Ο έρωτας στα χρόνια της τεχνολογίας

Πώς θα ερωτευόμαστε στο μέλλον; Πώς αντιλαμβανόμαστε το σεξ στην αυριανή κοινωνία; Τι έχουμε ζήσει ως σήμερα και τι μας περιμένει αύριο;

Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι σε έναν κόσμο όπου όλα αλλάζουν η φύση του έρωτα, η χημεία του, ο πυρήνας του παραμένουν και θα παραμένουν πάντα αναλλοίωτα. Και όμως αυτή τη στιγμή έχουμε φθάσει σε ένα οριακό σημείο, πέρα από το οποίο τίποτε, ούτε ο έρωτας, δεν θα είναι το ίδιο. Στο άμεσο μέλλον θα βιώνουμε τον έρωτα με εντελώς διαφορετικό τρόπο αφού θα εξυπηρετεί πλέον άλλους σκοπούς και άλλες ανάγκες από αυτές που εξυπηρετεί σήμερα.

Θα ερωτευόμαστε σε έναν κόσμο αλλιώτικο, έναν κόσμο στον οποίον οι ρόλοι θα έχουν αλλάξει, οι υποχρεώσεις θα έχουν μετατοπισθεί και οι ανάγκες θα έχουν μεταλλαχθεί. Οι γυναίκες θα έχουν θυσιάσει τη θηλυκότητά τους και οι άντρες τον αντρισμό τους στον βωμό των ίσων δικαιωμάτων. Οι ομοφυλόφιλοι θα αποκτήσουν και αυτοί την κοινωνική αποδοχή που διεκδικούσαν, για να ανακαλύψουν και αυτοί ότι ο γάμος δεν σώζει τις σχέσεις και πως ένα διαζύγιο μπορεί να είναι μια πολύ οδυνηρή υπόθεση. Το όριο για τη σεξουαλική ενηλικίωση θα πέσει κι άλλο. Το σεξ θα πουλιέται στα σουπερμάρκετ του Internet.

Θα είναι ένας θαυμαστός καινούργιος κόσμος μέσα στον οποίο δεν θα κρατάμε το χέρι του άλλου αλλά θα του μιλάμε στο κινητό, θα του στέλνουμε e-mail και θα κάνουμε σεξ μαζί του μέσα από βιντεοκάμερες. Θα είμαστε καλωδιωμένοι αλλά θα είμαστε μόνοι.

Προς το παρόν περνάμε τη ζωή μας προσπαθώντας να καταλάβουμε τι είναι ο έρωτας και μετά πεθαίνουμε. Στο μέλλον με τη βοήθεια της επιστήμης ο μέσος όρος ηλικίας του ανθρώπου θα μεγαλώσει και με τη βοήθεια χαπιών όπως το Βιάγκρα θα μεγαλώσει και η περίοδος της σεξουαλικής δραστηριότητας. Οι επόμενες γενιές, αν μη τι άλλο, θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερο χρόνο για να καταλάβουν τον έρωτα και να παίξουν με αυτόν. Με λίγα λόγια, θα έχουμε μεγαλύτερα ποσοστά αυτού του φαινομένου που αποκαλείται γεροντοέρωτας και το οποίο μέχρι στιγμής δεν χαίρει και ιδιαίτερης εκτίμησης. Μεσήλικοι και γεροντάκια πιασμένα χέρι χέρι θα είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο. Ως αντίδραση, οι νέοι, που κάνουν πάντα το αντίθετο από αυτό που κάνουν οι μεγάλοι, θα ερωτεύονται λιγότερο.

Ο θάνατος του συναισθήματος

Αλλά ποιον έρωτα θα ζουν αφού ο έρωτας έχει ήδη πεθάνει; Μια ματιά γύρω μας φτάνει για να καταλάβουμε ότι ζούμε στην εποχή του θανάτου του συναισθήματος. Κανένας δεν ερωτεύεται πλέον ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, κανένας δεν ερωτεύεται όπως παλιά. Και αυτοί που ερωτεύονται εύκολα χωρίζουν και βρίσκουν κάποιον αντικαταστάτη.

