Αν ο «Άγγελος της στάχτης» – αυτό το κορυφαίο πνευματικό δημιούργημα- ήταν η συμπύκνωση της ποιητικής και μυθιστορηματικής διαδρομής της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου, που οδήγησε στα ορφικά μονοπάτια του Άδη με λέξεις αιμάσσουσες, με μνήμες αναδυόμενες και με τη γεύση της απόλυτης συντριβής, για να βρει την απαγορευμένη γνώση, «το Σμαραγδένιο Βουνό» είναι η επιτομή των μυθιστορημάτων της.
Το μυθιστόρημα που συμπυκνώνει τη βιωμένη μεταφυσική της σοφία μέσα από τους ατέλειωτους κύκλους του πόνου και της συντριβής. Είναι «το Σμαραγδένιο Βουνό» κατάθεση ψυχής· λυτρωτική συμφωνία του ορατού και του αόρατου κόσμου· πρόταση απελευθέρωσης του μυημένου ανθρώπου από την πτωτική του φύση με τους περι-φερόμενους κύκλους της ζωής και του θανάτου. Κυρίως είναι «ευαγγελική» πρόταση για μια άλλη έγερση, για μια άλλη ανάσταση.
Το μυθιστόρημα «το Σμαραγδένιο Βουνό» είναι ένα συγγραφικό εγχείρημα δύσκολο όχι γιατί πραγματεύεται ένα νέο μύθο δομημένο πάνω στα ορφικά και αρχαία κείμενα, αλλά γιατί πρέπει να συγκεντρώσει – συνοψίσει όλα τα στοιχεία της μεταφυσικής φιλοσοφίας που τόσο θαυμαστά παρουσίασε η Μ.Λ.Π. στα μυθιστορήματά της χωρίς να «προδώσει» την ιστορική πλοκή. Το εντυπωσιακό λογοτεχνικό «εύρημα» της συνάντησης της συγγραφέως με τους ήρωες των μυθιστορημάτων της σε πραγματικό χρόνο πλοκής έδεσε άψογα τη σύνολη μεταφυσική βιοθεωρία της με τις ιστορίες των πρωταγωνιστών. Κατάφερε σ’ αυτό το μυθιστόρημα η Μ.Λ.Π. όχι μόνο να «στερεώσει την έκσταση» και να ανιχνεύσει το θαύμα, αλλά μέσα από την μακρόχρονη εμπειρία της υπαρξιακής οδύνης να φτάσει στην αλήθεια του προσώπου. Και έτοιμη πια να ζήσει το μυστήριο. Να πονέσει ξανά, γιατί, όπως γράφει η ίδια «ο πόνος μας κρατάει άγρυπνους…». Αυτό θέλει ουσιαστικά, εκτός των άλλων, η συγγραφέας με το τελευταίο της έργο· να ζήσει ξανά τις συγκινήσεις που έζησε γράφοντας τα έργα της.
Η συνάντηση των προσώπων των μυθιστορημάτων με την συγγραφέα τους είναι μια συνάντηση πρωτόγνωρη και, όπως είπαμε, άκρως εντυπωσιακή. Οι ήρωες των μυθιστορημάτων της Μ.Λ.Π. βγαίνουν έξω από το στενό πλαίσιο της μυθιστορίας τους και συναντώνται με την συγγραφέα ως πρωταγωνιστές της άγνωστης ζωής τους που εξελίσσεται έξω από το «συντελεσμένο» μυθιστόρημα του παρελθόντος. Από την άλλη η συγγραφέας δεν παρατηρεί απλώς τους πρωταγωνιστές να ιστορούν το πεπρωμένο τους αλλά συμπρωταγωνιστεί σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Ακούει τα παράπονά τους και επιτρέπει να εξελιχθούν τα γεγονότα όπως οι ίδιοι πρωταγωνιστές επιθυμούν. Και τι επιθυμούν, τι ζητούν οι πρωταγωνιστές, ρωτά επίμονα η συγγραφέας τον Πορφύριο. «Ζητούν να ζήσουν λίγες στιγμές ακόμα, λίγες ώρες. Παθιασμένα. Με τη δίψα στο σώμα, ζητούν να ζήσουν τις στιγμές που τους στέρησες…» απαντά ο Πορφύριος στη συγγραφέα.
