Με μια ιστορική διακήρυξη ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (IRA) ανακοίνωσε ότι αφοπλίζεται και τερματίζει τον ένοπλο αγώνα εναντίον της βρετανικής κυριαρχίας στη Βόρεια Ιρλανδία. Επειτα από 30 χρόνια βίας, τα όπλα του IRA «σίγησαν» την περασμένη Πέμπτη. Για πόσο; Ο IRA έχει καταθέσει τα όπλα πολλές φορές στο παρελθόν και τα έχει ξανασηκώσει, ξεθάβοντάς τα στην κυριολεξία, χρόνια ή και γενιές αργότερα.


«H ηγεσία του IRA διέταξε επισήμως τον τερματισμό της ένοπλης εκστρατείας» γράφει η ανακοίνωση του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για 3.600 δολοφονίες στη διάρκεια της ένοπλης δράσης του.


H οργάνωση δεσμεύεται πλέον στην πολιτική διαδικασία και την επιδίωξη των στόχων της με αποκλειστικώς ειρηνικά μέσα. H κίνηση γέννησε νέες ελπίδες ως προς την αναβίωση των παγωμένων συνομιλιών για τη μόνιμη πολιτική διευθέτηση στη Βόρεια Ιρλανδία.


H απόφαση για τον τερματισμό της ένοπλης βίας είναι το αποτέλεσμα διαλόγου στο εσωτερικό της οργάνωσης, έπειτα από πρόσκληση του Τζέρι Ανταμς, ηγέτη του Σιν Φέιν, του πολιτικού βραχίονα του IRA. Ο Τζέρι Ανταμς χαιρέτισε τη «θαρραλέα και αξιόπιστη» απόφαση του IRA.


H οργάνωση δέχθηκε ασφυκτικές πιέσεις για τον τερματισμό της ένοπλης δράσης μετά τη ληστεία του περασμένου Δεκεμβρίου στην τράπεζα Northern Bank του Μπέλφαστ, με λεία 42 εκατ. ευρώ.


Ακολούθησε, τον Ιανουάριο, η δολοφονία του καθολικού Ρόμπερτ Μακ Κάρτνεϊ, επίσης στο Μπέλφαστ. Υστερα από αυτήν τη δολοφονία, ο IRA είχε κάνει την πρωτοφανή πρόταση προς τους συγγενείς του θύματος να εκτελέσει τους δολοφόνους του 33χρονου Μακ Κάρτνεϊ, οι οποίοι, όπως αποκαλύφθηκε, προέρχονταν από τις τάξεις του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού.


H απίστευτη αυτή προσφορά αυτοδικίας από τον IRA – όπως και η ένοπλη ληστεία με λεία εκατομμυρίων ευρώ – γκρέμισε τον μύθο της οργάνωσης. Ο IRA, που κάποτε πολεμούσε για την ανεξαρτησία της Βόρειας Ιρλανδίας από το Λονδίνο, είχε πλέον εκφυλιστεί σε μια ομάδα εκτελεστών του οργανωμένου εγκλήματος.


H διακήρυξη δεν περιλαμβάνει επίσημη απολογία για τα 30 χρόνια της ένοπλης βίας, ούτε και δέσμευση για διάλυση της οργάνωσης.


Το μεγαλύτερο κόμμα των προτεσταντών της B. Ιρλανδίας, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), ανακοίνωσε ότι θα κρίνει τον IRA από τις πράξεις του τους επόμενους μήνες και χρόνια, υπογραμμίζοντας ότι απέτυχε να διακηρύξει τον τερματισμό της «εγκληματικής δραστηριότητας».


«H ιστορία της B. Ιρλανδίας την τελευταία δεκαετία είναι γεμάτη από ανακοινώσεις του IRA, οι οποίες μας παρουσιάζονται ως ιστορικές και ρηξικέλευθες. Ακόμη και σε αυτήν την ανακοίνωση, απέτυχαν να διακηρύξουν με σαφήνεια το τέλος της εγκληματικής τους δραστηριότητας – που απέφερε κέρδη εκατομμυρίων λιρών – και απέτυχαν να μας δώσουν ένα επίπεδο διαφάνειας, απαραίτητο για να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη ότι τελικώς θα καταθέσουν τα όπλα» γράφει η ανακοίνωση του DUP.