Πριν από λίγο καιρό ο έρωτας ήταν κάτι που αναστάτωνε ολόκληρη την ύπαρξή μας, έβαζε φωτιά στις προκαταλήψεις μας και μας έκανε να νιώθουμε ανίκητοι. Σήμερα οι ερωτευμένοι αντιμετωπίζονται σαν παρίες, μέσα σε ένα σύστημα αξιών που θεωρεί το συναίσθημα και την εκδήλωσή του αδυναμίες. Εχουμε γίνει οι αντιρρησίες συναισθήματος, λιποτάκτες των αισθημάτων, δειλοί, με τρικέφαλους μάρμαρο και καρδιά πουρέ.

Η εποχή μας δεν ευνοεί τον ρομαντισμό, στερώντας έτσι από τον έρωτα ένα από τα πιο ερεθιστικά συστατικά του. Ενα αγόρι σήμερα συναντά πολύ εύκολα ένα κορίτσι, το οποίο αποδέχεται πολύ εύκολα την πρότασή του να περάσουν το βράδυ μαζί. Το επόμενο πρωί ξεχνάνε πιο εύκολα ο ένας τον άλλον. Το παιχνίδι της γοητείας δεν έχει πια κανένα σασπένς, καμία προσμονή, καμία δυσκολία. Οταν το κυνήγι χάνει τη νοστιμιά του, κυνηγός και θήραμα πέφτουν στην ίδια παγίδα.

Το περιστατικό του Ηρακλείου και η αυτοκτονία της νεαρής Ελίτας Καραβασίλη είναι δύο ακραίες περιπτώσεις του ίδιου φαινομένου: της αδυναμίας των ανθρώπων να βρεθούν και να τα βρουν μεταξύ τους.

Ο αριθμός των διαζυγίων ξεπερνά πλέον τον αριθμό των γάμων. Στο άμεσο μέλλον ο γάμος ως θεσμός θα εκφυλισθεί ακόμη περισσότερο, για να καταρρεύσει εντελώς και το τελευταίο οχυρό του αγώνα ενάντια στα εκατό χρόνια μοναξιάς: η οικογένεια – πυρήνας.

Ο έρωτας έχει πεθάνει αφού πλέον μπορούμε να ζούμε χωρίς αυτόν.

Οσο συνεχίζουμε να τον συγκρίνουμε με σημείο αναφοράς το παρελθόν, τότε η σύγκριση είναι οδυνηρή. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τη διάρκεια των σημερινών σχέσεων με εκείνη των προηγουμένων γενεών. Οι στατιστικές αναφέρουν ότι 30% από τα ζευγάρια που παντρεύονται σήμερα θα πάρουν διαζύγιο στα δύο πρώτα χρόνια του γάμου τους. Η έλλειψη παιδείας και βαθύτερης κατανόησης βασικών αξιών μάς οδηγούν σε γάμους-φαντάσματα, σε σχέσεις που δεν έχουν τα θεμέλια που χρειάζονται ώστε να επιβιώσουν. Σήμερα στις ΗΠΑ τα ζευγάρια που παραμένουν παντρεμένα και ευτυχισμένα για πολλά χρόνια ανήκουν στα τηλεοπτικά μουσεία των talk-shows. Στο μέλλον θα αποτελούν είδος προς εξαφάνιση.