Οι σχέσεις των πρωταγωνιστών των μυθιστορημάτων με τη συγγραφέα τους είναι μια σχέση αμφίδρομης ανάγκης. Η συγγραφέας τους δίνει το αίμα της να ζήσουν για μια στιγμή· να ζήσουν τη στιγμή που στερήθηκαν στα μυθιστορήματά της και οι ήρωες των μυθιστορημάτων, ως αυθύπαρκτες οντότητες μυούν τη συγγραφέα στα μυστικά του επέκεινα χώρου. Έτσι η συγγραφέας ολοκληρώνει τη μύησή της. Φθάνει στα πρόθυρα του Αόρατου. Οι αυθύπαρκτες ψυχές- οι ήρωές της- βλέπουν μέσα στο Αόρατο. Γιατί εμπεριέχονται. Είναι μέρος του Αόρατου, μέρος του Αμίλητου, του επέκεινα κόσμου. Αυτό που καταφέρνει η συγγραφέας τώρα πια είναι να κινείται στον άχρονο χρόνο· να ανεβοκατεβαίνει τους αιώνες· να συναιρεί το παρόν με το παρελθόν σε μια στιγμή, καθώς το παρελθόν εισχωρεί στο παρόν και το παρόν στο παρελθόν και δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα, ένα νέο σύμπαν όπου το μεταφυσικό συνυπάρχει με το φυσικό αδιάλυτα.
Με άλλα λόγια ο φυσικός κόσμος, ο κόσμος της ύλης εμπεριέχει τον μεταφυσικό κόσμο. Και μόνο ο μυημένος μπορεί να δει τον μεταφυσικό κόσμο, να μιλήσει με τις ψυχές- υπάρξεις που βρίσκονται στην άλλη διάσταση. Η συγγραφέας έχοντας αυτή τη δωρεά μπορεί να μετακινεί τη γραμμή του χρόνου και από το τώρα – το παρόν να πηγαίνει στο τότε – στο παρελθόν. Έτσι με αυτό το χάρισμα, ενώ βρίσκεται στη Βασιλεύουσα και μέσα στο Ναό της Αγια-Σοφιάς, βλέπει τα ιστορικά γεγονότα και τα πρόσωπα σε παρόντα χρόνο να εκτυλίσσονται. Παρόν και Παρελθόν συμφύρονται σε ένα αδιάλυτο σύμπαν, σε μια στιγμή, καθώς το ιστορικό παρελθόν εισχωρεί στο παρόν και το παρόν στο παρελθόν. Οι αιώνες μια στιγμή. Και η στιγμή αιώνες.
Το μυθιστόρημα «το Σμαραγδένιο Βουνό» σηματοδοτεί και επιμαρτυρεί συγγραφική και φιλοσοφική εξέλιξη. Είναι η κορυφαία στιγμή της μυημένης της ζωής. Είναι η ολοκλήρωση της βιοθεωρίας της. Αν ο «Άγγελος της στάχτης» είναι ένα πύρινο «χρονικό» ‘’Κατάβασης’’ στον Άδη, «το Σμαραγδένιο Βουνό» είναι ένα διάφανο «χρονικό» ‘’Ανάβασης’’ στο Φως.
Η συγγραφέας μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της επανακαθορίζει τα όρια του μεταφυσικού κόσμου. Ή να το πω διαφορετικά ανατοποθετεί όρια και έννοιες του υπερβατικού κόσμου. «Δεν υπάρχει θάνατος, μια αυταπάτη είναι…» αναφωνεί δια στόματος Κωνσταντίνου. Όσο για το χωροχρόνο και τη ζωή μέσα στη ζωή μας τείνει να πιστέψει πως «ίσως υπάρχει μια ζωή μέσα στη ζωή μας, ή μάλλον, μέσα στον Χρόνο, μέσα στις αόρατες διαστάσεις του, που συμπορεύεται- αυτή η άλλη ζωή- συμβαδίζει ή συναρμόζεται με τη δική μας, αυτήν που ξέρουμε. Γιατί σήμερα διαπιστώνω πως πολύ λίγα γνωρίζουμε ή και τίποτα από αυτό που είμαστε».
Εκεί όμως που η συγγραφέας ανατοποθετεί εναργέστατα εν είδη τοπογραφίας το μεταφυσικό σύμπαν, τον κάτω κόσμο των νεκρών, είναι στο διάλογο που έχει με τον Κωνσταντίνο την ώρα της μουσικής τελετουργίας. Στο ερώτημά της «που είναι οι νεκρές ψυχές; Πού είναι η νέκυια;» ο Κωνσταντίνος της απαντά: «Εδώ είναι οι νεκροί, η πολιτεία των νεκρών, εδώ δίπλα μας, μέσα στα μόρια της ύλης που ανασαίνουμε, μέσα σε αυτά τα αείζωα κύτταρα φωτός. Κι ακόμα, μέσα στις διαστάσεις ενός χρόνου ταπεινωμένου».
Η ως άνω τοποθέτησή της θυμίζει έντονα τη θεωρία των χορδών και των υπερχορδών! Οι άλλες διαστάσεις του χωροχρόνου με τους επάλληλους και παράλληλους κόσμους, τους μαγικούς κόσμους και ίσως τους σμαραγδένιους κόσμους της Μ.Λ.Π δε χωρά αμφιβολία ότι μετακινούν το Άβατο, το Αμίλητο και τον σκοτεινό κόσμο του Άδη στα ανθρώπινα σύνορα του επιστημονικού ενδιαφέροντος και καταργούν ή μειώνουν το αρχέγονο συναίσθημα του φόβου. Και ο προφητικός λόγος της συγγραφέως δια στόματος Κωνσταντίνου, του Άγγελου της στάχτης, του Αγγέλου της, πως «Αν η επιστήμη συνεργαστεί με τους δρόμους που περπάτησα για να φτάσω εδώ, θα επιτευχθεί. Και τότε σε καμιά γωνιά δεν θα υπάρχει κρυμμένο σκοτάδι…» μόνο ελπίδα γεννά στους ανθρώπους και προσμονή. Με αυτή την προφητεία της η Μ.Λ.Π. καταργεί την μεταφυσική πραγματικότητα μέσω της γνώσης και της ευφυΐας, μέσω της συνεργασίας φιλοσοφίας και επιστήμης.
Οι τελευταίες πενήντα σελίδες του βιβλίου της είναι συγκλονιστικές για τον αναγνώστη που είναι ανοιχτός στο Μυστήριο, ανοιχτός στο «μεταφυσικό» θαύμα. Μέσα από μια εξωφυσική δύναμη πνευματικής ανάτασης και γλωσσικής συμπύκνωσης περιγράφει σχεδόν βιωματικά την πορεία της προς το Σμαραγδένιο Βουνό, καθώς «οι αιώνες γλιστρούν από πάνω» της. Απαλλαγμένη από τις αρχέγονες φοβίες, τις αγωνίες, τη φρίκη του κενού, τον πόνο της ύπαρξης, τη μοναξιά, γαλήνια και συμφιλιωμένη με την ψυχή της και το Αόρατο, θα βαδίσει το θάνατο που δεν είναι θάνατος αλλά ζωή, ζωή λάμπουσα σε ένα αντεστραμμένο Άδη, που δεν είναι κάτω και σκοτεινός αλλά πάνω και σμαραγδένιος. Στο διάφανο και διάφανα φωτεινό Σμαραγδένιο Βουνό.
Καθώς οι διάσπαρτες μνήμες από τη ζωή των ηρώων της συντίθενται σε μια ολότητα μνήμης, στη Μνήμη της, που οδηγεί στην αυτογνωσία, βλέπει πλέον καθαρά, η συγγραφέας, την «εγγεγραμμένη» αποστολή της. Και κυρίως την αποστολή του έργου της, του πνευματικού παιδιού της, του παιδιού με το όνομα «Εξάγγελος Μιχαήλ», όπως αυτό υπάρχει στο μυθιστόρημά της “Η Έκτη Σφραγίδα”. Είναι αυτό που ονειρεύτηκε μια ζωή η ηρωίδα του μυθιστορήματος, Αδριανή, και «που η στέρησή του το έκανε ευαγγελιστή της νέας χιλιετίας…». Επιθυμία και της συγγραφέως ίσως είναι: Το πνευματικό της έργο «Να γίνει ο Εξάγγελος μιας εποχής που θα φέρει την ομορφιά και την γαλήνη στον άνθρωπο…».
Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι η Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου έγραψε τούτο το βιβλίο με το αίμα της ψυχής της. Και ναι οι ήρωες των μυθιστορημάτων της είναι ψυχή από την ψυχή της και αίμα από το αίμα της. Σε κάθε σελίδα σε κάθε στίξη σε κάθε ανωφέρεια και κατωφέρεια των παλλόμενων λέξεων αναβλύζει η αγωνία της να ειπωθεί ο άρρητος λόγος – ο χρησμικός μεταφυσικός λόγος συγκαλυμμένα αποκαλυπτικά, με μια ποιητική ελλειπτικότητα ισάξια του σημαινομένου, κατανικώντας τις δομικές γλωσσικές αντιστάσεις. Να γίνει ρητός ο άρρητος λόγος, να αποτυπωθεί εναργέστατα – ψηλαφιστά ο υπαρξιακός πόνος, η συντριβή, η συγκλονιστική μοναξιά, η σπαρακτική κραυγή του ανθρώπου και η λύτρωση· η «Ανάβαση» στο Σμαραγδένιο Βουνό.
*Ο κ. Δημήτρης Θ. Τσιάμαλος είναι Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, Φιλόλογος
