Καθώς η 30ή παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα (COP30) είναι σε πλήρη εξέλιξη στην καρδιά του πολύπαθου Αμαζονίου, μια ανασκόπηση της συμπαντικής ιστορίας μάς δείχνει ξεκάθαρα το διακύβευμα.
Ολα άρχισαν πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια όταν από τη Μεγάλη Εκρηξη δημιουργήθηκαν ο χώρος, ο χρόνος και η ύλη. Πέρασαν πολλά δισεκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθεί το δικό μας ηλιακό σύστημα και η Γη, η ηλικία της οποίας ανέρχεται στα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Οι πρώτοι απλοί μονοκύτταροι οργανισμοί εμφανίστηκαν στους ωκεανούς της Γης πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ πριν από 2,7 δισεκατομμύρια χρόνια προέκυψαν τα κυανοβακτήρια, οι πρώτοι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί. Οι πρώτοι ευκαρυωτικοί (δηλαδή με περίπλοκες εσωτερικές δομές, όπως ο πυρήνας) μονοκύτταροι οργανισμοί εξελίχθηκαν πριν από 1,5 δισεκατομμύρια χρόνια και οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί έκαναν την εμφάνισή τους πριν από 600 εκατομμύρια χρόνια.
Ολα αυτά λάμβαναν χώρα σε υδατικές συνθήκες και μόνο πριν από περίπου 450 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκαν τα πρώτα φυτά πάνω στη Γη, ακολουθούμενα από τα πρώτα αμφίβια. Οι δεινόσαυροι και τα πρώτα θηλαστικά εμφανίστηκαν πριν από περίπου 250 εκατομμύρια χρόνια, ενώ η απόλυτη κυριαρχία των δεινοσαύρων έληξε εξαιτίας της πρόσκρουσης αστεροειδούς πάνω στη Γη, γεγονός που τοποθετείται πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια.
H εξαφάνιση των δεινοσαύρων ευνόησε την περαιτέρω ανάπτυξη των θηλαστικών και την εμφάνιση των πρώτων πρωτευόντων θηλαστικών πριν από περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν επακριβώς πότε εμφανίστηκε το γένος Homo, ωστόσο η εξέλιξη του είδους Homo sapiens τοποθετείται στην Αφρική πριν από 300.000 χρόνια. Ο Homo sapiens πέρασε τα όρια της Αφρικής πριν από 50.000 χρόνια και για τα επόμενα 40.000 χρόνια έζησε νομαδικά μέχρι την ανακάλυψη της γεωργίας πριν από 10.000 χρόνια.
Αν και με συμπαντικούς όρους ο άνθρωπος είναι «χθεσινός», ανέπτυξε στη διάρκεια των τελευταίων 10.000 ετών έναν πολιτισμό που οδήγησε στην απόλυτη κυριαρχία του πάνω στη Γη. Και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι όλα όσα πέτυχε ο άνθρωπος τα οφείλει στο πολυπλοκότερο όργανο που δημιούργησε ποτέ η εξέλιξη: τον εγκέφαλό μας. Τώρα όμως το ερώτημα είναι αν αυτός ο αξιοθαύμαστος εγκέφαλος είναι ικανός να διακρίνει ότι με την αλαζονική συμπεριφορά μας πριονίζουμε το κλαρί πάνω στο οποίο καθόμαστε και να μας σώσει από την αυτοκαταστροφή.
Αυτή την ύστατη ώρα οι αυταπάτες μπορεί να αποδειχθούν ολέθριες: μιλάμε για την προστασία του πλανήτη, αλλά ο πλανήτης θα συνεχίσει να γυρίζει γύρω από τον Ηλιο ακόμη και όταν εμείς θα έχουμε εκλείψει. Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να μη συμφωνήσουμε απολύτως με το στίγμα της εφετινής COP: «καιρός για δράση»!
