Εκτός από δημοφιλέστερος μήνας του έτους, ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού είναι επίσης ένας από τους πιο αγαπητούς και του κινηματογράφου. Εκατοντάδες οι ταινίες από όλον τον κόσμο που έχουν αξιοποιήσει δραματουργικά το αυγουστιάτικο φως, το αυγουστιάτικο φεγγάρι, την αυγουστιάτικη ραθυμία, με τα τζιτζίκα να δίνουν ρεσιτάλ και τον ιδρώτα να τρέχει ποτάμι. Από πού να ξεκινήσεις και πού να καταλήξεις!

Από το «Αυγουστιάτικο φεγγάρι» (Teahouse of the August moon, 1956) με τον Μάρλον Μπράντο σε ρόλο… Ιάπωνα, μέχρι τον οσκαρικό «Αύγουστο» (August: Osage County, 2013), το οικογενειακό δράμα με τη Μέριλ Στριπ στον ρόλο της καρκινοπαθούς μητέρας της Τζούλια Ρόμπερτς, βλέπεις ότι ο Αύγουστος έχει φιλοξενηθεί κυριολεκτικά σε όλα τα είδη του κινηματογράφου. Σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κινηματογραφικά γουέστερν για παράδειγμα, τη «Μονομαχία στον ήλιο» (Duel in the sun, 1946), ο Γκρέγκορι Πεκ και η Τζένιφερ Τζόουνς αργοπεθαίνουν λιώνοντας κάτω από τον δυνατό, αυγουστιάτικο ήλιο της Αριζόνα. Ενας κόκκος στην άμμο.

Ακόμα και αν περιοριστούμε στον ελληνικό κινηματογράφο, θα δούμε ότι οι περισσότερες καλοκαιρινές κομεντί της δεκαετίας του 1950 και του 1960 εκτυλίσσονται τον Αύγουστο (ενδεικτικά το «Δόλωμα», οι «Γοργόνες και μάγκες» και το «Μερικοί το προτιμούν κρύο»). Δεν είναι όμως μόνον οι κωμωδίες και δεν είναι μόνον οι ταινίες που λαμβάνουν χώρα εκτός Αθηνών.

Ο «Ζεστός μήνας Αύγουστος» (1966) ας πούμε, υπήρξε μια ευπρόσωπη προσπάθεια του Σωκράτη Καψάσκη να «μεταφέρει» την ατμόσφαιρα του αμερικανικού φιλμ νουάρ στην ελληνική αστυνομική ταινία της δεκαετίας του 1960. Είκοσι χρόνια αργότερα ο Δήμος Αβδελιώδης θα αξιοποιούσε περίτεχνα την αυγουστιάτικη φυσική μαγεία της Χίου στο «Δέντρο που πληγώναμε» (1986) και ο Παντελής Βούλγαρης θα αναζητούσε την αυγουστιάτικη ηρεμία της ελληνικής πρωτεύουσας στις «Ησυχές μέρες του Αυγούστου» (1991), όπου ο Θανάσης Βέγγος, ανάμεσα στην Αλέκα Παΐζη και στη Θέμιδα Μπαζάκα θα έκανε μια δραματική στροφή στην αξιόλογη καριέρα του. Με το τηλεσκόπιό του, ο Αρης Ρέτσος έκανε μπανιστήρι στο απέναντι διαμέρισμα της Μπέτυς Λιβανού στη νυχτερινή Αθήνα των αρχών της δεκαετίας του 1980 στους «Απέναντι» του Γιώργου Πανουσόπουλου, ενώ οι άδειοι δρόμοι της αυγουστιάτικης Αθήνας είναι το ιδανικό σκηνικό για την ερωτική ιστορία που με ευαισθησία στήνει ο Ρένος Χαραλαμπίδης στα «Φτηνά τσιγάρα» (2000). Το 1996 ο Νικος Ξανθόπουλος έπαιξε έναν μουσικό στο κύκνειο άσμα του στον κινηματογράφο, το «Με τον Ορφέα τον Αύγουστο» του Γιώργου Ζερβουλάκου και δέκα χρόνια αργότερα ο Θοδωρής Αθερίδης μετέφερε με επιτυχία στον κινηματογράφο το θεατρικό του έργο «Μια μέλισσα τον Αύγουστο».

Ομως ο Αύγουστος είναι επίσης ο μήνας της Παναγίας, οπότε υπήρξε φόντο μελοδραματικών ταινιών περασμένων εποχών, όπως το «Τελευταίο ψέμα» (1958) του Μιχάλη Κακογιάννη (με την τελευταία σεκάνς όπου μια μαντιλοφορούσα Ελλη Λαμπέτη αναζητεί το θαύμα στην Τήνο) ή το «Θαύμα της Μεγαλόχαρης» (1965) του Κώστα Στράντζαλη. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2001, πέντε ιστορίες και πέντε… θαύματα ήταν το θέμα του «Δεκαπενταύγουστου» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη που καταγράφει με νεύρο, στόχο και ειλικρίνεια την ελληνική πραγματικότητα των αρχών του νέου μιλένιουμ.