Στραμμένα στην Κωνσταντινούπολη θα είναι τα βλέμματα την Πέμπτη ενόψει της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας σχετικά με τον τερματισμό του πολέμου.
Με έντονες στρατιωτικές εξελίξεις, πολυσχιδείς διπλωματικές αντιπαραθέσεις και συνεχείς τεχνολογικές καινοτομίες στο πεδίο της μάχης, η σύγκρουση συνεχίζει να επηρεάζει τόσο την περιοχή όσο και τις διεθνείς σχέσεις, ενώ οι πιέσεις αυξάνονται από όλες τις πλευρές για την εξεύρεση λύσης, εν μέσω εντάσεων, τελεσίγραφων και βαθιάς δυσπιστίας από όλες τις πλευρές. Στο μυαλό όλων κυριαρχεί το ερώτημα αν αυτές οι συνομιλίες στην Πόλη είναι ικανές να «στρώσουν» τον δρόμο για την ειρήνη στην Ουκρανία.
Πώς φτάσαμε εδώ;
Από τον Μάιο του 2023, η κατάσταση στα μέτωπα της Ουκρανίας μεταβάλλεται διαρκώς καθώς τόσο το Κίεβο όσο και η Μόσχα αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις και δυσκολίες.
Αρχικά, η Ρωσία πέτυχε σημαντικές εδαφικές κατακτήσεις, όπως η πτώση της Αβντιίβκα και η κατάκτηση της Μπαχμούτ, που θεωρήθηκαν σημαντικές νίκες. Ωστόσο, η προέλαση του ρωσικού στρατού επιβραδύνθηκε σημαντικά μέσα στο 2023, με τις ουκρανικές δυνάμεις να αντιστέκονται σθεναρά και να πραγματοποιούν αντεπιθέσεις σε διάφορες περιοχές, όπως η Ζαπορίζια και το νότιο μέτωπο αλλά και την εισβολή στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ. Οι ρωσικές επιθέσεις συχνά αποτυγχάνουν, ενώ οι απώλειες σε άνδρες και τεθωρακισμένα είναι σημαντικές.
Παράλληλα, η Ρωσία έχει προχωρήσει σε αναδιάταξη των δυνάμεών της, εισάγοντας νέες τακτικές και στρατηγικές στρέφοντας την προσοχή της και σε επιθέσεις στη δυτική Ουκρανία, με στόχο να πλήξει ουκρανικές αεροπορικές βάσεις και υποδομές, προσπαθώντας να περιορίσει την αεροπορική ισχύ του Κιέβου.
Η στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας έχει επίσης επηρεαστεί από την ενίσχυση που λαμβάνει η Ουκρανία από τη Δύση, με προηγμένα όπλα και εκπαίδευση ξένων μαχητών που ενισχύουν την ουκρανική αντίσταση. Η Ρωσία έχει αναγκαστεί να επιστρατεύσει και μισθοφόρους από τη Συρία και την Τσετσενία, ενώ η διοίκηση και το ηθικό των ρωσικών δυνάμεων παρουσιάζουν προβλήματα, με σημαντικές απώλειες αξιωματικών και προβλήματα στις επικοινωνίες.
Επιπλέον, η Ρωσία έχει ενισχύσει τις στρατιωτικές της συνεργασίες, όπως με τη Βόρεια Κορέα, που έχει στείλει στρατιώτες και δοκιμάζει όπλα στο πλαίσιο της σύγκρουσης, γεγονός που αυξάνει τη γεωπολιτική διάσταση του πολέμου.
Ποιες οι εξελίξεις στο μέτωπο;
Η Ρωσία διατηρεί την ικανότητα να αναπληρώνει τις απώλειές της με νέες δυνάμεις, παρά τις βαριές απώλειες στο πεδίο της μάχης, ασκώντας σφοδρή πίεση στη πλευρά της Ουκρανίας. Εθελοντές εγγράφονται σε μεγάλους αριθμούς, ενώ νέοι στρατιώτες λαμβάνουν σύντομη εκπαίδευση πριν σταλούν στο μέτωπο, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματικότητά τους.