Αν σήμερα μιλάμε για εκφυλισμό του έρωτα είναι διότι εμείς οι ίδιοι έχουμε εκφυλισθεί. Μεταθέτουμε το πρόβλημα των χρεοκοπημένων σχέσεων με αβασάνιστη ευκολία στο άμεσο περιβάλλον μας ή μάλλον το αποδίδουμε εκεί. Το χειρότερο ίσως σύμπτωμα αυτής της αντιμετώπισης είναι ότι περιμένουμε από το περιβάλλον μας να βρει μια διέξοδο. Περιμένουμε από τα υλικά αγαθά να γεμίσουν τα κενά που δημιουργήσαμε εμείς στη σχέση μας με τη συμπεριφορά μας.

Οι εξελίξεις δείχνουν ότι στο άμεσο μέλλον θα υπάρχει μια ορισμένη διαδικασία την οποία θα πρέπει να ακολουθήσουν τα ζευγάρια προκειμένου να λύσουν τις διαφορές τους, βασισμένη αρκετά στο σημερινό αποτυχημένο αμερικανικό μοντέλο της ψυχολογικής ανάλυσης και προσέγγισης. Στον έρωτα όμως δεν εξηγούνται πάντα όλα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ειδικά όσα δεν εξηγούνται του δίνουν δύναμη και μαγεία. Τα σύγχρονα προβληματικά ζευγάρια τείνουν όλο και περισσότερο να δίνουν στα συμπτώματα της αποτυχίας τους ιατρικές επιστημονικές ορολογίες ώστε να μπορούν να ελπίζουν σε μια βοήθεια από τους ειδικούς ψυχολόγους-διαιτητές. Αν αυτοί αποφασίσουν ότι το πρόβλημα δεν επιδέχεται καμία λύση, τότε το ζευγάρι θα χωρίζει χωρίς ενοχές, αποδεχόμενο την επιστημονική γνωμάτευση.

Τι μας μαγεύει

Σε μια εποχή όπου η θρησκεία και η πολιτική μάς έχουν απογοητεύσει, το σεξ και η τεχνολογία είναι τα μόνα πράγματα που έχουν ακόμη τη δύναμη να μας μαγεύουν.

Το σεξ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την εποχή του AIDS είναι η τελευταία ανατρεπτική πράξη, η τελευταία επαναστατική δήλωση. Εξ ορισμού τοποθετείται πέρα από τον νόμο και την τάξη και διαθέτει ακόμη τη δύναμη να αποκόπτει τη στιγμή από το παρελθόν και από το παρόν, την ιστορία και την προφητεία, την ανάμνηση και την προσδοκία. Είναι η μόνη δραστηριότητα κατά την οποία βιώνουμε το παρόν. Το μόνο άλλο πράγμα που διαθέτει τη δύναμη να αιχμαλωτίζει τη φαντασία μας τόσο έντονα είναι η τεχνολογία. Αν το σεξ είναι η τελευταία επανάσταση, η τεχνολογία είναι η τελευταία θρησκεία.

Στο μέλλον αυτά τα δύο θα συγχωνευθούν ακόμη περισσότερο. Καθώς το σεξ και η τεχνολογία θα μπερδεύονται γλυκά, μια νέα σεξουαλική πραγματικότητα θα γεννιέται μέσα στον λαβύρινθο της ανθρώπινης λίμπιντο και θα επηρεάζει τους πάντες, ακόμη και αυτούς που δεν έχουν καμία σχέση με το Internet. Νέες συνήθειες, νέες ορολογίες, μια καινούργια αργκό θα κάνουν την εμφάνισή τους και θα καταγράφονται στον σκληρό δίσκο της ψυχής μας (ποιος να το φανταζόταν ποτέ ότι κάποια ημέρα αυτή η έκφραση θα έκανε νόημα), ακόμη κι αν δεν συμμετέχουμε σε αυτές. Γνωριμίες, συναντήσεις και σεξ μέσω του Internet, κάμερες στα δωμάτια που αναμεταδίδουν την καθημερινότητα σαν σόου, το ξεπούλημα της προσωπικής ελευθερίας και της ιδιωτικής ζωής, η μανία να καλωδιωθούμε αποτελούν ήδη στοιχεία της πραγματικότητας γύρω μας.

