Σκηνοθέτης αντισυμβατικός, ακραίος στην απεικόνιση σεξουαλικών σκηνών και πληθωρικός με μια σπάνια ελευθερία στους κινηματογραφικούς πειραματισμούς – σίγουρα ένας από τους πιο σημαντικούς που γεννήθηκαν ποτέ στην πρώην Γιουγκοσλαβία – ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ πέθανε την Παρασκευή 25 Ιανουαρίου σε ηλικία 86 ετών στο Βελιγράδι. Στην Ελλάδα το γνωστότερο έργο του παραμένει το «Sweet movie» (1974) την μουσική του οποίου είχε συνθέσει ο Μάνος Χατζιδάκις, ενώ τελευταία ταινία του είναι η «Danske piger viser alt» (ελεύθερη μετάφραση: Οι Δανέζες τα δείχνουν όλα) που παρουσιάστηκε το 1996 αλλά δεν προβλήθηκε ποτέ στις ελληνικές αίθουσες.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ντ. Μακαβέγιεφ, «Ο άνθρωπος δεν είναι πουλί», γυρίστηκε το 1965 και είναι η ιστορία ενός έρωτα ανάμεσα σε έναν μηχανικό με μια μικρότερή του κομμώτρια. Η ταινία προέκυψε μετά τις σπουδές ψυχολογίας του Μακαβέγιεφ στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου αλλά και τις περαιτέρω σπουδές του πάνω στον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Κατά την διάρκεια περίπου μιας δεκαετίας ο Μακαβέγιεφ γύρισε αρκετές μικρού μήκους ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, ένα είδος που θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στο κατοπινό έργο του.
Σκηνή από την ταινία «Sweet movie»
Δύο χρόνια μετά το «Ο άνθρωπος δεν είναι πουλί», θα ακολουθήσει το «Εγκλημα ζηλοτυπίας», ενώ το 1970 τα «Μυστήρια του οργανισμού» έβαλαν τον Μακαβέγιεφ στον χάρτη των πιο αξιόλογων δημιουργών της εποχής εκείνης. Τα «Μυστήρια του οργανισμού» είναι μια ταινία που κατά ένα μεγάλο μέρος της οφείλει την ύπαρξή της στην έρευνα που ο Ντ. Μακαβέγιεφ είχε κάνει πάνω στον Βίλχεμ Ράιχ ενώ βρισκόταν στην Αμερική για ένα γερμανικό ντοκιμαντέρ της τηλεόρασης.
Σκηνές από αυτό το ντοκιμαντέρ «εισχωρούν» στην μυθοπλασία της ταινίας που τοποθετείται στο Βελιγράδι της τότε εποχής και έχει την μορφή πολιτικής- σεξουαλικής αλληγορίας. Οι αρχές της Γιουγκοσλαβίας απαγόρεψαν την προβολή της ταινίας στη Γιουγκοσλαβία και για μια εικοσαετία περίπου ο Μακαβέγιεφ έγινε «persona non grata» στην πατρίδα του. Αυτό σταμάτησε να ισχύει στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν στην πρώην Γιουγκοσλαβία διανεμήθηκε η ταινία του «Μανιφέστο».
Το «Sweet movie» γυρίστηκε ενώ ο Μακαβέγιεφ ζούσε εξόριστος στον Καναδά και είναι επίσης μια ταινία μοιρασμένη σε δύο μέρη. Χωρίς αναγνωρίσιμη πλοκή, η ταινία λειτουργεί σαν μια μελέτη πάνω στις περίπλοκες εσοχές της σεξουαλικότητας στον ανθρώπινο νου, την ώρα που κατακρίνει την εμπορευματοποίηση και καταπίεσή της από καθεστώτα τύπου Στάλιν.
Το 1981 ο Μακαβέγιεφ θα υπογράψει την πιο εμπορική ταινία της καριέρας του, το «Μοντενέγκρο ή γουρούνια και μαργαριτάρια», όπου και πάλι το σεξουαλικό ζήτημα βρίσκεται σε πρώτο πλάνο με την Σούζαν Ανσπαχ στον ρόλο της καταπιεσμένης Αμερικανίδας νοικοκυράς που διψά για την σεξουαλική απελεύθερωση την οποία ποτέ δεν βρίσκει.
