Η παραγωγική (ή γενετική) τεχνητή νοημοσύνη μπαίνει ορμητικά και στον κόσμο της δικηγορίας. Το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων (CCBE) δημοσίευσε στις 2 Οκτωβρίου 2025 έναν αναλυτικό οδηγό για τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης από νομικούς, επιχειρώντας να θέσει κανόνες, όρια και προϋποθέσεις για την υπεύθυνη αξιοποίησή τους.
Ο οδηγός επισημαίνει ότι η γενετική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI – GenAI) διαφέρει από άλλες μορφές ΑΙ, καθώς παράγει νέο περιεχόμενο – κείμενα, εικόνες, ήχο και βίντεο. Στον νομικό κλάδο, η χρήση της επεκτείνεται σε έρευνα νομολογίας, ανάλυση και σύνοψη εγγράφων, σύνταξη δικογράφων και μεταφράσεις νομικών εγγράφων.
Τα δυνητικά οφέλη είναι σημαντικά: ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων, εξοικονόμηση πόρων και βελτίωση της δυνατότητας πρόσβασης στη δικαιοσύνη, ιδίως για όσους σήμερα δεν έχουν τους πόρους για επαρκή νομική εκπροσώπηση.
Πίσω όμως από τα πλεονεκτήματα, το CCBE προειδοποιεί για σοβαρούς κινδύνους: παραβίαση προσωπικών δεδομένων, δημιουργία ψευδών νομικών πληροφοριών («hallucinations», ήτοι παραισθήσεις), μεροληψία, έλλειψη διαφάνειας στη λειτουργία των αλγορίθμων, προβλήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ζητήματα κυβερνοασφάλειας, καθώς και φαινόμενα απάτης όπως τα deepfakes. Ειδικά το ζήτημα των παραισθήσεων, δηλαδή της παραπομπής σε ανύπαρκτα άρθρα νόμων ή σε εσφαλμένες δικαστικές αποφάσεις, καθιστά επιφυλακτικούς πολλούς δικηγόρους απέναντι στη χρήση εργαλείων GenAI.
«Οι δικηγόροι οφείλουν να θυμούνται ότι η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης δεν αναιρεί τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις», σημειώνει ορθότατα ο οδηγός. Στο επίκεντρο βρίσκονται η εμπιστευτικότητα των πληροφοριών του εντολέα/πελάτη, η επαγγελματική επάρκεια και η ανεξαρτησία της νομικής κρίσης. Οι δικηγόροι καλούνται να μην εισάγουν εμπιστευτικά δεδομένα σε πλατφόρμες ΑΙ χωρίς επαρκείς εγγυήσεις, να ελέγχουν την ακρίβεια κάθε αποτελέσματος και να ενημερώνουν τον πελάτη όταν γίνεται χρήση τέτοιων εργαλείων.
Το CCBE υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης και τεχνολογικής κατάρτισης των νομικών, καθώς η «ψηφιακή επάρκεια» πλέον συνδέεται άμεσα με την έννοια της επαγγελματικής ευθύνης. Παράλληλα, θέτει ζητήματα για το μέλλον: πώς θα διασφαλιστεί η ανεξαρτησία του επαγγέλματος απέναντι στους τεχνολογικούς κολοσσούς που αναπτύσσουν τα συστήματα ΑΙ, και πώς θα αποφευχθεί η διάβρωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων των νέων δικηγόρων αν βασιστούν υπερβολικά σε αυτοματοποιημένα εργαλεία.
Ο οδηγός καταλήγει ότι, αν και οι θεμελιώδεις αξίες της δικηγορίας παραμένουν ίδιες, το περιβάλλον μέσα στο οποίο εφαρμόζονται αλλάζει ραγδαία. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γίνει ισχυρός σύμμαχος του νομικού κόσμου, υπό τον όρο όμως ότι θα χρησιμοποιηθεί με διαφάνεια, ευθυκρισία και υπευθυνότητα.
Ο κ. Δημήτριος Κυριαζής είναι Επίκουρος Καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ και Δικηγόρος Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω
