Ένα νέο όπλο εναντίον δορυφόρων φέρεται να ετοιμάζει η Ρωσία, σύμφωνα με δύο υπηρεσίες πληροφοριών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, με βασικό στόχο να διαλύσουν τους δορυφόρους που χρησιμοποιεί η εταιρεία Starlink του Ίλον Μασκ και να περιορίσουν έτσι την υπεροχή που έχει αρχίσει να αποκτά η Δύση στο Διάστημα. Από τις πληροφορίες προκύπτει ότι το όπλο θα δρα μέσω δημιουργίας «νεφών» από θραύσματα, τα οποία θα καταστρέφουν τους δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει το Associated Press, οι υπηρεσίες εκτιμούν ότι το λεγόμενο όπλο «δράσης σε ζώνη» θα πλημμυρίσει τις τροχιές του Starlink με εκατοντάδες χιλιάδες σφαιρίδια υψηλής πυκνότητας, θέτοντας εκτός λειτουργίας ταυτόχρονα πολλούς δορυφόρους, αλλά και αποτελώντας παράλληλα κίνδυνο κα για άλλα συστήματα που βρίσκονται σε τροχιά.

Αναλυτές – που όμως δεν έχουν λάβει γνώση των συγκεκριμένων ευρημάτων- εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο ένα τέτοιο όπλο θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς να προκαλέσει ανεξέλεγκτο χάος στο Διάστημα, επηρεάζοντας εταιρείες και κράτη — μεταξύ αυτών και τη Ρωσία, αλλά και την σύμμαχό της Κίνα — που βασίζονται σε χιλιάδες δορυφόρους για επικοινωνίες, άμυνα και άλλες κρίσιμες ανάγκες. Όπως σημειώνουν, οι πιθανές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων για τα ίδια τα ρωσικά συστήματα, θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη Μόσχα από την ανάπτυξη ή τη χρήση ενός τέτοιου όπλου.

«Δεν το πιστεύω. Πραγματικά δεν το πιστεύω», δήλωσε η Βικτόρια Σάμσον, ειδικός στην ασφάλεια του Διαστήματος στο Secure World Foundation, η οποία ηγείται της ετήσιας μελέτης του οργανισμού για τα αντιδορυφορικά συστήματα. «Θα μου έκανε ειλικρινά μεγάλη εντύπωση αν προχωρούσαν σε κάτι τέτοιο». Ωστόσο, ο διοικητής της Διαστημικής Διοίκησης των Καναδικών Ενόπλων Δυνάμεων, ταξίαρχος Κρίστοφερ Χόρνερ, τόνισε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, ιδίως υπό το πρίσμα προηγούμενων αμερικανικών κατηγοριών ότι η Ρωσία επιδιώκει την ανάπτυξη αδιάκριτου πυρηνικού όπλου στο Διάστημα.

«Δεν μπορώ να πω ότι έχω ενημερωθεί για ένα τέτοιο σύστημα, αλλά δεν είναι απίθανο», ανέφερε. «Αν οι αναφορές για το πυρηνικό σύστημα είναι ακριβείς και δείχνουν ότι είναι διατεθειμένοι να φτάσουν τόσο μακριά, τότε δεν θα μου φαινόταν σοκαριστικό να αναπτύσσουν κάτι λίγο λιγότερο ακραίο, αλλά εξίσου καταστροφικό».

Στο παρελθόν, η Ρωσία έχει καλέσει τα Ηνωμένα Έθνη να αναλάβουν δράση για να αποτραπεί η ανάπτυξη όπλων σε τροχιά, ενώ ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Μόσχα δεν σκοπεύει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στο Διάστημα.

Όπλο που μπορεί να πετυχαίνει πολλαπλούς

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Ρωσία θεωρεί το Starlink ιδιαίτερα σοβαρή απειλή. Οι χιλιάδες δορυφόροι χαμηλής τροχιάς έχουν αποδειχθεί καθοριστικοί για την επιβίωση της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή πλήρους κλίμακας, η οποία διανύει πλέον το τέταρτο έτος της.

Η υπηρεσία ταχύτατου διαδικτύου του Starlink χρησιμοποιείται από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις για επικοινωνίες στο πεδίο της μάχης, στοχοποίηση όπλων και άλλες επιχειρησιακές ανάγκες, καθώς και από πολίτες και κρατικούς αξιωματούχους σε περιοχές όπου τα ρωσικά πλήγματα έχουν διακόψει τις επικοινωνίες. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι εμπορικοί δορυφόροι που υποστηρίζουν τις ουκρανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν νόμιμοι στόχοι. Αυτόν τον μήνα, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι έθεσε σε επιχειρησιακή χρήση ένα νέο επίγειο πυραυλικό σύστημα, το S-500, ικανό να πλήξει στόχους σε χαμηλή τροχιά.

Σε αντίθεση με τον πύραυλο που δοκίμασε η Ρωσία το 2021, καταστρέφοντας έναν ανενεργό δορυφόρο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, το νέο υπό ανάπτυξη όπλο θα μπορούσε να στοχεύσει πολλούς δορυφόρους Starlink ταυτόχρονα, με τα σφαιρίδια να απελευθερώνονται ενδεχομένως από σχηματισμούς μικρών δορυφόρων που δεν έχουν ακόμη εκτοξευθεί.

Ο Χόρνερ σημείωσε ότι είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς τέτοια νέφη σφαιριδίων θα μπορούσαν να περιοριστούν ώστε να πλήξουν μόνο το Starlink, προσθέτοντας ότι τα συντρίμμια από μια τέτοια επίθεση θα μπορούσαν «να ξεφύγουν από τον έλεγχο πολύ γρήγορα».

