Την περασμένη Πέμπτη, ημέρα που εξέπνεε η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι βρέθηκε μια «συμβιβαστική λύση» προκειμένου να ξεπεραστεί το βουλγαρικό βέτο και να εκκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις των Σκοπίων. Η λύση για την οποία μίλησε ο γάλλος πρόεδρος, και η οποία έχει αρκετό παρασκήνιο και διαβουλεύσεις, φαίνεται ότι επιτεύχθηκε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη.
Η γαλλική πρόταση
Πώς φθάσαμε στη λύση; Μερικές μέρες πριν από την έναρξη της περασμένης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ (23-24 Ιουνίου), η γαλλική προεδρία κατέθεσε μια πρόταση για τη διευθέτηση των διαφορών των δύο χωρών. Βασικό σημείο της πρότασης ήταν η συμπερίληψη των Βουλγάρων στο σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας. Η Σόφια την αποδέχθηκε και προσέθεσε κάτι επιπλέον: Οτι τίποτα στη διαδικασία ένταξης της γειτονικής της χώρας δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως αναγνώριση μακεδονικής γλώσσας από την ίδια. Επιπλέον, η βουλγαρική πλευρά επιδίωξε την ενσωμάτωση των όρων της στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας πριν από την επίσημη διακυβερνητική διάσκεψη που θα σηματοδοτούσε την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η βουλγαρική Βουλή υπερψήφισε τη γαλλική πρόταση – περιλαμβανομένων των προσθηκών της – με καθυστέρηση (24 Ιουνίου) και έτσι το βέτο της στη Σύνοδο Κορυφής παρέμεινε. Οι παραπάνω όροι, βέβαια, δεν είχαν γίνει αποδεκτοί από τη Βόρεια Μακεδονία.
Στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με πληροφορίες, ασκήθηκαν ασφυκτικές πιέσεις στη βουλγαρική πλευρά για να επέλθει ο συμβιβασμός. «Η γαλλική προεδρία υπέβαλε μια τροποποιημένη πρόταση που είναι πολύ καλύτερη από την αρχική» δήλωσε ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, Στέβο Πεντάροφσκι, από τη Μαδρίτη.
Την ίδια μέρα τα Σκόπια ανακοίνωσαν επισήμως ότι έλαβαν τη γαλλική πρόταση, υπογραμμίζοντας ότι αυτή θα σηματοδοτήσει «μια ευρεία διαδικασία διαβούλευσης, πρώτα στην κυβέρνηση και τους εταίρους του συνασπισμού, και στη συνέχεια με τον πρόεδρο, το Κοινοβούλιο και την αντιπολίτευση, καθώς και με τον πολιτικό τομέα, τους ειδικούς και το ευρύ κοινό στη χώρα». Ο πρωθυπουργός, Ντίμιταρ Κοβάτσεφσκι, τόνισε ότι «η ιστορία δεν θα είναι μέρος του διαπραγματευτικού πλαισίου», ωστόσο δεν διευκρίνισε εάν οι Βούλγαροι θα συμπεριληφθούν στο Σύνταγμα της χώρας του πριν ή μετά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Οι δυσκολίες
Πηγές από τα Σκόπια τόνιζαν στο «Βήμα» ότι η εισαγωγή των βουλγαρικών τροπολογιών στο Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας έχει μεταξύ άλλων και πρακτικές δυσκολίες, καθώς χρειάζεται συνταγματική αναθεώρηση, η οποία απαιτεί 80 βουλευτές, ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός διαθέτει μόνο 64. Οι ίδιες πηγές σημείωναν ότι μέσω της έγερσης ζητήματος μειονότητας η Σόφια επιχειρεί να αποκτήσει έναν ακόμα μοχλό εναντίον των Σκοπίων. «Η γαλλική πρόταση που ελήφθη δεν έχει παρά μερικές σημασιολογικές αλλαγές στην αρχική πρόταση, η οποία ήταν απαράδεκτη τόσο για την αντιπολίτευση όσο και για την κυβέρνηση» δήλωσε ο πρόεδρος του VMRO-DPΜΕΝ, Κριστιάν Μίτσκοφσκι.
Ακυβερνησία
Τα παραπάνω, εν τω μεταξύ, λαμβάνουν χώρα ενόσω στη Βουλγαρία εξελίσσεται μια μείζονα πολιτική κρίση, με τη χώρα να βρίσκεται ενώπιον της διεξαγωγής τέταρτων εκλογών σε διάστημα 15 μηνών. Το χρονικό της βουλγαρικής κρίσης – της φτωχότερης χώρας της ΕΕ, με σημαντικό δημογραφικό πρόβλημα και μεγάλη έκθεση στη ρωσική επιρροή – τοποθετείται στις αρχές του περασμένου μήνα όταν ο Σλάβι Τριφόνοβ (ηγέτης του «Υπάρχει Τέτοιος Λαός») αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό με αιτιάσεις για την «ενδοτική» στάση της χώρας στο ζήτημα των Σκοπίων. Ο πρώην πρωθυπουργός και ηγέτης του GERB Μπόικο Μπορίσοφ εκμεταλλευόμενος τη συγκυρία κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης του Κίριλ Πέτκοφ. Στις 22 Ιουνίου υπερψηφίζεται η πρόταση και την επομένη ο Πέτκοφ μεταβαίνει στις Βρυξέλλες, αλλά σαν… πρωθυπουργός με τυπικές αρμοδιότητες.
Το ευρωπαϊκό κίνητρο και η αντιπολίτευση
Σε αντίθεση με την πρώτη, η διαφοροποιημένη γαλλική πρόταση δίνει άμεση έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στα Σκόπια. Ωστόσο, για να ανοίξουν τα ενταξιακά κεφάλαια, η Βόρεια Μακεδονία πρέπει να κάνει συνταγματική αναθεώρηση συμπεριλαμβάνοντας τις βουλγαρικές απαιτήσεις. Ετσι δίνεται το κίνητρο στα Σκόπια να προχωρήσουν τη διαδικασία και παράλληλα ικανοποιείται η Σόφια. Επιπλέον, στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας, η κυβέρνηση έχει τον μοχλό να «αναγκάσει» την αντιπολίτευση να στήριξη την αναθεώρηση προκειμένου να μην πάει στα βράχια το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ταυτόχρονα, η αντιπολίτευση διαθέτει ένα άλλο χαρτί: Να στηρίξει την αναθεώρηση, δηλαδή την ευρωπαϊκή προοπτική, αλλά να ζητήσει ημερομηνία εκλογών.
Ο ρωσικός δάκτυλος και η απέλαση 70 διπλωματών
Την περασμένη Δευτέρα ο Πέτκοφ παραιτήθηκε από πρωθυπουργός. Την επομένη, ανακοινώθηκε η απέλαση 70 ρώσων διπλωματών από τη Βουλγαρία. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι δεν διαθέτει την απαραίτητη νομιμοποίηση για αυτή την ενέργεια. Οι απελαθέντες εργάστηκαν κατά των συμφερόντων της χώρας, τόνισε ο απερχόμενος πρωθυπουργός, ενώ υπογράμμισε ότι «όταν ξένες κυβερνήσεις προσπαθούν να παρέμβουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Βουλγαρίας, έχουμε σαφείς θεσμούς που θα αντιδράσουν. Αναμένουμε ένα αεροπλάνο 70 θέσεων να αναχωρήσει πλήρες για τη Μόσχα».
Η Μόσχα ζήτησε την άμεση ανάκληση της απόφασης, απειλώντας με κλείσιμο της ρωσικής πρεσβείας στη Σόφια και διακοπή των διμερών διπλωματικών σχέσεων. Ο Πέτκοφ από την πλευρά του ζήτησε την ανάκληση του ρωσικού «τελεσιγράφου» τονίζοντας ότι πρέπει να υπάρχουν βασικοί δίαυλοι μεταξύ των δύο χωρών.
Οι διμερείς σχέσεις και ιδιαίτερα η ρωσική επιρροή στη Βουλγαρία απασχόλησαν αρκετά μετά το ξέσπασμα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Οταν υπερψηφίστηκε η πρόταση δυσπιστίας εναντίον του, ο Πέτκοφ είχε δηλώσει ότι «ήταν τιμή για εμένα να ηγηθώ μιας κυβέρνησης που ανατράπηκε από τον κ. Πεέβσκι, τον κ. Μπορίσοβ, τον Σλάβι Τριφόνοβ και την κυρία Μιτροφάνοβα». Η Ελεονόρα Μιτροφάνοβα, πρέσβης της Ρωσίας στη Σόφια, έχει προκαλέσει αρκετές φορές με τις τοποθετήσεις και τη δράση της.Η βουλγαρική κυβέρνηση πήρε ξεκάθαρη θέση υπέρ του Κιέβου στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, το ενίσχυσε με οπλισμό και υιοθέτησε τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Ακόμα, αρνήθηκε να πληρώσει σε ρούβλια το φυσικό αέριο στην εταιρεία Gazprom, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα η Ρωσία να της κλείσει τη στρόφιγγα.
Διερευνητικές
Οσον αφορά τη διαδικασία διερευνητικών εντολών για τον σχηματισμό κυβέρνησης, το «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» του Πέτκοφ θα λάβει την πρώτη εντολή, ωστόσο θεωρείται δύσκολο να τα καταφέρει. Ενώ ήδη βρίσκεται σε επαφές με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το δεύτερο ξεκαθάρισε ότι δεν προτίθεται να στηρίξει μια κυβέρνηση με πρωθυπουργό ξανά τον Πέτκοφ.
Το GERB που θα λάβει την επόμενη εντολή προτίθεται να την επιστρέψει άμεσα, ενώ σύμφωνα με το Σύνταγμα η τρίτη διερευνητική δίδεται σε πολιτική δύναμη της επιλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ). Εφόσον αποτύχουν και οι τρεις εντολές, κάτι που θεωρείται πιθανό, ο ΠτΔ, Ρούμεν Ράντεφ, θα διαλύσει τη Βουλή, θα ορίσει υπηρεσιακή κυβέρνηση και θα προτείνει ημερομηνία για πρόωρες εκλογές.
