Η ιστορία με τον Ντίλαν, για εμένα, ξεκινά κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν έπεσε στα χέρια μου ένα χιλιοαυλακωμένο αντίτυπο του Bringing It All Back Home. Θυμάμαι την παράξενη άλω του εξωφύλλου, το πορτρέτο ενός ανθρώπου που έμοιαζε ταυτόχρονα αλαζονικός και θλιμμένος. Πάτησα το play.

Λίγο μετά συνειδητοποίησα ότι αυτό που άκουγα δεν ήταν απλώς μουσική αλλά κάτι άλλο: μια μορφή επικοινωνίας με έναν κόσμο πιο μεγάλο από εμένα.

Αυτό που πάντα δυσκολεύει τον μέσο ακροατή με τον Ντίλαν είναι ότι δεν ακούγεται όπως «πρέπει». Η φωνή του είναι τραχιά, σχεδόν άγαρμπη, και οι στίχοι του πυκνοί, δαιδαλώδεις, γεμάτοι υπαινιγμούς που δεν καταλαβαίνεις αμέσως. Δεν είναι και ό,τι πιο επικοινωνιακό.

Ομως αν επιμείνεις, αν προσπαθήσεις να μπεις στον κόσμο του, ανακαλύπτεις ότι ο Ντίλαν δεν γράφει απλώς τραγούδια. Δημιουργεί έναν προσωπικό ηθικό και πνευματικό χώρο όπου οι ιδέες, τα συναισθήματα και οι αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης μπορούν να συνυπάρχουν.

Τα πρώτα χρόνια της καριέρας του είναι το απόλυτο παράδειγμα αυτού του φαινομένου. Ο Ντίλαν της εποχής του The Freewheelin’ είναι ένας νέος άνθρωπος που, με κάποιον μυστηριώδη τρόπο, κουβαλά το βάρος ολόκληρης της λαϊκής παράδοσης και όχι μόνο της αμερικανικής folk. Πρόκειται για κάτι πιο αρχέγονο, σαν να ακούς την ίδια τη φωνή της ανθρωπότητας να παλεύει να βγει στην επιφάνεια.

Παρά την απλότητά τους, τα τραγούδια του Ντίλαν είχαν (και έχουν) έναν σχεδόν εκνευριστικό τρόπο να σου ανοίγουν ένα παράθυρο σε κάτι πολύ πιο βαθύ. Αυτό που τον κάνει, όμως, τόσο μοναδικό – και εδώ μιλάω απόλυτα προσωπικά, ως κάποιος που τον παρακολουθεί μισό αιώνα – είναι η απροθυμία του να παγιδευτεί σε οποιονδήποτε ρόλο. Από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στη Νέα Υόρκη, ο Ντίλαν έμοιαζε αποφασισμένος να μην είναι ποτέ εκείνο που οι άλλοι περίμεναν από αυτόν. Το πέρασμά του από την ακουστική folk στον ηλεκτρικό ήχο του Highway 61 δεν ήταν απλώς μια «αλλαγή κατεύθυνσης», αλλά μια δήλωση ότι η τέχνη, για να είναι αληθινή, πρέπει να είναι ελεύθερη από ορισμούς.

Και έτσι, μετά από 65 χρόνια καριέρας, αυτό που μένει από τον Ντίλαν δεν είναι μόνο η μουσική – αν και εκείνη θα μπορούσε από μόνη της να τον καθιερώσει ως τον μεγαλύτερο καλλιτέχνη της εποχής μας. Είναι η ίδια η στάση του, η εμμονή του να παραμένει απρόβλεπτος και ανθρώπινος. Οχι για να προκαλέσει, αλλά γιατί ξέρει ότι αυτό σημαίνει να ζεις αληθινά.