Καθώς οδεύουμε προς το άγνωστο μέλλον, το σεξ θα γίνεται όλο και περισσότερο τεχνολογικό και θα απομακρύνεται από τη διαδικασία της αναπαραγωγής. Υπολογίζεται ότι το 2004 οι επιστήμονες, αυτοί οι ημίθεοι της εποχής μας, θα έχουν κατασκευάσει την πρώτη τεχνητή μήτρα. Η βιομηχανική παραγωγή του ανθρώπινου γένους θα έχει αρχίσει και το σεξ δεν θα είναι παρά μία ακόμη ευχάριστη δραστηριότητα. Το γενετήσιο ένστικτο θα εκφυλίζεται μέσα σε έναν ωκεανό σχέσεων μέσω δορυφόρων.

Ο,τι απομείνει από το σεξ όπως το αντιλαμβανόμαστε σήμερα ­ μια σύντομη και σκοτεινή επίσκεψη στην άγρια πλευρά ­ θα περάσει στα χέρια των επαγγελματιών του είδους: από τους επιστήμονες που θα τελειοποιήσουν την τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας ως τις κάθε είδους πόρνες που θα έχουν πλέον τα δικά τους sites και θα μπορούν, εκμεταλλευόμενες την τεχνολογία αυτή, να στέλνουν τα εικονικά σώματά τους σε περισσότερους από έναν πελάτη την ίδια στιγμή.

Εκείνο που ήδη διαφαίνεται στον ορίζοντα του ψυχισμού μας είναι η ανατροπή των σεξουαλικών ταυτοτήτων. Μια βόλτα στα νυχτερινά στέκια είναι αρκετή για να πάρεις μια γεύση της όλης κατάστασης. Με λίγα λόγια, τα κορίτσια χορεύουν ζεϊμπεκιές και τα αγόρια τσιφτετέλια. Μεταξύ τους!

Η νέα μεταλλαγμένη εικόνα του άντρα και της γυναίκας για την επόμενη χιλιετία είναι χρωματισμένη με αντιφατικά μηνύματα. Οι νέοι βομβαρδίζονται μέσα από τις πλέον hip διαφημιστικές καμπάνιες με εικόνες αγοριών που θα μπορεί να ήταν και κορίτσια και εικόνες κοριτσιών που μοιάζουν με αγόρια. Οι καμπάνιες αυτές δεν δημιουργούν την πραγματικότητα, απλά την καθρεφτίζουν. Και μας λένε και κάτι παραπάνω: ότι κάπως έτσι θα είναι το άμεσο μέλλον.

Η απελευθέρωση και η χειραφέτηση των γυναικών μαζί με τη σεξουαλική επανάσταση έχουν αλλάξει για πάντα τους ρόλους των δύο φύλων καθώς επίσης και τη δυναμική των σχέσεών τους.

Βασικό στοιχείο των σχέσεων αυτών δεν είναι πλέον η αλληλοσυμπλήρωση αλλά ο ανελέητος ανταγωνισμός. Αντρες και γυναίκες μπερδεύουν τα βήματά τους σε ένα γαϊτανάκι όπου τίποτε δεν είναι σταθερό, τίποτε δεν είναι δεδομένο.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η γυναικεία απελευθέρωση λειτούργησε σαν μπούμερανγκ τόσο για τους άντρες αλλά κυρίως για τις γυναίκες. Οι οποίες ανακαλύπτουν ότι το να είναι ανταγωνιστικές των αντρών δεν τις κάνει απαραίτητα και πιο ερωτικές.

Στο μέλλον οι γυναίκες θα πολεμήσουν και θα προσπαθήσουν να κερδίσουν τους άντρες με έναν διαφορετικό τρόπο. Θα τους δώσουν αυτό που πάντα ζητούσαν, αυτό που τους χαρακτηρίζει ως αρχετυπικούς κυνηγούς, δηλαδή την ελευθερία τους. Ο άντρας θα αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως σεξουαλικό αντικείμενο και ως σπερματοδότης παρά ως σύντροφος. Οι εξελίξεις στη γενετική θα αποξενώσουν ακόμη περισσότερο τα ζευγάρια.

