως, οι κινεζικές αρχές κάνουν λόγο για μόνον 22 νεκρούς, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι «αθώοι πολίτες»: κινέζοι καταστηματάρχες, θύματα «λεηλασιών» από τους ντόπιους. Το προπαγανδιστικό «ταξίδι γνωριμίας» διοργανώθηκε από το Πεκίνο για να «δείξει την αλήθεια» στους προκατειλημμένους, υποτίθεται, εκπροσώπους του διεθνούς Τύπου. Η ομάδα των 26 ξένων δημοσιογράφων ήταν η πρώτη που έλαβε άδεια να επισκεφθεί την πρωτεύουσα του Θιβέτ μετά την 14η Μαρτίου. Οι βουδιστές μοναχοί όμως διέκοψαν την παρέμβαση κινέζου αξιωματούχου την ώρα που μιλούσε για τις πρόσφατες ταραχές, κατηγορώντας τον ότι ψεύδεται και φωνάζοντας συνθήματα υπέρ του Δαλάι Λάμα.

Οι κινέζοι αστυνομικοί απέφυγαν τη χρήση βίας μπροστά στις κάμερες, αλλά διέκοψαν απότομα τη συνέντευξη και ανάγκασαν τους δημοσιογράφους να εγκαταλείψουν τον χώρο. Ωστόσο στις πρώτες ανταποκρίσεις τους οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι φυσικά παρακολουθούνται από κινέζους αξιωματούχους σε κάθε βήμα τους, περιγράφουν μια εικόνα καταστροφής στην πόλη, με πολλά πυρπολημένα κτίρια και συνεχείς αστυνομικούς ελέγχους. Οχι ακριβώς η καλύτερη ατμόσφαιρα για τη μεγαλύτερη αθλητική- και όχι μόνο- διοργάνωση της χρονιάς.

Εμφανώς ανήσυχοι για τη συζήτηση στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, αλλά και για τους πολυάριθμους ευρωπαίους ηγέτες και αξιωματούχους που έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα παραστούν στην τελετή έναρξης, το Πεκίνο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ενωση να μη στείλει «λάθος μήνυμα» στον Δαλάι Λάμα και επανέλαβε ότι το Θιβέτ είναι εσωτερική υπόθεση της Κίνας. Την ανησυχία του για την κατάσταση στο Θιβέτ εξέφρασε όμως και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον κινέζο πρόεδρο Χου Τζιντάο, τον οποίο προέτρεψε να αρχίσει διάλογο με τον Δαλάι Λάμα. Ωστόσο ο κατά κόσμον Τενζίν Γκιάτσο, ο βραβευμένος με Νομπέλ Ειρήνης το 1989 14ος Δαλάι Λάμα, δεν δείχνει ικανός- ή διατεθειμένος- να ηγηθεί της εξέγερσης. Ζει στη Βόρεια Ινδία, στην πόλη Νταραμσάλα, στη «μικρή Λάσα» μαζί με 85.000

θιβετιανούς εμιγκρέδες, και έχει από χρόνια εγκαταλείψει την πολιτική της ανεξαρτησίας. Η ως τώρα διπλωματική στάση του- αποδέχεται το Θιβέτ ως αναπόσπαστο κομμάτι της Κίνας- δεν έχει ωφελήσει, αφού το Πεκίνο τον αντιμετωπίζει σαν «αποσχιστικό παράγοντα».

