Το κεντρώο φιλελεύθερο κόμμα D66 ανεδείχθη ο μεγάλος κερδισμένος των πρόωρων εκλογών της Τετάρτης στην Ολλανδία και θα πρωταγωνιστήσει στις διεργασίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ενώ υποχώρησε το ακροδεξιό «Κόμμα της Ελευθερίας» PVV (Partij voor de Vrijheid) του Γκερτ Βίλντερς.
Ύστερα από μια εξαιρετικά αμφίρροπη μάχη, τα δύο κόμματα λαμβάνουν από 26 έδρες επί συνόλου 150 στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Αν και το D66 ισοψήφισε σε αριθμό εδρών με το PVV, θεωρείται νικητής διότι αύξησε τις έδρες του κατά 17 ενώ εκείνες του PVV μειώθηκαν κατά 11.
Οι πρόωρες εκλογές λόγω του μεταναστευτικού
Τα μεγάλα κόμματα έχουν αποκλείσει συγκυβέρνηση με το «Κόμμα της Ελευθερίας» του Βίλντερς, ύστερα από την προηγούμενη αποτυχία του κυβερνητικού συνασπισμού όπου ηγείτο το κόμμα του.
Η απόφαση του Βίλντερς τον Ιούνιο να υπονομεύσει έναν συνασπισμό τεσσάρων κομμάτων λόγω διαφωνίας ως προς τη μεταναστευτική πολιτική έχει μειώσει την αξιοπιστία του ως κυβερνητικού εταίρου και τη διάθεση των κύριων κομμάτων να σχηματίσουν κυβέρνηση υπ’ αυτόν. Οι εκλογές ήταν προγραμματισμένες για το 2028, αλλά έλαβαν χώρα πρόωρα λόγω της επιμονής του Βίλντερς για το μεταναστευτικό.
«Ο λαϊκισμός και τα ακροδεξιά κινήματα μπορούν να νικηθούν. Το δείξαμε αυτό στην Ολλανδία και σε ολόκληρο τον κόσμο», δήλωσε ο πρόεδρος του D66 Ρομπ Γιέτεν. «Ο ολλανδικός λαός γύρισε σελίδα και είπε αντίο στην πολιτική της αρνητικότητας και του μίσους», είπε ο 38χρονος πολιτικός, ο οποίος έχει υπηρετήσει ως Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, είναι γνωστός για τις επιτυχίες του στον αθλητισμό (προπονητής της Σιφάν Χασάν που αργότερα κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι το 2024), και, εφόσον σχηματίσει κυβέρνηση, θα είναι ταυτοχρόνως ο νεώτερος και ο πρώτος ανοικτά γκέι πρωθυπουργός στην ιστορία της Ολλανδίας.
Με πυξίδα την εκπαίδευση και την στεγαστική κρίση
Κατά την προεκλογική εκστρατεία, ο Γιέτεν είχε τονίσει ότι θα επιλύσει τη στεγαστική κρίση και ότι θα προβεί σε επενδύσεις στην εκπαίδευση. Το μεταναστευτικό είχε βρεθεί στο επίκεντρο του προεκλογικού διαλόγου, καθώς ο Βίλντερς είχε προτείνει την άρνηση όλων των αιτημάτων ασύλου, γεγονός που αντίκειται στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αρνητική στάση κράτησε επίσης απέναντι στους ουκρανούς πρόσφυγες, απειλώντας να τους στείλει πίσω στην Ουκρανία.
Ο Γιέτεν, από τη μεριά του, δεν παρέλειψε να απευθυνθεί στις ανησυχίες των ψηφοφόρων για το μεταναστευτικό, προτείνοντας να υποβάλλονται οι αιτήσεις ασύλου έξω από την Ευρώπη, ώστε να περιοριστεί ο ρόλος των διακινητών. Με το θετικό σύνθημα «Ναι, μπορούμε» (Het kan wél) επαγγέλθηκε κατασκευή δέκα νέων πόλεων, προκειμένου να ανταποκριθεί στην κρίση στέγασης. Στήριξε επίσης τη λύση του ενιαίου βασικού εισοδήματος για όλους τους πολίτες αντί για τις επιδοματικές πολιτικές, με στόχο την αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού.
Στα όριά της η ακροδεξιά
Το ολλανδικό εκλογικό αποτέλεσμα σηματοδοτεί ότι η ακροδεξιά έχει φτάσει στα όριά της. Ωστόσο, ο σχηματισμός κυβέρνησης θα αποτελέσει μια απαιτητική διαδικασία. Μπορεί να χρειαστούν μέχρι και τέσσερα κόμματα για να απαρτίσουν τη νέα κυβέρνηση με μία πιθανή εκδοχή να αφορά σε συνασπισμό του κεντρώου D66, του κεντροαριστερού «Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία» VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie) που συγκέντρωσε 22 έδρες, των Οικολόγων-Εργατικών που συγκέντρωσαν 20 έδρες και του συντηρητικού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών CDA (Christen-Democratisch Appèl) του Χένρι Μπόντενμπαλ, που συγκέντρωσαν 18 έδρες.
Καθώς οι Οικολόγοι-Εργατικοί έπεσαν στις 20 έδρες από τις 25 που είχαν το 2023, ο ηγέτης τους Φρανς Τίμερμανς, πρώην Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θεώρησε το αποτέλεσμα ως αποτυχία και δήλωσε ότι θα παραιτηθεί, για να παραδώσει τη σκυτάλη στην επόμενη γενεά.
Ένα μέρος του δεξιού εκλογικού σώματος μετακινήθηκε στο συντηρητικό-φιλελεύθερο κόμμα «Ορθή Απάντηση 2021» (Ja21 = Juiste Antwoord 2021), που αύξησε τις έδρες του από 1 σε 9. Αντιθέτως, θεαματική πτώση σημείωσε το κεντρώο κόμμα «Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο» (NSC = Nieuw Sociaal Contract), που αποτελούσε μέρος του απερχόμενου κυβερνητικού συνασπισμού και δεν κατόρθωσε να εισέλθει στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Παρά το πρωτοφανές ισόπαλο αποτέλεσμα το μήνυμα του Γιέτεν είναι σαφές: «Η Ολλανδία θα επανέλθει στην καρδιά της Ευρώπης. Χωρίς ευρωπαϊκή συνεργασία δεν γίνεται τίποτα»