Η τεχνητή μήτρα

Αν οι γυναίκες σήμερα μπορούν να μείνουν έγκυοι χωρίς την παρουσία του άντρα, από το σπέρμα του, στο μέλλον δεν θα είναι αναγκασμένες να κάνουν ούτε αυτό. Μια τεχνητή μήτρα θα μπορεί να δημιουργήσει ζωή κλέβοντας τη μοναδικότητα αυτή της γυναίκας. Τα παιδιά που θα γεννιούνται μετά από μια φυσιολογική εγκυμοσύνη θα αντιμετωπίζονται στο μέλλον όπως αντιμετωπίζονται σήμερα τα φρούτα που καλλιεργήθηκαν χωρίς φυτοφάρμακα. Δηλαδή, με θαυμασμό!

Η αυστηρή εφαρμογή των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών σε όλους τους τομείς θα τείνει να δημιουργήσει μια νέα εικόνα για τη γυναίκα του μέλλοντος. Αυτή η εικόνα, σύμφωνα με πολλούς, θα μοιάζει περισσότερο με ένα ανθρωποειδές με επαρκή κοινωνική προσφορά και συμπεριφορά παρά με τη ζεστή εικόνα της γυναίκας- Εστίας. Αποτέλεσμα; Οι γυναίκες θα επιστρέψουν αναπόφευκτα σε ένα πρότυπο από το οποίο προσπαθούσαν ως σήμερα να ξεφύγουν, δηλαδή αυτό του σεξουαλικού αντικειμένου. Οι άντρες θα τις αντιμετωπίζουν με περισσότερη δυσπιστία αφού εκείνες, όντας τόσο ανεξάρτητες όσο εκείνοι, θα είναι και το ίδιο αναξιόπιστες.

Οσο θα αλλάζουν οι ρόλοι τόσο η γυναίκα δεν θα φοβάται μόνο τον άντρα αλλά και την άλλη γυναίκα και τον άλλον άντρα. Οι πιο απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι στο μέλλον οι γυναίκες θα είναι τόσο επιθετικές στην ερωτική αρένα όσο και ένας αρσενικός, χωρίς να τις ενοχλεί αν θα αμφισβητηθεί η θηλυκότητά τους.

Επειδή ο θεσμός του γάμου δεν περικλείει την ελευθερία και την ευελιξία που αναζητούν οι νέες γενιές στις σχέσεις τους, η Εκκλησία στο μέλλον αναζητώντας νέες παραμέτρους θα αναγκασθεί και αυτή να αναπροσαρμόσει πολλές από τις δογματικές θέσεις της επάνω στο θέμα. Η μεταφυσική ιδιότητα του γάμου θα περάσει ίσως τη βαθύτερη κρίση της.

Στο παρελθόν οι προγαμιαίες σχέσεις για τις γυναίκες ήταν απαγορευμένες. Σήμερα ελάχιστες γυναίκες παραμένουν παρθένες μετά τα 16 χρόνια τους και μιλούν για την πρώτη τους φορά το ίδιο άνετα με τους άντρες. Στο μέλλον, όταν η αντισύλληψη θα είναι περισσότερο από ποτέ υποχρέωση και των δύο συντρόφων, τα κορίτσια θα χάνουν την παρθενιά τους με την ίδια ανυπομονησία που τα αγόρια θα κάνουν το πρώτο τους ξύρισμα. Η γυναίκα θα έχει διαχωρίσει πλήρως τον σεξουαλικό ρόλο της από τον μητρικό. Θα κάνουν παιδιά όταν εκείνες το θελήσουν, ακόμη και ερήμην του άντρα, μακριά από ηθικές αναστολές, συναισθηματικούς δεσμούς και υποχρεώσεις.

Οι ομοφυλόφιλοι θα απολαύσουν την αποδοχή για την οποία πολέμησαν. Η κατοχύρωση του θεσμού του γάμου μεταξύ τους όπως και η αναγνώριση του δικαιώματός τους να έχουν την ίδια νομική μεταχείριση όπως όλοι θα γίνουν πραγματικότητα. Το πείραμα του γκέι γάμου θεωρείται ήδη επιτυχημένο αλλά μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα μοντέλο βασισμένο στα πρότυπα των ετεροφυλόφιλων σχέσεων. Αυτό πιστεύουν πολλοί πως είναι και το αδύνατο σημείο του. Στην κούρσα για την αποδοχή, όσοι γκέι ακολουθήσουν πιστά αυτό το μοντέλο αναπόφευκτα θα ανακαλύψουν και τα διαζύγια. Οι αίθουσες των δικαστηρίων θα ζήσουν τότε ημέρες με άφθονο bravado.

Τα πρώτα παιδιά που γεννήθηκαν από γκέι γονείς, δηλαδή έναν ομοφυλόφιλο άντρα και μια ομοφυλόφιλη γυναίκα, είναι σήμερα τινέιτζερ. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ υπάρχουν πολλά ζευγάρια από φίλους που θέλησαν να κάνουν παιδιά μέσα σε έναν εικονικό συμβατικό γάμο. Ερευνες δείχνουν ότι πρόκειται για παιδιά με ιδιαίτερα υψηλό δείκτη νοημοσύνης, πολύ κοινωνικά και συναισθηματικά πολύ πιο υγιή από πολλούς άλλους συνομηλίκους τους από ετεροφυλόφιλες οικογένειες. Ανάλογα συμπεράσματα προκύπτουν και από τις περιπτώσεις υιοθεσίας. Στο μέλλον λοιπόν θα υπάρχει μια ολόκληρη νέα γενιά αντρών και γυναικών που θα έχουν ομοφυλόφιλους γονείς και θα έχουν μεγαλώσει με μια συνείδηση για τον έρωτα που σήμερα εμείς δεν μπορούμε να συλλάβουμε ακριβώς.

Μετά το σκάνδαλο της Μόνικα, οι ερωτικές αταξίες των πολιτικών θα λειτουργούν πλέον θετικά στην καριέρα τους, αν δεν αφήνουν παγερά αδιάφορους τους ψηφοφόρους. Οι ερωτικοί προσανατολισμοί, η ιδιωτική ζωή και τα παραστρατήματα των πολιτικών θα αφήνουν αδιάφορο το κοινό που ούτως ή άλλως θα αδιαφορεί για την πολιτική. Οσον αφορά τη στάση της Χίλαρι Κλίντον στην υπόθεση, σηματοδοτεί πως στο μέλλον τα ζευγάρια θα έχουν ανακαλύψει μια φόρμουλα η οποία θα προβλέπει χώρο και για τον τρίτο άνθρωπο. Ισως το μοναδικό πράγμα που στο μέλλον θα κρατάει τα ζευγάρια ενωμένα θα είναι το κοινό συμφέρον.

Στα επόμενα χίλια χρόνια ο έρωτας και το σεξ όπως τα αντιλαμβανόμαστε σήμερα θα υπάρχουν μόνο σε ανθρωπολογικά ντοκυμαντέρ. Μια νέα κατάσταση πραγμάτων θα έχει πάρει τη θέση της σημερινής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, αν μετά από δύο χιλιάδες χρόνια δεν έχουμε καταλάβει και πολλά πράγματα για τον έρωτα, δεν πρόκειται να καταλάβουμε και πολύ περισσότερα τα επόμενα χίλια. Ή μέχρι να υπάρχουν άνθρωποι.