Πριν από λίγο καιρό, βέβαια, ο κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Τζιαμπάο είπε ότι ο διάλογος με τον πνευματικό ηγέτη του Θιβέτ- τον «καλόγερο με τα Gucci», όπως τον αποκαλούν σκωπτικά οι επικριτές του- μπορεί να ξαναρχίσει, αρκεί να μην τεθεί θέμα ανεξαρτησίας της επαρχίας. Τα μόνα θέματα που ουσιαστικά εγείρει πλέον ο 73χρονος Δαλάι Λάμα είναι περισσότερη αυτονομία και σεβασμό στη γλώσσα και στον πολιτισμό των Θιβετιανών. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Στέγη του Κόσμου έχει πάρει για τα καλά φωτιά. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αναταραχή από το 1989, όταν ο στρατιωτικός νόμος επιβλήθηκε για τελευταία φορά από τις κινεζικές αρχές. Το κλείσιμο μοναστηριών και οι διώξεις επιτείνουν το αρνητικό κλίμα. Είναι πλέον φανερό ότι χάρη στην εξέγερση στο Θιβέτ η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων τείνει να μετατραπεί σε πολιτικό μπούμερανγκ για την Κίνα. Η δημόσια εικόνα της Λαϊκής Δημοκρατίας σπιλώνεται όλο και περισσότερο καθώς οι αναφορές για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πυκνώνουν. Είναι ενδεικτικό ότι τα κινεζικά εγχώρια ΜΜΕ αποσιώπησαν πλήρως τις εξελίξεις στη Λάσα «μπλοκάροντας», σε συμφωνία με τις ξένες εταιρείες, και όσες ιστοσελίδες κρίθηκαν επικίνδυνες για το καθεστώς και την επίσημη προπαγάνδα του. Κακά τα ψέματα όμως: πέρα από τη ρητορική και τις εκατέρωθεν «αυστηρές» δηλώσεις, κανένας από τους ισχυρούς της γης δεν προτίθεται να χαλάσει το ολυμπιακό πάρτι των δισεκατομμυρίων δολαρίων για το δύσμοιρο Θιβέτ. Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος δήλωσε από τη Βρετανία «σοκαρισμένος» μετά τα γεγονότα, είναι ο ίδιος άνθρωπος που πριν από λίγο καιρό υπέγραφε χαμογελαστός εμπορικές συμφωνίες ύψους 20 δισ. δολαρίων στο πρώτο ταξίδι του στην Κίνα – όπου απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε νύξη για την κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων… Τα αποθέματα ουρανίου
Για την Κίνα το Θιβέτ είναι αδιαπραγμάτευτο- απαραίτητο στρατηγικά, οικονομικά, πολιτικά και κυρίως συμβολικά. Η οικονομική του ιδίως σημασία είναι τεράστια όχι μόνο διότι κρύβει στα σωθικά των βουνών του έναν πραγματικό θησαυρό με πάσης φύσεως πολύτιμα και βιομηχανικά μέταλλα- μεταξύ των οποίων τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα ουρανίου και το 40% των γνωστών αποθεμάτων σιδήρου της Κίνας-, αλλά και διότι είναι το «υδραγωγείο» της Ασίας· από αυτό πηγάζουν σχεδόν όλα τα μεγάλα ποτάμια της Ασίας: ο Γιανγκτσέ, ο Μεκόνγκ, ο Ινδός, ακόμη και δύο μεγάλοι παραπόταμοι του Γάγγη.

Γι΄ αυτό άλλωστε και η ιστορία του Θιβέτ είναι γεμάτη από κινεζικές κατακτήσεις: οι διεκδικήσεις της Κίνας στο Οροπέδιο του Θιβέτ εμφανίζονται ήδη από την πρώτη χιλιετία. Κατακτητές ο τόπος γνώρισε πολλούς: τους Μογγόλους του Τζένγκις Χαν, τους Κινγκ, τους Μαντσού. Ο βουδισμός επικρατεί από τον 7ο αιώνα, αλλά ο πρώτος Δαλάι Λάμα αναγνωρίζεται αρχηγός του κράτους μόλις τον 17ο αιώνα. Το 1913 το Θιβέτ θα κηρύξει την ανεξαρτησία του. Το 1950 όμως ο Μάο Τσε Τουνγκ θα το «απελευθερώσει», με μια μαζική επίθεση που θα σχεδιάσει ο νεαρός τότε Ντενγκ Χσιάο Πινγκ . Η εξέγερση του 1959 θα πνιγεί στο αίμα και το μεγάλο οροπέδιο, που ξεπερνά το 1,2 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα, θα διαιρεθεί σε κινεζικές επαρχίες. Η σημερινή αυτόνομη επαρχία του Θιβέτ δεν είναι παρά το 1/3 αυτής της έκτασης.