Στα 30 χρόνια της δράσης του, ο IRA εξελίχθηκε σε αντάρτικη οργάνωση με αυστηρή πειθαρχία, που πολεμούσε εναντίον των Βρετανών, επέβαλε τη δική της σκληρή δικαιοσύνη στις περιοχές των εθνικιστών και διαχειριζόταν μια επικερδέστατη εγκληματική αυτοκρατορία.


* Επιφυλάξεις και σκεπτικισμός


Δεν είναι παράξενο που πολλοί βλέπουν με σκεπτικισμό τη διακήρυξη για τον τερματισμό του ένοπλου αγώνα.


Ο IRA έχει καταθέσει τα όπλα πολλές φορές στο παρελθόν και τα έχει ξανασηκώσει πολλές φορές, ξεθάβοντάς τα στην κυριολεξία, χρόνια ή και γενιές αργότερα.


«Είναι ξεκάθαρο από τη διακήρυξη ότι το Στρατιωτικό Συμβούλιο του IRA έχει ακόμη τον έλεγχο. Για να διατηρήσει αυτόν τον βαθμό ελέγχου, θα διατηρήσει κάποια όπλα» λέει ο Τζέιμς Ντίνγκλεϊ, ειδικός σε ζητήματα πολιτικής βίας στο πανεπιστήμιο του Ολστερ.


Από τότε που δημιουργήθηκε, ως επίσημος στρατός του ιρλανδικού κράτους στη διάρκεια του αγγλο-ιρλανδικού πολέμου του 1919-1921, ο IRA έκανε πολλές εκστρατείες για τον τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας στην Ιρλανδία, κατηγορώντας τους Βρετανούς ότι συμπεριφέρονταν στους καθολικούς ως σε πολίτες β’ κατηγορίας.


«Ποτέ δεν έφυγαν εντελώς από την εικόνα και πάντα διαβεβαίωναν τους οπαδούς τους ότι θα επιστρέψουν. Απλώς κρατάνε χαμηλό προφίλ για κάποιο διάστημα» λέει ο Τζέιμς Ντίνγκλεϊ. Ακόμη και αφότου ο IRA ετέθη εκτός νόμου στην Ιρλανδία, τη δεκαετία του 1930, μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων στη Βρετανία το 1939 και η ευρύτερη εκστρατεία της δεκαετίας του 1950 έδειξαν ότι η οργάνωση συνέχιζε να υπάρχει.


«H ίδια η φύση της ιστορίας τους σημαίνει ότι ο κόσμος στη Βόρεια Ιρλανδία δεν θα τους πιστέψει ούτε τώρα» υπογραμμίζει ο Ντίνγκλεϊ.


H ιστορία σε συνδυασμό με την τάση του να δημιουργεί νέα παρακλάδια με κάθε ήττα ή εκεχειρία σημαίνει ότι ακόμη και στα προπύργια των καθολικών ελάχιστοι περιμένουν ότι τα όπλα και το έγκλημα θα εξαφανιστούν από την πολιτική σκηνή της Βόρειας Ιρλανδίας.


«Ο κόσμος δεν τους πιστεύει. Τα έχουμε ξανακούσει όλα αυτά. Οι άνθρωποι του IRA έχουν γίνει ληστές και τρομοκράτες και χρειάζονται τα όπλα για τη δική τους ασφάλεια» εξηγεί ο Τόμι Γκόρμαν, πρώην μέλος του IRA.


H δολοφονία του καθολικού Ρόμπερτ Μακ Κάρτνεϊ σήμανε το τέλος του ιστορικού ρόλου του IRA, ως προστάτη των καθολικών από τη βρετανική αγριότητα και τις διώξεις από τους προτεστάντες.


Παρά την κατάπαυση του πυρός του 1997, τοπικοί διοικητές ταξιαρχιών συνέχιζαν να ελέγχουν αυστηρώς τα πράγματα και να χρησιμοποιούν βία, ξυλοδαρμούς και δολοφονίες, για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στις περιοχές των εθνικιστών.


Επιπλέον, η οργάνωση δύσκολα θα εγκαταλείψει την επικερδή εγκληματική της δράση, που της έχει αποφέρει δεκάδες εκατομμύρια λίρες.


Ο IRA γνωρίζει επίσης ότι ο συμβιβασμός ερμηνεύεται και από τις δύο πλευρές, καθολικούς και προτεστάντες, ως αδυναμία και ότι η αλλαγή θεωρείται συχνά ως προδοσία.


* Εκεχειρίες και διασπάσεις


Το 1969 η οργάνωση διασπάστηκε στον Επίσημο IRA, ο οποίος κήρυξε πλήρη κατάπαυση του πυρός το 1972, και στον Προσωρινό IRA, που ήταν υπεύθυνος για τους μισούς από τους 3.600 νεκρούς στα 30 χρόνια της σύγκρουσης που ακολούθησαν.


Αλλες εκεχειρίες, κατά τη διάρκεια του 1990, δημιούργησαν εύφορο έδαφος για στρατολογήσεις σκληροπυρηνικών. Ετσι δημιουργήθηκε ο Πραγματικός IRA, ο οποίος ευθύνεται για τους θανάτους 29 ανθρώπων κατά τη βομβιστική επίθεση στο Ομα, το 1998. Πιστεύεται ότι ο Πραγματικός IRA ήταν πίσω από βομβιστική επίθεση στο Λονδίνο το 2001.


Ο IRA είχε αρχίσει τον αφοπλισμό του τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, με βάση την ειρηνευτική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, η οποία είχε υπογραφεί τον Απρίλιο του 1998.


Η συμφωνία προέβλεπε τη δημιουργία στη Βόρεια Ιρλανδία μιας ημιαυτόνομης Εθνοσυνέλευσης, με τη συμμετοχή των προτεσταντικών και των καθολικών κομμάτων. Η Εθνοσυνέλευση αυτή διαλύθηκε εν μέσω αλληλοκατηγοριών.


Τον περασμένο Δεκέμβριο, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας για την αναβίωσή της, ο IRA πρότεινε την ολοκλήρωση του αφοπλισμού του. Η προοπτική της ειρήνης φάνηκε πιο κοντά από ποτέ. Οι προτεστάντες απαίτησαν τη φωτογραφική τεκμηρίωση του αφοπλισμού, ο IRA αντέδρασε μιλώντας για «απαράδεκτο εξευτελισμό» και οι ελπίδες διαψεύστηκαν.


* Οργανωμένο έγκλημα


Μετά την κατάπαυση του πυρός, το 1997, ο IRA έχει γίνει μια από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες συμμορίες του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη, με ετήσια έσοδα που φθάνουν τα 320 εκατ. ευρώ.


Σύμφωνα με πηγές των βρετανικών δυνάμεων ασφαλείας, τις οποίες επικαλούνται οι «Times» του Λονδίνου, στα χρόνια που διαρκεί η κατάπαυση του πυρός στη Βόρεια Ιρλανδία ο IRA έχει αποκτήσει σχέσεις με εγκληματικές συμμορίες στη Βρετανία και στην Ανατολική Ευρώπη και εμπλέκεται σε ληστείες, παραχάραξη, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και διεθνές λαθρεμπόριο.


Η οργάνωση δεν έχει πλέον πολιτική ιδεολογία. Βγάζει χρήματα από λαθρεμπόριο τσιγάρων, λαθραία παραγωγή και διακίνηση οινοπνευματωδών ποτών, λαθραία διακίνηση καυσίμων από την Ιρλανδία (όπου οι δασμοί είναι πολύ χαμηλότεροι), ακόμη και από διακίνηση πειρατικών DVD και CD.


Απολογισμός


3.637 νεκροί


45.000 τραυματίες


15.300 βόμβες


36.000 ένοπλες συμπλοκές


30.000 καταδίκες για τρομοκρατία


300.000 στρατιώτες που αναπτύχθηκαν από το 1969


155 δισ. ευρώ, η εκτίμηση για το οικονομικό κόστος