Η ρωσική στρατιωτική ηγεσία αναπτύσσει νέες τακτικές με χρήση ευκίνητων οχημάτων, όπως μοτοσικλέτες και ATV, για να αντιμετωπίσει το ουκρανικό πλεονέκτημα στα drones και να βελτιώσει την ευκινησία των δυνάμεών της.
Στα μέτωπα, οι ρωσικές δυνάμεις σημειώνουν προόδους σε περιοχές όπως το Toretsk, Lyman, Pokrovsk και Velyka Novosilka, ενώ η Ουκρανία καταφέρνει επίσης τοπικές προωθήσεις, διατηρώντας δυναμική πίεση στα ρωσικά στρατεύματα.
Συνεχίζονται επιθέσεις και εντός ρωσικού εδάφους, όπως στην περιοχή του Kursk, με αμοιβαίες αεροπορικές επιθέσεις και χρήση drones.
Η χρήση drones συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο, με αμφίπλευρες επιθέσεις σε στρατιωτικές και αστικές περιοχές. Η Ουκρανία πέτυχε την πρώτη παγκοσμίως κατάρριψη μαχητικού αεροσκάφους με θαλάσσιο drone.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί μαζικές επιθέσεις με drones και βαλλιστικούς πυραύλους, όπως στην πόλη Νοβοροσίσκ, προκαλώντας τραυματισμούς και ζημιές σε υποδομές.
Την ίδια ώρα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για μακροπρόθεσμη στρατιωτική παρουσία και πιθανή σύγκρουση με το ΝΑΤΟ, επεκτείνοντας στρατιωτικές υποδομές και αναδιοργανώνοντας τις δυνάμεις της.
Πόσο σημαντικός είναι ρόλος του Τραμπ;
Ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ στη σύγκρουση στην Ουκρανία, μετά την επανεκλογή του, επικεντρώνεται κυρίως στην προσπάθειά του να προωθήσει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας καθώς ο ίδιος είχε προεκλογικά υποσχεθεί να τερματίσει τον πόλεμο «μέσα σε 100 ημέρες».
Ο ίδιος πιστεύει ότι η Ρωσία έχει κάνει σημαντική παραχώρηση, αποδεχόμενη να μην καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, και εκφράζει την πεποίθηση ότι τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία επιθυμούν την ειρήνη. Παράλληλα, προειδοποιεί ότι η στάση των ΗΠΑ μπορεί να αλλάξει δραστικά εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, η στάση του έχει προκαλέσει αντιδράσεις και αμφισβητήσεις, καθώς έχει εκφράσει απόψεις που αμφισβητούν την ευθύνη της Ρωσίας για την έναρξη του πολέμου, ενώ έχει κατηγορηθεί για παραπληροφόρηση και για προσπάθειες να επηρεάσει τη διαπραγματευτική ισορροπία υπέρ της Ρωσίας.
Επιπλέον, έχει υποσχεθεί ότι θα τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο, αλλά πλέον αναγνωρίζει ότι η επίλυση μιας τόσο σύνθετης σύγκρουσης μπορεί να πάρει χρόνο.
Τέλος, η προσπάθειά του να προωθήσει συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου έχει δημιουργήσει ανησυχίες, καθώς μια ενδεχόμενη παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία θα μπορούσε να αλλάξει δραστικά την ισορροπία δυνάμεων και να πλήξει την ουκρανική κυριαρχία.
Από την πλευρά του, ο Πούτιν τονίζει ότι οι όποιες ειρηνευτικές συνομιλίες θα λάβουν υπόψη τα εδαφικά κέρδη που έχει κατακτήσει η Ρωσία από το 2014 και μετά, και ότι η Μόσχα δεν προτίθεται να τα παραχωρήσει. Ωστόσο, η πρόθεση του να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις όπου θα εμπλέκεται και ο Τραμπ δείχνει ότι εκτιμά τον ρόλο του πρώην Αμερικανού προέδρου ως παράγοντα που μπορεί να συμβάλει σε μια διπλωματική λύση.