«Αν ανατινάξεις ένα κουτί γεμάτο σφαιρίδια», είπε, «θα καλύψεις ολόκληρη μια τροχιακή ζώνη και θα καταστρέψεις κάθε δορυφόρο Starlink και κάθε άλλο δορυφόρο που κινείται στην ίδια περιοχή. Και αυτό είναι που προκαλεί τεράστια ανησυχία».

Πιθανώς πειραματικό σύστημα

Τα στοιχεία που είδε το AP δεν διευκρινίζουν πότε η Ρωσία θα μπορούσε να είναι σε θέση να αναπτύξει ένα τέτοιο σύστημα, ούτε αν έχει δοκιμαστεί ή σε ποιο στάδιο βρίσκεται η έρευνα. Σύμφωνα με αξιωματούχο που γνωρίζει τα ευρήματα και σχετικές πληροφορίες —και μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας— το πρόγραμμα βρίσκεται σε ενεργή φάση ανάπτυξης, ωστόσο τα χρονοδιαγράμματα είναι υπερβολικά ευαίσθητα για να δημοσιοποιηθούν.

Η Σάμσον εκτιμά ότι η ρωσική έρευνα μπορεί να είναι καθαρά πειραματική. «Δεν θα μου φαινόταν παράξενο κάποιοι επιστήμονες να ασχοληθούν με κάτι τέτοιο ως πείραμα σκέψης, ελπίζοντας ότι ίσως κάποια στιγμή θα πείσουν την κυβέρνησή τους να το χρηματοδοτήσει», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι η προβολή μιας υποτιθέμενης νέας ρωσικής απειλής ενδέχεται επίσης να αποσκοπεί στην πρόκληση διεθνούς αντίδρασης.

«Συχνά όσοι προωθούν τέτοιες ιδέες το κάνουν για να ωθήσουν τις ΗΠΑ να αναπτύξουν κάτι αντίστοιχο ή για να δικαιολογήσουν αυξημένες δαπάνες σε δυνατότητες αντιδιαστημικής άμυνας ή μια πιο σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία», είπε, διευκρινίζοντας πάντως ότι «δεν λέω πως αυτό συμβαίνει απαραίτητα εδώ, αλλά έχει ξανασυμβεί».

Σφαιρίδια δύσκολα στον εντοπισμό

Σύμφωνα με τις υπηρεσίες πληροφοριών, τα σφαιρίδια είναι εξαιρετικά μικρά — μόλις λίγων χιλιοστών — γεγονός που θα τα καθιστούσε δύσκολα ανιχνεύσιμα από επίγεια ή διαστημικά συστήματα παρακολούθησης, περιπλέκοντας τον εντοπισμό της ευθύνης για μια ενδεχόμενη επίθεση.

Ο Κλέιτον Σουόουπ, ειδικός στην ασφάλεια του Διαστήματος στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών στην Ουάσινγκτον, σημείωσε ότι αν «τα σφαιρίδια δεν είναι ανιχνεύσιμα, αυτό περιπλέκει την κατάσταση», αν και πρόσθεσε πως «τελικά οι άνθρωποι θα καταλάβουν τι συμβαίνει».

«Αν οι δορυφόροι αρχίσουν να τίθενται εκτός λειτουργίας λόγω ζημιών, μπορείς να ενώσεις τα κομμάτια του παζλ», είπε.

Δεν είναι σαφές πόσο μεγάλη ζημιά θα μπορούσαν να προκαλέσουν τόσο μικρά αντικείμενα. Τον Νοέμβριο, ένα κινεζικό διαστημόπλοιο που προοριζόταν να επιστρέψει τρεις αστροναύτες στη Γη υπέστη ζημιές από πιθανή πρόσκρουση μικρού θραύσματος.

«Οι μεγαλύτερες ζημιές πιθανότατα θα προκαλούνταν στα ηλιακά πάνελ, που είναι τα πιο ευάλωτα μέρη ενός δορυφόρου», εξήγησε ο Σουόουπ. «Αυτό όμως θα ήταν αρκετό για να τεθεί ένας δορυφόρος εκτός λειτουργίας».

«Όπλο φόβου» και κίνδυνος χάους

Μετά από μια τέτοια επίθεση, τα σφαιρίδια και τα συντρίμμια θα κατέβαιναν σταδιακά προς τη Γη, θέτοντας σε κίνδυνο και άλλα συστήματα σε τροχιά. Οι δορυφόροι του Starlink κινούνται σε ύψος περίπου 550 χιλιομέτρων, ενώ ο κινεζικός διαστημικός σταθμός Tiangong και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός βρίσκονται χαμηλότερα — γεγονός που, σύμφωνα με τον Σουόουπ, σημαίνει ότι «και οι δύο θα αντιμετώπιζαν κινδύνους».

Το χάος που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα τέτοιο όπλο ίσως επιτρέψει στη Μόσχα να απειλεί τους αντιπάλους της χωρίς να χρειαστεί καν να το χρησιμοποιήσει, σημείωσε ο ίδιος. «Μοιάζει πολύ με όπλο φόβου, ένα μέσο αποτροπής».

Η Σάμσον υπογράμμισε ότι τα σοβαρά μειονεκτήματα ενός όπλου με σφαιρίδια θα μπορούσαν τελικά να αποτρέψουν τη Ρωσία. «Έχουν επενδύσει χρόνο, χρήμα και ανθρώπινο δυναμικό για να είναι διαστημική δύναμη», είπε. «Η χρήση ενός τέτοιου όπλου θα τους απέκλειε ουσιαστικά και τους ίδιους από το Διάστημα. Δεν ξέρω αν θα ήταν διατεθειμένοι να θυσιάσουν τόσα πολλά».