Τα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις καταστροφικές πυρκαγιές και τις βιβλικές πλημμύρες, αποδεικνύει περίτρανα ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή ασφάλειας της εποχής μας. Ταυτόχρονα δοκιμάζει την αντοχή των κυβερνήσεων και των τοπικών αρχών λόγω των επιπτώσεών της στην επισιτιστική ασφάλεια, τη μετανάστευση, τη λειψυδρία, την απώλεια βιοποικιλότητας, τις φυσικές καταστροφές.
Αν και η συμβολή της Ελλάδας στην πρόκληση του προβλήματος είναι σχετικά μικρή, η χώρα επηρεάζεται άμεσα από τις συνέπειες. Δεν είναι δηλαδή σημαντικός παραγωγός, αλλά κυρίως αποδέκτης του προβλήματος, όπως άλλωστε όλη η Μεσόγειος, η οποία έχει χαρακτηριστεί «θερμό σημείο» της κλιματικής κρίσης. Αυτό σημαίνει ότι η υπερθέρμανση έρχεται εδώ νωρίτερα από ό,τι σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που θα το έχουμε συνεχώς μπροστά μας. Πώς όμως θα περιορίσουμε δραστικά τα αίτια και πώς θα διαχειριστούμε τις συνέπειες;
Το βιβλίο του Θοδωρή Γεωργακόπουλου Μια ελληνική κλιματική κρίση αποτελεί ένα πολύτιμο απόκτημα, όχι μόνο γιατί απαντά στο ερώτημα αυτό, αλλά για δύο ακόμα βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι καταπιάνεται με ένα εξαιρετικά πολύπλοκο θέμα, το οποίο προσεγγίζει νηφάλια, χωρίς υστερίες και υπερβολές. Αναδεικνύει με απλό και εύληπτο τρόπο τις πολλαπλές διαστάσεις της κλιματικής κρίσης, ειδικότερα για την Ελλάδα. Αναλύει και εξηγεί την επίμονη αναβλητικότητα των υπευθύνων λήψης αποφάσεων και προτείνει ρεαλιστικές λύσεις για ένα βιώσιμο μέλλον. Περιλαμβάνει απλά παραδείγματα που βοηθούν τον αναγνώστη να ενημερωθεί και να καταλάβει την κλιματική αλλαγή. Είναι πράγματι εντυπωσιακό πώς έχει καταφέρει να συμπυκνώσει ένα τόσο χαοτικό θέμα όπως είναι η κλιματική αλλαγή μέσα σε 50 λιτά και σαφή ερωτήματα.
Ο δεύτερος λόγος που κάνει αυτό το βιβλίο ξεχωριστό είναι ότι έχει πετύχει τη διεπιστημονικότητα. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα θέμα που δεν πρέπει να απασχολεί μόνο τους φυσικούς επιστήμονες, αλλά και πολλές άλλες ειδικότητες: τους γιατρούς, τους μηχανικούς αλλά και τους κοινωνικούς επιστήμονες, νομικούς, οικονομολόγους και πολιτικούς επιστήμονες και θα πρέπει να χτιστούν καλύτερες γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα σε όλες αυτές τις ειδικότητες. Αυτό δημιουργεί έναν νέο προβληματισμό. Πώς θα γκρεμίσουμε τα ψηλά τείχη που υπάρχουν ακόμη ανάμεσα στις διάφορες ειδικότητες; Πώς θα εντάξουμε την κλιματική αλλαγή στα προγράμματα σπουδών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης με μια διεπιστημονική λογική; Και, κυρίως, πώς θα δείξουμε τον δρόμο στη νέα γενιά για τα επαγγέλματα και τις ειδικότητες που χρειάζονται για να προχωρήσει η καθαρή μετάβαση, να εξελιχθούν οι καθαρές τεχνολογίες και να σχεδιαστούν οι απαραίτητες πολιτικές και νομικές ρυθμίσεις;
Η αξία ενός βιβλίου είναι ευθέως ανάλογη της χρηστικότητάς του. Μέχρι σήμερα τα περισσότερα βιβλία αλλά και οι επικοινωνιακές δράσεις προσπαθούν να πείσουν τους δύσπιστους ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει και είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο. Ομως οι περισσότεροι πολίτες ήδη το γνωρίζουν. Αυτό που δεν ξέρουν είναι πώς επηρεάζεται ειδικότερα η περιοχή στην οποία ζουν και τι πρέπει να κάνουν τόσο για να περιορίσουν τα αίτια όσο και να προστατεύσουν τα σπίτια, τη γη, τις επιχειρήσεις, τις υποδομές ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή.
Το βιβλίο του Θοδωρή Γεωργακόπουλου καλύπτει αυτό το κενό, καθώς εστιάζει στις λύσεις, οι οποίες καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου. Στην πραγματικότητα δεν μιλά για κανένα προκαθορισμένο μέλλον. Μιλά για επιλογές. Περιέχει, βεβαίως, μια προειδοποίηση, αλλά επίσης και ένα μήνυμα ελπίδας. Και το μήνυμα αυτό είναι ότι μπορούμε να εξασφαλίσουμε συνθήκες οικολογικής, οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας, που θα προσφέρουν στον κάθε πολίτη τις δυνατότητες να ικανοποιεί τις βασικές βιοτικές του ανάγκες, αλλά και ίσες ευκαιρίες για όλους. Υπάρχουν λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση.
*Η κυρία Εμμανουέλα Δούση είναι καθηγήτρια Διεθνών Θεσμών στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ και κάτοχος της έδρας UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία.