Πως άνοιξε ο δρόμος προς την Κωνσταντινούπολη;
Σε μια κίνηση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αιφνιδιαστική, ο Βλαντιμίρ Πούτιν πρότεινε την Κυριακή άμεσες διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη, την Πέμπτη, «χωρίς προϋποθέσεις». Άμεσα ο Τραμπ κάλεσε την Ουκρανία να συμμετάσχει στις συνομιλίες και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι απάντησε άμεσα ότι θα δώσει το «παρών», αλλά μόνο εφόσον παραστεί και ο Πούτιν, δημιουργώντας ένα διπλωματικό αδιέξοδο στο πλαίσιο μιας άτυπης «αναμέτρησης» για το ποιος επιθυμεί περισσότερο την ειρήνη.
Από την πλευρά της η ΕΕ, με ηγεσίες όπως αυτές της Γαλλίας και της Γερμανίας, έχει απευθύνει τελεσίγραφο στη Ρωσία για αποδοχή εκεχειρίας 30 ημερών, απειλώντας με αυστηροποίηση κυρώσεων σε περίπτωση άρνησης. Μάλιστα, την Τετάρτη η Κομισιόν συμφώνησε για το 17ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Το Κρεμλίνο, μέσω εκπροσώπων του, δηλώνει ότι δεν είναι έτοιμο για διαπραγματεύσεις και θεωρεί ότι οι παραδόσεις δυτικών όπλων στο Κίεβο δίνουν πλεονέκτημα στην Ουκρανία, γεγονός που καθιστά την εκεχειρία δύσκολη.
Ποιοι θα δώσουν το «παρών»;
Αργά το βράδυ της Τετάρτης, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε τα μέλη της ρωσικής αποστολής στις συνομιλίες, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι θα απείχε από αυτές ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Νωρίτερα άλλωστε, είχε γίνει γνωστό ότι, παρά την πληροφόρηση, τις προηγούμενες ημέρες, ότι ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ θα δώσει το «παρών» αυτό τελικά δε θα συμβεί. Η αντιπροσωπεία που ενέκρινε ο ρώσος πρόεδρος είναι σαφέστατα χαμηλότερη των προσδοκιών για υψηλού επιπέδου διαπραγματεύσεις. Θα ηγείται ο σύμβουλός του, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, με μέλη τον υφυπουργό Εξωτερικών Μιχαήλ Γκαλούζιν, τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων ναύαρχο Ιγκόρ Κοστιούκοφ, τον υφυπουργό Άμυνας Αλεξάντερ Φόμιν.
Νωρίτερα, την αποχώρηση Ζελένσκι από τις διαπραγματεύσεις είχε σχεδόν προεξοφλήσει ο σύμβουλός του, Μιχαήλο Ποντόλιακ. «Δεν βλέπω κανένα νόημα» στις διαπραγματεύσεις χωρίς τη συμμετοχή του ρώσου προέδρου, δήλωσε χαρακτηριστικά.
Πόσο πιθανό είναι να τελειώσει ο πόλεμος;
Ο πόλεμος δεν δείχνει σημάδια άμεσης λήξης μέσα στο 2025, καθώς οι δύο πλευρές διατηρούν αμετακίνητες στις θέσεις τους και συνεχίζουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις με ένταση.
Η διεθνής κοινότητα πιέζει για εκεχειρία και διαπραγματεύσεις, αλλά το πολιτικό και στρατιωτικό πλαίσιο παραμένει πολύπλοκο, με τη Ρωσία να επιμένει σε στρατιωτική λύση και την Ουκρανία να αρνείται συμβιβασμούς που θίγουν την εδαφική της ακεραιότητα.
Η σύγκρουση εξελίσσεται σε ένα παρατεταμένο γεωπολιτικό και στρατιωτικό αδιέξοδο, με σημαντικές επιπτώσεις για την ευρύτερη ασφάλεια στην Ευρώπη και τις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης.
Αυτή η εικόνα δείχνει έναν πόλεμο που συνεχίζεται με υψηλή ένταση, τεχνολογικές και τακτικές προσαρμογές, και πολιτικές αντιπαραθέσεις που καθιστούν το άμεσο τέλος του απίθανο.
Η κατάσταση παραμένει ρευστή και κρίσιμη για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
